مروری بر مفهوم رقابت و مزیت رقابتی
اسلاید 1: مروری بر مفهوم رقابت و مزيت رقابتي
اسلاید 2: مسئله اساسي فراروي مديران ارشد در شرايط محيط رقابتي چه عامل يا عواملي موجب ارتقاء سطح عملكرد بنگاه مي‌شود؟
اسلاید 3: دو نوع نگرش به مفهوم رقابتنگرش ايستا به مفهوم رقابت:نگرش نئوكلاسيك به رقابترقابت يك وضعيت واجد شرايط خاص تعريف مي‌شودنگرش پويا به مفهوم رقابت:نگرش هايك به رقابترقابت يك فرايند اكتشافي است و منجر به ارتقاء كارآمدي نظام اقتصادي از طريق معرفي روش‌هاي برتر پاسخگويي به نيازها مي‌گردد
اسلاید 4: تعريف مزيت رقابتيمجموعه عوامل يا توانمنديهايي كه همواره شركت را قادر مي‌سازد عملكرد بهتري نسبت رقبا از خود نشان دهد (بامبرگر، 1989)عامل يا تركيبي از عواملي كه در يك محيط رقابتي بنگاه را بسيار موفق‌تر از ساير بنگاهها مي‌نماياند و رقبا نمي‌توانند به راحتي از آن تقليد نمايند (فيورر و چهارباغي، 1995)مزيت رقابتي تمايز يك شركت در يك يا چند عامل مي‌باشد كه به آن شركت اجازه خدمت بهتر و ايجاد ارزش بيشتر براي مشتري و در نتيجه دستیابی به عملكرد بهتر نسبت به رقبا را مي‌دهد (هانوما، 1999)مزيت رقابتي بطور اصولي از طريق توانايي يك بنگاه در خلق ارزش براي مشتريان حاصل مي‌شود (پورتر، 1985)مزيت رقابتي نشان دهنده وضعيتي است كه يك بنگاه را قادر مي‌سازد در مقايسه با رقبا ارزش اقتصادي بيشتري براي مشتريان خلق نمايد (بارني و هسترلي، 2006)
اسلاید 5: تعريف مزيت رقابتي (ادامه)جمع بندی تعاريف ارائه شده:تمركز اصلي سازه مزيت رقابتي بر:كسب برتري نسبت به رقبا در يك يا چند عامل مورد نظر مشتري
اسلاید 6: مفهوم رقابت و مزيت رقابتي در تئوريهاي اقتصاديمفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصادمفهوم رقابت در نگرش نئوكلاسيك اقتصادرقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتيرقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي جديد و تئوري بازيهارقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد اتريشي و نگرش شومپتري
اسلاید 7: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصادعمدتا مربوط به دوره قبل از قرن نوزدهمديدگاههاي اصلي:نگرش سوداگري (مركانتيليسم)تئوري مزيت مطلق (آدام اسميت)تئوري مزيت نسبي (ريكاردو)تئوري موهبت عوامل (هكچر و اوهلين)پارادوكس لئونتيفنظريه سيكل عمر محصول (ريموند ورنن)نظريه شباهت كشورها (استيفن ليندر)نظريه صرفه به مقياس
اسلاید 8: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)نگرش اقتصادي كه اوج حاكميت آن به قرن هيجدهم ميلادي بر مي‌گرددنگرش سوداگري (مركانتيلسيم): دخالت دولت براي كسب تراز تجاري مثبت از طريق تشويق صادرات و جلوگيري از واردات و صرف درآمد اضافي حاصله براي خريد طلا و نقره (افزايش ثروت ملي براساس نگرش به مبادلات تجاري بعنوان بازي با جمع صفر)
اسلاید 9: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)تئوري مزيت مطلق آدام اسميت (Absolute Advantage): نقد جدي نگاه مركانتيلسيم در خصوص نگرش به تجارت بعنوان بازي با جمع صفردخالت دولت در نظام اقتصادي موجب كاهش رشد اقتصادي مي‌شود. دست نامرئي بازار و تجارت آزاد بهترين قانون است. لذا دولت نقش حداقلي و مسئوليت رفع انحصار و گسترش رقابت را داردتاكيد بر مزيت ناشي از تقسيم كار بين‌المللي و تخصصي شدن فعاليت اقتصادي در سطوح منطقه‌اي و ملي. رقابت براي برتري در يك فعاليت تخصصي كه نسبت به ديگران در آن مزيت مطلق وجود داردتاكيد بر آزادي سياسي، استقلال اقتصادي و تعريف جايگاه ويژه براي فعالان كسب و كار در نظام اقتصادي
اسلاید 10: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)تئوري مزيت نسبي ريكاردو (Comparative Advantage):حتي اگر كشور يا منطقه‌اي مزيت مطلق نداشته باشد مي تواند با تكيه بر مزيت نسبی خود از تجارت بين‌المللي منفعت كسب نمايد و در نتيجه در مجموع ثروت بيشتري در فرايند تجارت بين‌المللي خلق مي‌گردد (توجه همزمان به كارايي بيشتر و عدم كارايي كمتر)نقاط ضعف:نگاه ساده به توليد تك كالايي و تخصصي شدن حداكثري در يك بعد، كه با توجه به نظريه بازده به مقياس نزولي و موانع فراروي جايگزيني توليد دلايل عدم تحقق عملي اين نظريه روشن مي‌گرددعدم تبيين دلايل تفاوت در كارايي نيروي كار (بعنوان تنها عامل توليد در اين نظريه) در سطوح منطقه‌اي و ملي در رابطه با توليد كالاي خاص
اسلاید 11: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)نظريه موهبت يا استعداد عوامل (theory of Factor Endowments)مدل هكچر و اوهلين (HO): تفاوت در كارايي كه موجب مزيت نسبي مي گردد بخاطر موهبت يا استعداد عوامل توليد (كار و سرمايه) در دسترس است.تفاوت بين كشورها بواسطه نوع عوامل توليد در دسترس آنها است و تفاوت در بين محصولات نيز بخاطر نوع عواملي است كه براي توليد آنها مورد نياز استكشورها در توليد محصولاتي داراي مزيت نسبي هستند كه عامل توليد اصلي مورد نياز براي آن را با كيفيت مطلوب در اختيار داشته باشند. زيرا دسترسي بهتر به عامل توليد موجب كاهش هزينه توليد مي‌گردد. لذا روش توليد كشورها كه اساس تركيب عوامل است، بواسطه تفاوت در قيمت عوامل در بين كشورها، متفاوت خواهد بود
اسلاید 12: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)نظريه موهبت يا استعداد عوامل (theory of Factor Endowments)الگوي توليد و تجارت كشورها توسط موهبت عوامل يا قيمت عوامل قابل تبيين استتجارت آزاد موجب تغيير در قيمت عوامل توليد به سمت تعادل مي‌شود (افزايش قيمت عوامل وفور و كاهش قيمت عوامل كمياب)تجارت آزاد به نفع عوامل وفور و به ضرر عوامل كمياب عمل مي‌نمايد و در كل به نفع كشورها مي‌باشدبا افزايش ميزان عامل توليد وفور (عامل موهبتي) ميزان توليد كالاهايي كه وابستگي بيشتري به اين عامل دارند با نسبت بيشتري افزايش مي‌يابد. زيرا موجب جابجايي عوامل توليد مي‌گردد. يك كشور مي‌تواند از طريق تغيير در سياست سرمايه‌گذاري خود در تركيب عوامل وفور نسبي خود نيز بمرور تغيير ايجاد نمايد
اسلاید 13: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)پارادوكس لئونتيف:بررسي تجربي مدل HO توسط لئونتيف نشان داد علي‌رغم انتظاري كه براساس نظريه موهبت عوامل مي‌رود كه صادرات آمريكا كالاهاي سرمايه‌بر و واردات آن كالاهاي كاربر باشد، نتايج بررسي تركيب صادرات و واردات اين كشور با اين انتظار تطابق نداشت. كه بعنوان پارادوكس لئونتيف معروف گرديدتوضيح لئونتيف براي اين پارادوكس: كارگران آمريكا سه برابر كارگران غير آمريكايي بهره‌وري دارند. ديگران اين اختلاف را مبالغه‌آميز دانسته و حداكثر 20 تا 30 درصد در عمل مي‌دانند و لذا نمي‌تواند اين پارادوكس را حل كند (فقط عامل كار و سرمايه در تحليل لحاظ شده است)
اسلاید 14: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)پارادوكس لئونتيف:بررسي تاثير منابع طبيعي: بخشي از كالاهاي وارداتي سرمايه‌بر مبتني بر منابع طبيعي است كه آمريكا در خصوص آنها دچار كمبود استتفاوت در شدت تاثير عامل در توليد كالا: محصولات نساجي آمريكايي نسبت به محصولات نساجي مكزيكي سرمايه‌برتر هستند. محصولات كشاورزي آمريكا سرمايه‌بر و محصولات كشاورزي بسياري از ديگر كشورها كاربر استعلي‌رغم اين تلاش‌ها اين پارادوكس هنوز باقي مانده است و لذا تئوريهاي جديدي بجاي مدل HO ارائه گرديد
اسلاید 15: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه) نظريه سيكل عمر محصول (ريموند ورنن):در طي مراحل مختلف عمر يك محصول مزيت نسبي توليد محصول از يك كشور به كشورهاي ديگر منتقل مي‌شود. در مرحله اوليه هم عامل نوآوري و هم زمينه مناسب براي توليد موجب ظهور يك محصول جديد مي‌گردد. پيشتازي آمريكا در اختراع و توليد محصولات جديدي همچون تلويزيون و كامپيوتر نمونه‌اي براي اين نظريه است.رسيدن به مرحله بلوغ موجب استانداردسازي محصول مي‌شود نقش عوامل غير قيمتي در تصميم خريد كم مي‌شود و نقش عوامل قيمتي افزايش يابد، لذا مكان توليد به كشورهاي جديد داراي مزيت هزينه انتقال مي‌يابد. لذا پارادوكس لئونتيف توسط اين نظريه حل مي‌شود. صادرات آمريكا در مراحل اوليه عمر محصول است لذا بيشتر كاربر است و واردات مربوط به كالاهاي بلوغ يافته است كه بيشتر سرمايه‌بر هستند
اسلاید 16: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه) نظريه سيكل عمر محصول (ريموند ورنن):اين نظريه در 3 دهه پس از جنگ جهاني دوم بدليل شكاف تكنولوژيك بين امريكا با ديگر كشورها جواب مي‌داد اما با كاهش فاصله تكنولوژيك بين كشورها و شبكه توليد جهاني توان توضيحي اين نظريه كاهش يافته استاما در هر حال براي شبكه‌هاي توليد جهاني كه نوآوري در بازار خانگي صورت مي‌گيرد و در مرحله توليد از شبكه جهاني استفاده مي‌شود و همچنين براي كشورهاي كمتر توسعه يافته كه بدنبال جذب تكنولوژي پيشرفته هستند اين نظريه مي تواند مفيد باشد
اسلاید 17: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)نظريه شباهت كشور (استفن ليندر):بر عكس تئوريهاي قبلي كه بر بعد عرضه تمركز داشتند اين نظريه بر بعد تقاضا تاكيد دارد.اين نظريه بدنبال تبيين تجارت بين‌المللي بين كشورهايي است كه داراي ويژگيهاي مشابه هستند. دو فرض اصلي اين نظريه عبارتند از:يك كشور محصولاتي را صادر مي‌كند كه قبلا بازار داخلي عمده‌اي براي آنها داشته است. توليد كننده به علت آشنايي با بازار داخلي محصول جديدي را معرفي و توليد مي‌كند كه مورد تقاضاي اين بازار باشد. در صورتي كه بازار به اندازه كافي بزرگ باشد توليد كننده به توليد اقتصادي و قابل رقابت در بازارهاي خارجي دست خواهد يافتيك كشور محصولات خود را به كشورهايي صادر مي‌كند كه خريداران آن علائق و سطح درامد مشابهي با خريداران داخلي داشته باشد
اسلاید 18: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)نظريه شباهت كشور (استفن ليندر):در رابطه با فرض اول مي‌توان گفت اگرچه تاحدودي با نظريه سيكل عمر تشابه دارد اما در بازار جهاني كنوني توان توضيحي اين نظريه قابل توجه نيست زيرا شواهد معارض زيادي براي فرضيه اول مشاهده مي‌شودفرض دوم نمي‌تواند توضيحي درباره اينكه چرا يك كشور از بين كشورهاي داراي ويژگيهاي مشابه منشاء اوليه توليد مي‌شود ارائه نمايد.اما بطور كلي اين نظريه بخشي از الگوهاي تجارت بين‌المللي را مي‌تواند تبيين نمايد. اكثر تجارت بين‌المللي محصولات صنعتي بين كشورهاي با درآمد بالا و در قالب مبادله محصولات مشابه صورت مي‌گيردتفاوت اين نظريه با مدل HO: در اين مدل كشورهاي با شرايط مشابه درآمدي و علائق طرفين مبادله هستند ولي در نظريه اچ او كشورهاي با تفاوت در موهبت عوامل اقدام به مبادله مي‌نمايند.در اين نظريه محصولات مشابه مورد مبادله قرار مي‌گيرند ولي در مدل اچ او محصولات وارداتي و صادراتي متفاوت خواهند بود بدليل تفاوت در موهبت عامل
اسلاید 19: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)نظريه صرفه به مقياس:ليندر ابتدا بحث صرفه به مقياس را مطرح نمود.در مدل اچ او فرض مي‌شود بازده به مقياس ثابت است، اما در اينجا تاكيد بر بازده به مقياس فزاينده استدر شرايط تجارت آزاد براساس مفهوم صرفه به مقياس، كسب مزيت مستلزم كسب تخصص و ايجاد ظرفيت قابل توجه براي توليد يك يا چند محصول خاص با حجم اقتصادي است نه توليد همزمان محصولات متعدد در حجم كوچك و غير اقتصادي
اسلاید 20: مفهوم رقابت در نگرش كلاسيك اقتصاد (ادامه)نظريه صرفه به مقياس:دو نوع تجارت صورت مي‌گيرد:تجارت بين صنايع: براساس مفهوم مزيت نسبي صورت مي‌گيرد. تجارت بين كشورها با ويژگي تفاوت در موهبت عوامل عمدتا ماهيت بين صنايع داردتجارت درون صنايع: تجارت بين كشورها با تشابه در موهبت عوامل براساس مفهوم صرفه به مقياس صورت مي‌گيردمشكلات اين نظريه:مطالعات تجربي تجارت درون صنايع به علت تجميع اطلاعات مشكل است و موجب تخمين بيش از اندازه مي‌شوداين مدل نمي‌تواند توضيح دهد چه كشوري كدام نوع محصول را توليد خواهد كرد لذا الگوي تجارت درون صنايع قابل پيش بيني نيستبه نظر مي‌رسد اين نظريه براي توضيح تجارت درون صنايع نيازمند نظريه موهبت عوامل مي‌باشد
اسلاید 21: مفهوم رقابت از منظر نگرش نئوكلاسيك اقتصادبراساس اين نگرش بنگاه بعنوان يك كاركرد توليدي وظيفه تبديل دروندادها به بروندادها را با هدف كسب حداكثر سود برعهده دارد اساس تحليل‌هاي اين نگرش به در نظر گرفتن فرض تعادل (Equilibrium) بر مي‌گرددساختار بازار و ماهيت رقابترقابت كاملانحصار كاملرقابت انحصاريانحصار چندجانبه
اسلاید 22: مفهوم رقابت از منظر نگرش نئوكلاسيك اقتصاد (ادامه)رقابت كاملشرايط بازار رقابت كاملحضور تعداد نسبتا زياد خريدار و فروشنده بنحوي كه هيچ يك از خريداران و فروشندگان انتظار نداشته باشند رفتار آنها بر قيمت مبادله تاثير گذار باشدآزادي ورود به بازار براي خريداران و فروشندگان و فقدان مانع بر سر راه جابجايي منابع يا تغييرات قيمتآگاهي كامل تمامي فعالان بازار نسبت به شرايط عوامل مرتبط با مبادلهحداكثر سود در وضعيت برابري درآمد نهايي با هزينه نهايي (تعادل عرضه و تقاضا) بدست مي‌آيد. در شرايط پايداري بلندمدت به علت برابري قيمت با هزينه نهايي سود اقتصادي واحد صفر خواهد بوداستراتژي بنگاه در چنين بازاري نقش حداقلي در خلق مزيت رقابتي دارداين مدل قدرت نيروهاي رقابتي در تخريب سود و ناركارآمدي بنگاه در شرايط عدم امكان تمايز و فقدان موانع ورود را نشان مي‌دهد
اسلاید 23: مفهوم رقابت از منظر نگرش نئوكلاسيك اقتصاد (ادامه)انحصار كامل يا بنگاه مسلط بر بازار فقط يك بنگاه بعنوان عرضه كننده در بازار حضور دارد كه از شرايط منحني تقاضا آگاه است (مشتريان بالقوه حاضر به پرداخت حداكثر چه مبلغي براي تصاحب محصول مي‌باشند)قيمت محصول توسط بنگاه انحصارگر بنحوي تعيين مي‌شود كه حداكثر سود را كسب نمايددر مدل اوليه انحصار كامل موانع ورود جدي بر سر راه ورود ديگر بنگاههاي عرضه كننده به بازار وجود دارد، لذا انحصارگر يك دوره طولاني مي تواند به سود اضافي دسترسي داشته باشدمدل‌هاي هم‌ارز مرتبط با انحصار كامل:مدل قيمت‌گذاري محدود: قيمت‌گذاري با فرض امكان ورود رقباي جديد به بازارمدل بازارهاي مورد منازعه
اسلاید 24: مفهوم رقابت از منظر نگرش نئوكلاسيك اقتصاد (ادامه)رقابت انحصاري مدل رقابت انحصاري كه توسط چمبرلين معرفي گرديد بعنوان نقطه مقابل مدل رقابت كامل، بر امكان‌پذيري متمايزسازي توسط بنگاه تاكيد دارد در اين مدل هم حداكثر سود ناشي از برابري درآمد نهايي با هزينه نهايي خواهد بود. كه متمايزسازي محصول موجب افزايش سود و تعادل بلندمدت مي‌شوداين مدل نقش عمده‌اي براي استراتژي بنگاه در نظر مي‌گيرد. حق‌امتياز، علامت‌هاي تجاري، خدمات مشتري، شهرت، و ديگر ويژگيهاي مشابه مي‌توانند بعنوان منبع ايجاد تمايز موجب خلق مزيت رقابتي گردند
اسلاید 25: مفهوم رقابت از منظر نگرش نئوكلاسيك اقتصاد (ادامه)انحصار چندجانبه تعداد محدودي بنگاه در فضاي بازار حضور دارند، بطور عمده‌اي تحت تاثير يكديگر قرار دارند و از رفتار يكديگر مطلع هستنداين مدل‌ها برخلاف مدلهاي رقابت كامل و انحصار كامل داراي مفروضات و پيامدهاي متفاوتي هستند. در برخي از مواقع به اين مدل‌ها، مدلهاي حدسي متغير گويند زيرا فرض مي‌شود هريك از بنگاههاي حاضر در بازار مفروضات يا حدس‌هايي براي خود درخصوص روش‌هاي متغير واكنش رقبا به رفتارهاي بنگاه دارندمدل‌هاي تئوري انحصار چندجانبه كه داراي گونه‌هاي متعدد پيچيده‌اي است راهكارهاي قابل توجهي براي استراتژي بنگاه ارائه مي‌نمايد. بعنوان مثال مي‌توان در تعيين استراتژي قيمت‌گذاري و برونداد از آنها بهره گرفتمدل‌هاي شناخته شده اين مجموعه:مدل اوليه كورنت (۱۸۳۸) كه بر انحصار دوجانبه با حضور دو بنگاه در بازار تمركز دارد. در اين مدل فرض مي‌شود مقدار توليد عرضه شده براي رقابت مشخص است و در نتيجه قيمت فروش بالاتر از هزينه توليد در نظر گرفته مي‌شود كه موجب سود اقتصادي مثبت مي‌شود مدل اوليه برتراند (۱۸۸۳) مشابه مدل كورنت است با اين تفاوت كه هريك از بنگاهها فرض مي‌كند قيمت فروش بنگاه ديگر از قبل تعيين شده استدر مدل استكلبرگ (۱۹۳۴) يك بنگاه مسلط بر بازار نقش كليدي را ايفاء مي‌نمايد. براساس اين مدل يك رهبر و يك پيرو در بازار وجود دارد
اسلاید 26: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي (IO)اقتصاد سازمان صنعتي (IO) بر مطالعه بخش عرضه اقتصاد، بويژه در بازارهايي كه بنگاههاي تجاري در آن نقش فروشنده را ايفاء مي‌نمايند، تمركز دارد.طبق نظر جرج استيگلر اقتصاددان برنده جايزه نوبل، اقتصاد سازمان صنعتي درخصوص مباحثي همچون ساختار و اندازه بنگاهها (يك يا تعداد زيادي، و متمركز بر فعاليت خاص يا فاقد تمركز)، دلايل ايجاد اين ساختار، اثرات تمركز بر رقابت، اثرات رقابت بر قيمت، سرمايه‌گذاري، نوآوري و غيره مي‌باشد.چارچوب S-C-P: براساس اين چارچوب كه اوايل دهه 1930 توسط «ادوارد مزون» ارائه شد، ساختار يك صنعت بر رفتار بنگاههاي موجود در آن صنعت تاثير مي‌گذارد و رفتار بنگاهها نيز عملكرد صنعت را تعيين مي‌نمايند. لازم بذكر است كه اين چارچوب عمدتا بر صنعت تمركز دارد نه بنگاههاي منفرد.
اسلاید 27: مدل S-C-Pساختار صنعترفتار بنگاههاي فعال در صنعتعملكرد صنعتStructureConductPerformance
اسلاید 28: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي (ادامه)ساختار صنعت اشاره دارد به تعداد فروشندگان يا تعداد بنگاههاي فعال در آن صنعت. چنانچه مفهوم اندازه را در قالب يك پيوستار ارائه كنيم در يك طرف پيوستار ساختار بازار، بازار انحصاري قرار دارد كه فقط يك بنگاه در آن حضور دارد. در طرف ديگر پيوستار بازار رقابت كامل قرار دارد كه در آن تعداد زيادي بنگاه كوچك حضور داردرفتار اشاره دارد به شدت رقابت بين بنگاههاي رقيب فعال در يك صنعت. اين رفتار شامل تمامي گزينه‌هاي انتخابي استراتژيك و تاكتيكي بنگاهها، رفتار قيمت گذاري، استراتژي و بازاريابي محصول، تحقيق و نوآوري، سرمايه‌گذاري در تجهيزات كارگاه، و تاكتيك‌هاي قانوني مي‌باشدعملكرد نيز به تجميع سودآوري بنگاههاي منفرد اشاره دارد كه در سطح صنعت اندازه‌گيري مي‌شود. در اين چارچوب عملكرد بطور خاص تمركز دارد بر كارايي توليد و تخصيص، شاخص‌هاي فرايند عمليات، حقوق صاحبان سهام، اشتغال كامل و نرخ نوآوري
اسلاید 29: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي (ادامه)براساس مدل S-C-P در وجه ساده مي‌توان بيان نمود كه يك بازار با درجه بالاي تمركز تحت تسلط تعداد كمي بنگاه با اندازه بزرگ قرار خواهد داشت كه در نتيجه اين ساختار رقابت كمي بين فعالان صنعت صورت خواهد گرفت و در نتيجه قيمت بالاي محصول و سودآوري قابل توجه از پيامدهاي اين ساختار مي‌باشد.در مقابل ساختار بازار مشتمل بر تعداد زياد بنگاههاي كوچك موجب درجه بالاي رقابت و درنتيجه قيمت و سودآوري پايين خواهد شد
اسلاید 30: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي (ادامه)دومين نقش عمده در فرايند توسعه مفهوم اقتصاد سازمان صنعتي كه موجب شد زمينه براي بكارگيري آن در حوزه استراتژي بنگاههاي تجاري فراهم‌تر شود، به آقاي ”جو بين“ بر‌مي‌گردد”بين“ با تاكيد بر عناصري از ساختار صنعت وراي موضوع درجه تمركز، نسبت به توسعه پارادايم ساختار- رفتار- عملكرد اهتمام ورزيد. اين عناصر شامل تمركز خريدار و تامين‌كننده، جايگزين‌ها، درجه تمايز محصول، توزيع اندازه بنگاهها، شدت موانع ورود، ساختار هزينه‌ها، ادغام عمودي و تنوع، درجه تاثير قوانين دولتي، و ديگر موارد مشابه مي‌باشد”بين“ پارادايم ساختار- رفتار- عملكرد را از طريق انجام مطالعات تجربي درخصوص اثرات ساختار بر عملكرد آزمايش نمود. آثار تجربي بعدي در حوزه مدل IO عمدتا تحت تاثير كار ”بين“ بر موضوع روابط بين ساختار و عملكرد متمركز گرديد، ولي متغير رفتار بصورت مستقيم اندازه‌گيري نشد بلكه بصورت استنباطي با آن برخورد شد. در اين مطالعات عملكرد صنعت بعنوان متغير وابسته و متغيرهاي ساختاري صنعت همچون درجه تمركز و موانع ورود بعنوان متغيرهاي مستقل مورد توجه و بررسي قرار گرفت
اسلاید 31: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي (ادامه)مدل S-C-P بر عوامل تقويت كننده شدت رقابت تمركز دارد و لذا اين رويكرد مي‌تواند در درك رقابت و استراتژي رقابتي بسيار مفيد باشددر مطالعات اخير تمركز محققان اقتصاد سازمان صنعتي عمدتا از تجزيه و تحليل سطح صنعت به سطح گروه استراتژيك و بنگاه تغيير يافته استبراساس نگرش ساختار- رفتار- عملكرد، عملكرد بنگاهها در يك گروه استراتژيك خاص عمدتا تحت تاثير عوامل ساختاري همچون تعداد رقبا مي‌باشداخيرا مطالعات متعددي انجام شده است كه در آن بنگاه بعنوان واحد تجزيه و تحليل مورد توجه قرار گرفته است. در اين مطالعات ويژگيها و استراتژيهاي بنگاه همچون اندازه، هزينه تبليغات و هزينه تحقيق و توسعه به همراه متغيرهاي ساختاري صنعت بعنوان عوامل تعيين كننده عملكرد بنگاه مورد توجه مي‌باشد
اسلاید 32: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي (ادامه)ديدگاههاي حاصل از اقتصاد سازمان صنعتي نقش بسيار مهمي در توسعه مدلهاي مديريت استراتژيك درخصوص نحوه دستيابي به مزيت رقابتي پايدار ايفاء نموده استچشم‌انداز سازمان صنعتي و تحقيقات مربوطه ديدگاههاي روشني، درخصوص اينكه چگونه بنگاهها مي‌توانند از طريق موقعيت‌يابي در زمينه ساختار صنعت و پيگيري استراتژيهاي مناسب آن ساختار به مزيت رقابتي دست يابند، ارائه نموده است اما به هر حال ادبيات نظري سازمان صنعتي در توليد يك نظريه جامع مزيت رقابتي با محدوديت‌هايي مواجه است. شرايط متدولوژيكي اين رويكرد مستلزم آن است كه نظريه بصورت يك مدل رياضي با يك راه حل تعادلي تعريف شود كه اين خود يك محدوديت مهم است. علاوه بر اين ادبيات نظري مدل سازمانهاي صنعتي توجه كمي به عوامل درون سازماني داشته است و همچنين در اندازه‌گيري مستقيم رفتار در مطالعات تجربي با شكست مواجه شده است
اسلاید 33: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي (ادامه)”ميشل پورتر“ پيشقدم بكارگيري مفاهيم اقتصاد سازمان صنعتي براي تدوين استراتژي مي‌باشد. مشخصا وي پارادايم ساختار- رفتار- عملكرد را بعنوان يك مدل سيستماتيك براي ارزيابي رقابت و تدوين استراتژيهاي بيشينه‌سازي سود به مديران معرفي مي‌كند پورتر و ديگر نويسندگان استراتژي مقصود اصلي مدل سازمان صنعتي در كاهش قدرت انحصار در بازار را معكوس نموده و بدنبال معرفي استراتژيهايي براي بشينه‌سازي قدرت انحصاري بنگاه هستند. ديدگاه اصلي پورتر آن است كه تعيين كننده‌هاي اصلي رقابت و عملكرد به سياست‌گذاران بخش عمومي و مديران كسب و كار مربوط است اگرچه اين گروه اهداف متفاوت و واگرايي نسبت به هم دارنددر واقع بسياري از محققان و فعالان حوزه مديريت استراتژيك از طريق كتاب استراتژي رقابت (۱۹۸۰) آقاي پورتر بويژه مدل مشهور پنج نيرو با اقتصاد سازمان صنعتي آشنا شده‌اند. پورتر از طريق اين مدل بخش عمده‌اي از نتايج تحقيقات سازمان صنعتي را به حيطه مديريت استراتژيك وارد نموده است زيرا ساختار صنعت تعيين كننده اصلي مزيت رقابتي در نظر گرفته شده است
اسلاید 34: مدل پنج نيروي رقابتي پورتررقباي صنعتي********ميزان رقابت شركت‌هاي موجودرقباي بالقوه(تازه واردين)رقباي غير مستقيم(جانشين‌ها)عرضه‌كنندگانمشتريان(خريداران)تهديد تازه واردينقدرت چانه‌زنيعرضه كنندگانتهديد كالاها و خدمات جانشينقدرت چانه‌زني مصرف كنندگان
اسلاید 35: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي (ادامه)رويكرد سازمان صنعتي داراي محدوديت‌هاي جدي نيز مي‌باشد:يكي از مباحث جدي آن است كه پويايي فزاينده محيط كسب و كار به معني آن است كه عوامل ساختار صنعت و مرزهاي صنعت سريعا تغيير مي‌يابند. استفاده از ساختار صنعت در قالب مدل پورتر براي تجزيه و تحليل نيروهاي رقابتي فعلي و ايجاد تعهدات بلندمدت براساس نتايج اين تحليل‌ها ممكن است موجب ايجاد يك موقعيت ضعيف براي بنگاه در فردا شود زيرا در برخي از صنايع تغييرات به سرعت روي مي‌دهديكي از مسائل جدي مدل پورتر و اقتصاد سازمان صنعتي بطور كلي آن است كه براساس اين نگاه صنايع در وضعيت تعادل احساس مي‌شود و فرض مي‌شود كه مزيت رقابتي پايدار است. اما در واقع در دنياي سريع‌التغيير امروزي تكيه صرف بر اقدامات ديروزي، حتي اگر نتايج موفقي داشته باشد، موجب شكست در فردا خواهد شددر واقع تغيير و نوآوري عامل ايجاد وضعيت عدم تعادل هستند لذا ضعف نگرش سازمان صنعتي در توجه به پويايي‌هاي تعاملات رقابتي دردسر ساز است و بايد با احتياط جدي تجويزهاي صورت گرفته توسط اقتصاد سازمان صنعتي را مورد بررسي قرار داد
اسلاید 36: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي جديد و تئوري بازيها (NIO)در اواخر دهه 1970 نتايج تجزيه‌و تحليل‌هاي آماري گسترده نشان داد استفاده از چارچوب S-C-P نه تنها موجب افزايش بازده نشده بلكه در مواردي نتيجه عكس نيز داده است. به بيان ديگر شواهد قوي آماري براي تبيين رابطه بين ساختار و عملكرد مشاهده نشدبا توجه به ناكارآمدي فزاينده مدل S-C-P و علاقه فزاينده محققان اقتصاد به استفاده از نظريه بازيها، مفهوم «تئوري سازمان صنعتي جديد» براساس بكارگيري تئوري بازيها در تحليل‌هاي اقتصادي سازمان صنعتي ظهور و بسط يافتويژگيهاي متمايز NIO عبارتند از:تاكيد ويژه بر صنايع خاصتمركز بر توسعه مدلهايي براي تحليل رفتار بنگاهتكيه بر تحقيقات تجربي مبتني بر مدلهاي تعريف شده از رفتار بنگاهتوانايي NIO در توصيف نظري رفتار بنگاه عمدتا تحت تاثير توسعه نظريه بازيهاي غير همكارانه (Noncooperative Game) در دهه 1970 مي‌باشد
اسلاید 37: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي جديد و تئوري بازيها (ادامه)تمركز تحقيقات سازمان صنعتي جديد عمدتا بر مطالعات نظري (در مقابل مطالعات تجربي سازمان صنعتي) بوده استمفهوم وضعيت نظريه بازي يا وابستگي بازده: براساس نگرش تئوري بازها وابستگي بازده در تعاملات طرفين مشاده مي‌شود بدين مفهوم بازده يا سود حاصل از عمل يك طرف مبادله تحت تاثير انتخاب طرف ديگر مي‌باشدتئوري بازيها در شرايط تصميم‌گيري كه نوعي تعارض يا تقابل منافع احساس مي‌شود راهنماي مناسبي براي تصميم‌گيري است. بنابراين تحليل رفتار رقابتي يكي از حوزه‌هاي اصلي كاربرد نظريه بازيها در اقتصاد و مديريت مي‌باشد. لذا نقش عمده‌اي در رفع نقطع ضعف تئوري سازمان صنعتي در تحليل رفتار بنگاهها خواهد داشت
اسلاید 38: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي جديد و تئوري بازيها (ادامه)عناصر ساختاري بازي در نظريه بازيها:بازيگران: حداقل 2 بازيگرقواعد بازي: زمانبندي تحركات طرفين، اقدامات ممكن براي طرفين، اطلاعات در دسترس هر يك از بازيگران در هر حركتبرونداد: نتيجه حركات هر يك از بازيگرانبازده: ترجيحات بازيگران در خصوص برونداد بازيانواع بازيها:بازي ايستا: هر بازيگر يك حركت مي‌تواند انجام دهد و در زمان بازي اطلاعي از عمل رقيب نداردبازي پويا: بازيگر بصورت مرحله‌اي بازي مي‌كند و حداقل از حركات قبلي رقيب اطلاعاتي داردطبقه‌بندي انواع بازيها براساس دو عامل زمانبندي حركات و عدم اطمينان در رابطه با بازده رقبا:بازي ايستا با اطلاعات كامل، بازي پويا با اطلاعات كامل، بازي ايستا با اطلاعات ناقص، بازي پويا با اطلاعات ناقص
اسلاید 39: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي جديد و تئوري بازيها (ادامه)از مفهوم تعادل براي شناسايي تركيب استراتژي يا استراتژيهايي كه احتمالا بازيگران انتخاب مي‌نمايند استفاده مي‌شودساختارهاي رقابتي در بازار براساس نظريه بازيها:رقابت نش: تحليل رفتار رقابتي در ساختار بازاري كه محصولات مشابه در آن عرضه مي‌شود و برونداد بازي براساس تعادل قيمتي ناشي از عرضه و تقاضا تعيين مي‌شودرقابت مارشال: تحليل رفتار رقابتي در ساختار بازار ناقص و حاوي ورود درونزاي بنگاهها به عرصه رقابترقابت استكلبرگ: تحليل رفتار رقابتي براي بازار مشابه با ساختار نوع اول با اين تفاوت كه يكي از بازيگران نقش رهبر را در بازار داردرقابت استكلبرگ با ورود درونزا: در اين مدل فرض امكان ورود رقباي جديد به مدل رقابت استكلبرگ اضافه مي‌شود
اسلاید 40: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد سازمان صنعتي جديد و تئوري بازيها (ادامه)نقاط قوت نظريه سازمان صنعتي جديد:تمركز بر تحليل رفتار رقابتي و بسط چارچوب S-C-Pتوجه به ضرورت اعمال پويايي‌هاي فرايند رقابت در تحليل‌هانقاط ضعف نظريه سازمان صنعتي جديد:عدم توجه موثر به عوامل دروني بنگاه همچون نظريه سازمان صنعتيتكيه بيش از حد بر توانمنديهاي رياضيات تحليلي در تبيين رفتار رقابتينگرش به رقابت و رفتار رقابتي بعنوان يك پديده عيني و قابل اندازه‌گيري كمي
اسلاید 41: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد اتريشي و نگرش شومپتريطي سال‌هاي اخير نگرش شومپتري تاثير فزاينده‌اي بر تحقيقات استراتژي داشته است نگرش شومپتري تا حدود زيادي ريشه در مكتب اتريشي اقتصاد دارد كه از اواخر قرن نوزدهم ظهور و بسط يافته است. اگرچه بصورت رسمي در آثار تحقيقاتي استراتژي كمتر به اين مكتب فكري استناد شده اما در واقع تاثيرات آن بسيار بيشتر از نمود بيروني است كه احساس مي‌شوداين مكتب ريشه در نگرش ذهنيت‌گراي آلماني به اقتصاد دارد كه براي مفهوم ارزش اقتصادي ماهيتي وضعيتي و وابسته به ادراك افراد قائل استاعمال مفهوم پويايي در تحليل اقتصادي بعنوان يك عنصر جدي مورد نظر اين مكتب فكري است كه بعنوان نقد نگرش ايستاي ناشي از ديدگاه نئوكلاسيك حاكم بر اقتصاد مطرح شده است
اسلاید 42: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد اتريشي و نگرش شومپتري (ادامه)عناصر اصلي نگرش اتريشي به رقابت و استراتژي:سود بعنوان مشوق اكتشاف كارآفرينانه و نوآوري. زيرا توسعه اقتصادي نتيجه تلاش بنگاهها براي ارائه محصول جديد و ايجاد فرايندهاي توليد و بكارگيري روش‌هاي نوين سازماني استتاكيد بر ماهيت نامتعادل اقتصاد. وجود پراكندگي اطلاعات در بازار براساس ديدگاه هايك موجب استمرار وضعيت عدم تعادل خواهد بود و لذا رقابت يك فرايند پويا و در حال تكامل دارد. كارآفرين نقش اساسي در مواجهه با اين شرايط عدم تعادلي داردمدلسازي عوامل تعيين كننده موفقيت در كسب و كار براساس درك موقعيتي از شرايط با توجه به ماهيت ناهمگن بنگاهها، تاثير عوامل تاريخي، و عدم امكان اثبات تكرارپذيري وقايعماهيت غير قابل مشاهده و غير قابل اندازه‌گيري عوامل موثر بر كسب و كار. لذا مطالعات كمي گمراه‌كننده و غير واقعي خواهد بود
اسلاید 43: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد اتريشي و نگرش شومپتري (ادامه)تاكيد مكتب اتريشي بر پويايي بازار، اساس يك نگرش جديد به استراتژي را بنا مي نهد كه منطق آن بر درك و كسب فرصت‌هاي موجود در بازار متلاطم استوار استكسب تجربه و انعطاف‌پذيري از عناصر اصلي اين نوع نگرش به فرايند رقابت مي‌باشدتوجه همزمان به مفهوم اكتشاف و ناديده‌گرفتن هوشمندانه وقايع يكي از عناصر جدي رفتار رقابتي است، كه مستلزم حضور فعال در بازار مي‌باشدمديران دو نقش اساسي را برعهده دارند:نقش اساسي در فرايند كشف و ناديده‌گرفتنتصميم‌گيري درخصوص تركيب منابع و بكارگيري آن در فرايند رقابتعدم تعادل در بازار براساس اين نگرش ناشي از اعمال درونزاي مديران و تغييرات برونزاي موجود در محيط همچون تغييرات در فناوري، علائق مشتري، اقدامات دولت و ..
اسلاید 44: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد اتريشي و نگرش شومپتري (ادامه)خطوط اصلي راهنماي رفتار رقابتي براساس نگرش اتريشي به اقتصاد:تاكيد بر نقش و جايگاه منطق فرصت‌شناسي در استمرار موفقيتتاكيد بر ضرورت بكارگيري قواعد ساده و منعطف در سازماندهي فعاليت‌هاي رقابتيتوجه به موقعيت زماني و گذرا بودن فرصت‌هااهميت يادگيري فعال بنگاه در محيط بازار و در شرايط واقعيضرورت استفاده از الگوهاي سازماني مدولار براي انطباق با شرايط پوياي محيطيتاكيد بر رويكرد فرايندي به استراتژي و سازمان در تعامل با محيط متلاطم
اسلاید 45: رقابت و مزيت رقابتي از منظر اقتصاد اتريشي و نگرش شومپتري (ادامه)عناصر كليدي نگرش شومپتر در ارتباط با مفهوم رقابت و مزيت رقابتي:نقش اساسي سيكل تجاري در تحليل رويكرد تكاملي سرمايه‌داريتاثير عوامل درونزا و برونزا بر تغييرات در سيكل تجاري. كه بجز عامل نوآوري ساير عوامل دروني و بيروني قابل كنترل هستند و تغييرات كيفي ايجاد نمي‌كنندتغييرات كيفي در سيكل تجاري تحت تاثير عوامل ناپيوسته و ساختار شكن است كه اساس آن نوآوري استاهمين نواوري در جامعه سرمايه‌داري:ايجاد تحول در سيكل تجاري كه موجب تغيير در بازده مي‌شودجايگزيني روشها و رفتارهاي سنتي با روش‌هاي جديد براي استمرار حيات اقتصادينقش نوآور و عامل تغيير بودن كارآفرين بعنوان موتور محرك پويايي سيكل تجاريپايداري نظام سرمايه‌داري ناشي از ماهيت متحول و نوزاينده آن است كه مفهوم «تخريب خلاق» را ضروري مي‌سازد
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.