مطالعه تطبیقی سیستم های مراقبت بهداشتی و درمانی

مطالعه تطبیقی سیستم های مراقبت بهداشتی و درمانی

اسلاید 1: به نام خدا پنجمين تور علمي مركز تحقيقات مديريت بيمارستاني دانشگاه علوم پزشكي تهران HMRC دكتر سوگند توراني- خرداد 1391

اسلاید 2: مطالعه تطبیقی سیستم های مراقبت بهداشتی و درمانی

اسلاید 3: نگرش های مدیریت تطبیقی: مطالعه تطبیقی به عنوان یک نظام علمی، پس از جنگ جهانی دوم در سال های50- 1960 به وجود آمد.

اسلاید 4: در این مدت تلاش های گوناگونی برای ایجاد اصول مفهومی برای بررسی و توصیف همانندی ها و تفاوت ها، میان فرهنگ های گوناگون انجام پذیرفته است. این تلاش ها به اندازه ای گوناگون است که شول هامر Scholhammer نام جنگل تئوری مدیریت تطبیقی بر آن گذاشته است.

اسلاید 5: به همین دلیل حال به بررسي انواع رویکردهایی که برای تحقیق و پژوهش در زمینه مدیریت تطبیقی از طرف دانشمندان مختلف ارايه شده است، مي پردازيم:

اسلاید 6: 1- نگرش توسعه اقتصادی 2- نگرش محیطی 3- نگرش رفتاری 4- نگرش سیستمی 5- نگرش مبتنی بر نقش فرهنگ در مدیریت

اسلاید 7: * پیش فرض آن: مدیریت در نیل به توسعه سریع اقتصادی و صنعتی نقش مهمی ایفا می کند. * این نگرش یک نگرش کلان است و در فرآیند بهبود مدیریت به بررسی انحرافات می پردازد. فرضیه اساسی آن تأکیدی است بر منطقی که ملل را به سوی صنعتی شدن سوق می دهد. رویکردها برای تحقیق و پژوهش در مدیریت تطبیقی: نگرش اقتصادی: در دهه 1950 به وجود آمد.

اسلاید 8: * این مدل جهت هدایت جامعه از یک سیستم فئودالیته متکی بر زمین، به یک کشور دموکراتیک صنعتی 4 مرحله را در مسیر توسعه طی می کند. * در سال 1959 تئورسین ها نتیجه گرفتند که یک فلسفه مدیریت خاص با هر یک از چهار مرحله توسعه اقتصادی سازگار می باشد. و همچنین تمام سیستم های مدیریت ، در نهایت به فلسفه مدیریت دموکراتیک یا مشارکتی گرایش دارند..

اسلاید 9: 1- مراحل قبل از انقلاب صنعتی: تولید توسط انسان و یا حیوان انجام می گرفت. یعنی نیروی محرکه تولید همانا نیروی انسان است. 2- مرحله بعد از انقلاب صنعتی: در این مرحله انسان و ماشین با هم کار می کنند. گرایش در این مرحله به سمت کاهش هزینه ها می باشد. 3- مرحله انقلاب علمی و تکنولوژیکی: از بعد از جنگ جهانی دوم شروع شد. در این مرحله انسان با مهارت های بیشتر و ماشین ها با پیچیدگی بیشتر با هم کار می کنند. تغییر در کیفیت کالا های جدید اقتصادی در این مرحله نمود می یابد.

اسلاید 10: 4- مرحله توسعه صنعتی: از پایان دهه 1970 با تغییر بنیادی در نیروی مولده، ایجاد شرایط جدید پیدایش محدودیت ها و بهره برداری از منابع طبیعی و افزایش اهمیت عامل انسانی آغاز می شود. تغییر اساسی در تکامل نیروی مولد، آخرین گام از انقلاب جهانی علمی و تکنولوژیکی است که ویژگی آن، جهت گیری از نظر تکنولوژیکی است که مشخصات کیفی محصولات را ارتقا داده و موجب کاهش مستمر هزینه های تولید می شود.

اسلاید 11: در این مرحله، اهمیت رشد کیفی تولید، بیشتر از رشد کمی است. بازیابی و استفاده مجدد از ضایعات در این مرحله به شدت توسعه پیدا کرده است. ضایعات بخش مهمی از منابع ملی کشورها و بهره برداری از آن فعالیت های مهم اقتصادی بشمار می رود و نقش انسان فکر کردن است.

اسلاید 12: نگرش محیطی: در سال 1965 مطرح شد. – فرضیه اساسی این نگرش آن است که اثربخشی مدیریت تابعی از عوامل محیطی خارجی همچون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، قانونی، اقتصادی، و آموزشی است.

اسلاید 13: یکی از مهمترین نمودهای عینی نگرش محیطی در مطالعات تطبیقی مدیریت، ابداع مفاهیم مدیریت استراتژیک و برنامه ریزی استراتژیک است. از مهمترین اشکالات این نوع نگرش آن است که بیش از حد به متغیرهای بیرونی سازمانی توجه دارد تا متغیر های درون سازمانی، و عملا“ متغیر های درونی نادیده گرفته میشود.

اسلاید 14: نگرش رفتاری: فرضیه اساسی این نگرش آن است که عملیات مدیریت و همچنین اثربخشی به متغیرهای فرهنگی نظیر گرایش ها، اعتقادات، سیستم های ارزشی، الگوهای رفتاری، فلسفه های مدیریت و غیره بستگی دارد. نگرش رفتاری چندین مشکل دارد: 1- اغلب مطالعات انجام گرفته در این زمینه، سنجش اثربخشی سازمان را نادیده گرفته است. 2- ابزار بکار گرفته شده اغلب مناسب با آن فرهنگ نمی باشد.

اسلاید 15: 4- نگرش سیستمی( سیستم های باز): تأکید اصلی این نگرش بر تعامل میان سازمان و محیط در چارچوب مدل سیستم های باز است. بعلاوه بسیاری از نظریه پردازان سازمان را بر حسب زیر سیستم های آن تشریح می کنند. تیچی در سال 1983 زیر سیستم سازمان را ، سیستم فنی، فرهنگی، و سیاسی تقسیم کرد.

اسلاید 16: ردی نیز آن را به زیر سیستم وظیفه، اطلاعاتی، اجتماعی و سیاسی توصیف نمود. بالاخره آتوس و پاسکال آن را به 7 زیر سیستم، ارزش های مشترک، استراتژی، ساختار، نظام ها، ستاد، سبک، و مهارت ها تقسیم نمودند.

اسلاید 17: 5- نگرش مبنی بر فرهنگ در مدیریت : در نظریه مدیریت و سازمان، از آغاز اعتقاد به کسب اصول جهانی مدیریت وجود داشت . از دهه 1950 گرایش های جدیدی در خصوص جهانی شدن و مدیریت سازمان ها بوجود آمد. عاملی که در نظریه مدیریت مطرح شد، پیدایش مدیریت ژاپنی در اواخر 1960 و اوایل 1970 بود.

اسلاید 18: ژاپنی ها سیستم مدیریت آمریکایی راکپی نکرده اند بلکه در حقیقت آنها سیستمی از مدیریت را تکامل بخشیده اند که با محیط فرهنگی و اکولوژیک آنها مناسب است. از این رو خیلی موفق تر از سیستم مدیریت آمریکایی می باشد.

اسلاید 19: در سال های اخیر در زمینه مدیریت تطبیقی و مدیریت بین فرهنگی پیشرفت هایی انجام شده است. مثلا“ هافستید در سال 1980 چهار بعد مشخص کرد و کشورها و جوامع گوناگون را بر اساس این ابعاد توصیف نمود.

اسلاید 20: هافستید Geert Hofdtede روانشناس اجتماعی است.که در تحقیقات خودچها ر بعد : - فاصله قدرت - ابهام گریزی - فردگرایی – زن گرایی و مرد گرایی در فرهنگ های مختلف مقایسه و تطبیق نمود.

اسلاید 21: مدیریت بومی: دو مدل برای تدوین و تنظیم تئوری مدیریت بومی وجود دارد. مدل اول: دارای پنج مرحله است و مدل دوم دارای هفت مرحله است.

اسلاید 22: مدیریت بومی: تئوری های مدیریتی است که بر پایه ویژگی های جامعه تنظیم و تدوین گردد. برخی از پژوهشگران مدیریت هنوز هم این سئوال را مطرح می نمایند که، مگر نه اینکه مدیریت حاوی یک سلسله فرمول ها و مدل هایی است که برای اداره سازمان های پیچیده بوجود آمده است و غرب هم در این زمینه دارای تجارب ارزنده ای می باشد، پس چه لزومی دارد که به جای استفاده از این الگوها بخواهیم چیزی تازه بسازیم؟

اسلاید 23: به این سئوال از دو دیدگاه می توان پاسخ داد: نخست، اینکه مدل های ابداعی غربی در زمینه سازمان و بویژه عامل انسانی و استفاده از آن بستگی تام به این دارد که ما با چه دید و برداشتی به سازمان های اجتماعی و اقتصادی نگاه کنیم؟ دوم، آنکه با چه روندی منابع فیزیکی و تکنولوژی را در خدمت تولید و ارائه خدمات بکار گیریم؟

اسلاید 24: با استفاده از تئوری سیستم های باز ، اگر عملیات سازمان را به صورت داده- فرآیند و ستاده در نظر بگیریم و نقش محیط و تعامل آن را با فرآیند عملیات سازمانی و همچنین نتایج حاصل از کاربرد داده ها که ملهم از واقعیت های محیطی است به صورت سیکل بازیافت، در نظر بگیریم ، لزوم تدوین و تنظیم تئوری بومی مدیریت و نظریه پردازی بومی معلوم مي گردد.

اسلاید 25: لذا استفاده از الگوهایی که با ویژگی های جامعه سازگاری و هماهنگی داشته باشد امری بدیهی و ضروری محسوب می گردد. ( نظیر مدیریت ایرانی)

اسلاید 26: در چارچوب تفکر سیستم باز: نظام مدیریت کشور صرف نظر از اینکه تا چه حد دارای کارآیی است به عنوان مکانیزمی است که الگو ها و مدل های ارتباطی ، انگیزشی ، تصمیم گیری و روابط کار بر آن حاکم می باشد .

اسلاید 27: ویژگی های این نظام از لحاظ نظام ارزشی حاکم بر آن ها، رسالت هایی که بر عهده دارند و کوششی که در راه ترفیع و بهبود جامعه و رشد و کمال انسان ها به عمل می آورند در اصل با یکدیگر مشابهت دارند.

اسلاید 28: یعنی اگر بعنوان مثال پرورش انسان ها و مشارکت آن ها در تصمیم گیری بعنوان یک ارزش اساسی مورد پذیرش نظام فرهنگی باشد، دیگر عوامل سه گانه نمی توانند تحت تأثیر آن نباشند.

اسلاید 29: بر این اساس نظام مدیریت جامعه باید به ترتیبی طراحی شود که جهت گیری و تناسب آن در قالب محدوده ارزش های اساسی که زیر ساخت نظام های اصلی جامعه را تشکیل می دهد، قرار بگیرد.

اسلاید 30: مفهوم آن این است که قبل از هر چیز باید چارچوبی برای نظام مدیریت جامعه بر پایه ارزش های اساسی مورد پذیرش طراحی شود و سپس در محدوده این چارچوب به تنظیم نظام مدیریت که شامل جهت گیری ها، الگوها، فنون و روش ها می باشد اقدام نمود. لذا دو مدل زیر می تواند در این راستا کارساز باشد:

اسلاید 31: مدل اول: عناصر این مدل که باید در تنظیم و ارائه تئوری جامع مدیریت مورد نظر قرار گیرد، عبارتند از: مرحله اول: نظام ارزش ها می باشد. مرحله اول به عنوان زیر ساخت سایر مراحل بوده و در راستای تعیین و تبیین ارزش های بنیادی است.

اسلاید 32: این ارزش ها که ملهم از مبانی ایدئولوژیک و واقعیت های حاکم بر جامعه است، باورهای اساسی و پایدار را روشن ساخته و در عین حال برداشتی را از چگونگی برخوردها با روند علمی که رشته مدیریت برای اداره امور جامعه باید دنبال کند را نشان می دهد.

اسلاید 33: مرحله دوم : تنظیم قالب های ذهنی و چارچوب های تئوری می باشد که می بایست با الهام از نظام ارزش ها تنظیم شود و چنان زمینه ای را فراهم نماید که بر اساس ارزش های مورد پذیرش روند تکوین مدل ها، الگوها و همچنین مسیر پیشرفت دانش مدیریت بومی را هموار سازد.

اسلاید 34: با تبین نظام ارزش ها، مسیر نظریه پردازی تا حدود زیادی روشن خواهد شد و در این جا است که باید به نقش ماهیت چند نظامی رشته مدیریت توجه کامل معطوف شود و از یافته های دانش هایی مانند جامعه شناسی، اقتصاد، علوم سیاسی، روان شناسی کاربردی و نظایر آن به نحوی که مکمل یکدیگر باشند استفاده نمود.

اسلاید 35: بدیهی است که به موازات تحولی که در رشته مدیریت باید به وجود آید، رشته های دیگر نیز می بایست از چنین دگرگونی برخوردار گردند و در واقع پیکربندی دانش اجتماعی و انسانی باید به صورت مجموع و متکی به ارزش های مشابه به راه گشایی مسائل و مشکلات جامعه بپردازند.

اسلاید 36: مرحله سوم: با تنظیم قالب های تئوری می توان الگوها و مدل های مناسب مدیریت را ابداع و یا حتی با توجه به ویژگی های مورد نیاز از الگوهای موجود با تعدیلات لازم اقتباس نمود. بدیهی است که با پیروی از یک چارچوب عینی و منطقی، دیگر مسأله اقتباس کورکورانه مطرح نبوده و معیار استفاده از فنون و تکنیک ها، نیازهای واقعی و انطباق آن ها با واقعیت های ملموس جامعه خواهد بود.

اسلاید 37: مرحله چهارم: پژوهش و آموزش است. از لحاظ کاربرد عملی و حل و فصل مسائل مدیریت روند پژوهش و آموزش حساس ترین نقش را عهده دار است.

اسلاید 38: در فرآیند پژوهش توجه به قالب مناسب تئوری، محتوا و سرانجام انتخاب متدولوژی پژوهشی که به نحوی عینی مسائل و مشکلات را بررسی نموده و به راه حل های مناسب دست می یابد، اساس کار را تشکیل می دهد.

اسلاید 39: ارتباط مستقیم و منظم بین آموزش و پژوهش مهم ترین مکانیزمی است که نه تنها کاربرد پژوهش را در سطح بسیار بالایی فراهم می کند، بلکه این دو فرآیند به نوبه خود یکدیگر را تقویت خواهند کرد.

اسلاید 40: مرحله پنجم: کاربرد فنون و تکنیک ها می باشد. نتایج آموزش و پژوهش تواما“ منتج به کاربرد فنون و تکنیک ها می شود و ازدید تئوری، نتایج حاصل از کاربرد به طور مداوم بر پایه واقعیت های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از یک سو و یافته های دانش از سوی دیگر مورد ارزشیابی قرار گرفته

اسلاید 41: و نتایج حاصل در رابطه با مسائل جدید به صورت بازیافت وارد سیکل ترسیم شده ، می شود که خود معیاری برای تعدیل تئوری ها، مدل ها، الگوها و یا روند آموزشی و پژوهشی می باشد.

اسلاید 42: مدل دوم: در مورد انتقال مفاهیم هفت قدم اساسی باید برداشته شود. که در واقع هر یک از آن ها می تواند زمینه مطالعات مستقلی باشد. که به قرار زیر می باشد: قدم اول: ایده مدیریتی یا روش انتقال باید در چارچوب نظام ارزشی کشور دریافت کننده باشد، به عبارت دیگر می بایست با آداب و رسوم و سنن کشور دریافت کننده منطبق باشد.

اسلاید 43: قدم دوم : قبل از انتقال یک مفهوم یا ایده، درباره کشور صادر کننده ایده می بایست تحلیل محیطی صورت گیرد . به عبارت دیگر آنکه شرایط فرهنگی، سیاسی، و سایر عوامل مربوط به کشور انتقال دهنده را باید شناخت.

اسلاید 44: قدم سوم: تحلیل و شناخت در مورد خود مفهوم و ایده است. یعنی اصول و هدف از ایده مورد نظر چیست؟ در برخی موارد دیده شده است که ایده یا روش را انتقال می دهند، بدون برداشت و تحلیل درست از ایده و مفهوم، که این خود می تواند مشکل آفرین باشد.

اسلاید 45: قدم چهارم: مطالعه و شناخت کشور دریافت کننده ایده، لذا باید دید که کشور دریافت کننده، از نقطه نظر تاریخی و سایر عوامل دیگر در چه شرایطی است که نیاز به مفهوم و ایده مورد نظر را پیدا کرده است.

اسلاید 46: قدم پنجم: تطبیق میان نیاز های یک جامعه و مختصات ایده و مفهوم وارداتی است. به عبارت دیگر در این بررسی یک بررسی کارشناسی صورت می پذیرد و پاسخ این سئوال که آیا ایده وارداتی تا چه اندازه ای با نیازهای کشور دریافت کننده مطابقت دارد؟ داده می شود و اینکه آیا سیستم وارداتی در راستای رفع نیازهای جامعه می باشد و یا خیر؟

اسلاید 47: قدم ششم: جا به جایی و تعدیل و اصلاح سیستم یا ایده وارداتی می باشد. به عبارت دیگر در این مرحله با بررسی و مطالعه مشخص می شود که شرایط جامعه دریافت کننده چیست و سیستم وارداتی دارای چه ویژگی هایی است و چه توافق و سازشی در آن سیستم می توان انجام داد.

اسلاید 48: قدم هفتم: مهم ترین مرحله می باشد یعنی ارزیابی بعد از اجرای سیستم به منظور تشخیص نقاط ضعف و قوت و اصلاح آن.

اسلاید 49: ضرورت و اهمیت مدل برای تجزیه و تحلیل تطبیقی تغایر ، همه جا وجود دارد و در انواع و انحای مختلف از طریق مقایسه و تطبیق، قابل مشاهده است. البته روشن است که دو چیز کاملا“ متفاوت و مختلف با هم مقایسه نمی شوند و همچنین دو چیز کاملا“ یکسان نیز با هم مقایسه و تطبیق نمی گردند، بلکه انجام مقایسه و تطبیق زمانی میسر است که بین پدیده های مورد بررسی، شباهت ها و تفاوت هایی وجود داشته باشد.

اسلاید 50: گفتنی است که زمینه های تطبیق و مقایسه دو پدیده به حدی متنوع و وسیع است که امکان اینکه تطبیق در همه زمینه ها انجام پذیرد میسر نمی باشد و محقق را با انبوهی از اطلاعات مواجه می گرداند.

اسلاید 51: لذا برای استفاده بهینه از مطالعات تطبیقی، باید اقدام به ” طبقه بندی“ نمود. چنانچه زندگی انسان تماما“ بر اساس نوعی تقسیم بندی بنا شده است. این موضوع در مباحث منطق از جایگاه ویژه ای برخوردار است. علمای منطق در تعریف لفظی آن گفته اند: ” تقسیم شیء عبارت است از تجزیه و تفریق آن به اقسام مختلف“.

اسلاید 52: یکی از فواید تقسیم بندی این است که انسان در بررسی خود، ضمن تقسیم موجودات، توسط انواع معانی آن ها را از همدیگر مشخص و متمایز می کند و از این طریق مجموعه ای از مفاهیم و معانی برای وی حاصل می شود. یکی دیگر از فواید تقسیم بندی، آن است که اقسام علوم و فنون و قضایا و مسایل هر یک را تنها به موضوع آن باب اختصاص می توان داد. .

اسلاید 53: پدیده ها را می توان به اشکال مختلفی طبقه بندی نمود. می توان متغیرها را از جنبه های متعددی ملاحظه و طبقه بندی کرد و از پدیده های واحد، مشاهده و توصیفات مختلفی استخراج کرد. در واقع همه چیز را می توان از راههای بی شماری تقسیم نمود.

اسلاید 54: بسیاری از منازعاتی که در مسایل اجتماعی و حتی مسایل طبیعی بین مردم و یا متفکرین واقع می شود، ناشی از تفاوت نگرش به جنبه های مختلف مسایل است و چون دو طرف در حدود موضوع و تعاریف، اشتراک ندارند، لذا اختلافات حل نشده و کشمکش ها ادامه می یابد.

اسلاید 55: و این همه در پرتو این واقعیت است که همه چیز را می توان به انواع متعددی طبقه بندی و به بخش های بی شماری تقسیم نمود همان طور که در مباحث مربوط به ” نگرشهای مختلف به مطالعات تطبیقی“ ذکر شد.

اسلاید 56: بنابر این طبقه بندی ثابت و واحدی که مورد پذیرش عموم بوده و جوابگوی تمامی مباحث و مسایل باشد، وجود ندارد و نمی توان در یک مجموعه، از طبقه بندی های متفاوت بهره جست، زیرا ممکن است تداخل طبقات و ناسازگاری آن ها وجود داشته باشد و مهمتر آنکه هر طبقه بندی مبتنی بر نگرش و مشرب فکری خاص، بار ارزشی و جهت لازم است، لذا استفاده از هر طبقه بندی، دانسته و یا ندانسته بار ارزشی و جهت گیری خاصی را دیکته می کند.

اسلاید 57: بنابر این برای انجام مطالعات تطبیقی، محقق باید بتواند موضوع های مختلف را در مجموعه ای که مبتنی بر نگرش و مبنایی واحد بوده، طبقه بندی نماید، یا چنین مجموعه ای را از طبقه بندی های رایج انتخاب نماید و بپذیرد که در این حالت نوعی ” مدل مطالعات تطبیقی“ حاصل می شود که خود متشکل از طبقه بندی های منسجم و هماهنگی است که مجموعا“ یک نظام را می سازند و در آن روابط ما بین طبقه ها و اجزا، به صورت طولی و عرضی مشخص می شوند که به این مجموعه ” مدل مطالعات تطبیقی“ اطلاق می گردد.

اسلاید 58: در زیر برای نمونه به ارایه یک مدل اجمالی در زمینه مدیریت و سازمان می پردازیم که در آن ابتدا ” سازمان“ از جنبه های مختلف طبقه بندی شده و سپس به طبقه بندی سطوح سازمان پرداخته و نهایتا“ متغیرهای موجود در یک سازمان طبقه بندی شده اند. .

اسلاید 59: الگوی مطالعات تطبیقی در مدیریت انواع سازمان: الف) دسته بندی سازمان ها بر اساس راه های انجام تقاضاو یا دستورات: ساختار دستورات در سازمان به وسیله نوع قدرت( اجباری، سودمندی و عادی) که به اعضای سطح پایین اعمال می شود، مشخص می گردد. سازمان ها به لحاظ نوع قدرتی که در انجام تقاضاها به کار می رود، به سه دسته کلی تقسیم می شوند:

اسلاید 60: 1- سازمان اجباری: قدرت را به طور پنهانی یا آشکار، به عنوان وسیله اصلی کنترل اعضای سطح پایین خود که از اهداف سازمان دور هستند اعمال می کند. برای مثال اردوگاه های اسرا یا پناهندگان، سازمان های جزایی و بیمارستان های روانی

اسلاید 61: 2- سازمان های مبتنی بر سودمندی: این نوع از سازمان ها در جایی مصداق می یابند که اعضای سطح پایین، به دلیل سودی که از ناحیه سازمان عاید آنان می گردد با سازمان ارتباط برقرار کرده و فعالیت می نمایند، لذا با استفاده از همین عامل از طریق تغییر در سود عایدی، کنترل برقرار شده و تقاضاها اجرا می گردد.

اسلاید 62: 3- سازمان عادی:از کنترل اخلاقی به عنوان منبع اصلی تأثیر بر اعضایی که ارتباط شدید عاطفی و اخلاقی با یکدیگر دارند استفاده می کنند، به عنوان مثال می توان از کلیسا ها، دانشگاه ها و بیمارستان ها و همچنین تشکیلات سیاسی و اجتماعی زیادی نام برد.

اسلاید 63: ب) دسته بندی سازمان ها براساس جهت گیری نیازهای اجتماعی سازمان ها را از زاویه پاسخگویی به نوع نیازهای اجتماعی گسترده کلان، می توان به انواع زیر تقسیم بندی نمود:.

اسلاید 64: 1- سازمان هایی که به سمت تولید اقتصادی جهت گیری نموده اند. این سازمان ها شامل شرکت های تجارتی درگیر تولید، پخش کالا و خدمات می باشند. عملکرد اولیه این شرکت ها اقتصادی است، اگرچه اهداف دیگری هم ممکن است وجود داشته باشد که سازمان باید برای ادامه حیاتش به آنها رسیدگی نماید.

اسلاید 65: 2-سازمان هایی که به سمت اهداف سیاسی جهت گیری نموده اند و برای دستیابی به اهداف با ارزش و نیز ایجاد قدرت و پیاده کردن آن در جامعه حرکت می کنند. این دسته، شامل سازمان های دولتی می شوند. کلیسا ها و مدارس

اسلاید 66: 3-سازمان هایی که کاملا“ به تعدیل ناسازگاریها و جهت گیری انگیزه ها برای برآوردن انتظارات خاص اجتماعی مربوط هستند. 4-سازمان های ابقای الگو که این سازمان ها عملکرد اولیه ای دارند که فرهنگی، تربیتی یا هدایت کننده احساسات است . نظیر کلیسا ها و مدارس

اسلاید 67: ج) دسته بندی سازمان ها بر اساس نخستین بهره برداران به طور کلی افراد مرتبط با سازمان را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد: - اعضا یا شرکا -صاحبان یا مدیران سازمان -قشرها -عموم مردم

اسلاید 68: بنا بر این می توان 4 نوع سازمان را بر اساس اولین بهره بردار معین نمود: 1- انجمن های سودمند برای دو طرف:در این سازمان ها اولین بهره بردار اعضا هستند به عنوان مثال می توان از اتحادیه کارگران و انجمن های تجاری و تخصصی نام برد.

اسلاید 69: 2- سازمان های تجاری: صاحبان، اولین بهره برداران می باشند. 3-سازمان های خدماتی:دراین سازمان ها برخی از قشرها اولین بهره برداران هستند که شامل: بیمارستان ها، دانشگاه ها، سازمان های مذهبی و ادارات اجتماعی می باشند. 4-سازمان های عمومی: اولین بهره برداران عموم مردم می باشند، به عنوان مثال می توان از ارتش، ادارات مجری قانون، دفاتر پستی و سازمان های جزایی نام برد.

اسلاید 70: طبقه بندی سطوح سازمان و مدیریت در درون سازمان نیز با توجه به انواع مختلف عملکردها و همچنین سطوح آن، می توان طبقه بندی هایی انجام داد و آنگاه به بررسی تشابهات و اختلافات پرداخت، برای مثال می توان وظیفه یک مدیر را در سه سطح سازمانی، یعنی، عملیاتی، برنامه ریزی و استراتژیک نسبت به موضوعات متفاوتی از جمله:

اسلاید 71: سیستم های محیطی، دوره زمانی، نحوه نگرش، روند کلی، و روش های تصمیم گیری مقایسه و تطبیق نمود.سازمان ها می توانند به سه سطح استراتژیک ( عالی)،برنامه ریزی ( میانی)، و عملیاتی (اجرایی) طبقه بندی نمود.

اسلاید 72: وظایف اصلی مدیران این سطوح، به ترتیب چنین است: مدیران عالی وظیفه دارند سازمان را با محیط مرتبط ساخته و به طراحی سیستم ها و برنامه های جامع بپردازند، مدیران میانی به تنظیم امور و برنامه ریزی های داخلی می پردازند و با خارج ارتباط ندارند و مدیران خط اول ( عملیاتی ) به اجرای برنامه ها و تامین کارآیی و اثربخشی می پردازند.

اسلاید 73: از نظر ارتباط با نظام های محیطی، می توان گفت: طیفی وجود دارد که در سطوح بالای مدیریت نظام های محیطی باز است و هر چه به طرف سطوح پایین مدیریت حرکت کنیم، نظام های محیطی بسته تر می شوند. از نظر دوره های زمانی، مدیران سطوح بالا با دوره های بلند مدت سروکار دارند و هر چه به طرف سطوح پایین مدیریت حرکت کنیم، این دوره ها به کوتاه مدت تبدیل می شوند.

اسلاید 74: طبقه بندی متغیرهای سازمانی پس از طبقه بندی سطوح سازمان و مدیریت به طبقه بندی متغیرها در سازمان می پردازیم. این طبقه بندی، محققین را در این جهت که چه خصوصیاتی در مطالعات تطبیقی می تواند مد نظر قرار گیرد، یاری می رساند.

اسلاید 75: برای تجزیه و تحلیل در هر سطح سازمان، باید عواملی مد نظر باشد که بتوان برمبنای آن خصوصیات را مورد شناسایی و جمع بندی قرار داد. بنابر این طبقه بندی سطوح سازمانی باید دارای متغیرهای کلیدی و تعیین کننده باشد تا بتوان با توجه به اهداف تحقیق، آن ها را شناسایی نمود.

اسلاید 76: تجزیه و تحلیل تطبیقی ابعاد سازمانی بیمارستان بیمارستان نمونه ای از یک سازمان پیچیده است. بیمارستان فراگیر و ماندنی می باشد. تعداد کمی از ما تجربه کاملی از بیمارستان ها داریم اما از پیچیدگی آنها و این که چگونه پیشرفت های فنی رو به افزایش، بر آنها مؤثر است، آگاه هستیم. هماهنگ ساختن تلاش های تعداد زیادی متخصص، پزشک، پرستار، کاردان پزشکی و دیگران برای مدیران بیمارستان وظیفه ای دشوار است.

اسلاید 77: سازمان بیمارستان ها در چارچوب نظام های زیر قابل تجزیه و تحلیل است **- محیط **-اهداف و ارزش ها **- ساختار **-نظام روانی اجتماعی **-نظام مدیریت

اسلاید 78: **-محیط شرایط کلی اجتماعی برای هر سازمانی، محیطی عمومی فراهم می کند. عواملی مانند جمعیت، اقتصادو تکنولوژی بر روش ما برای سازماندهی و اداره کردن بیمارستان ها مؤثر است. درون محیط عمومی، محیط های کاری خاص بیشتری وجود دارد که به خصوص به رده سازمان هایی مانند بیمارستان ها مربوط است.

اسلاید 79: برای مثال، کل جمعیت، متغیر مهمی است، اما تعداد افرادی که بیش از 65 سال سن دارند مورد توجه خاص برنامه ریزی تسهیلات مراقبت از سلامت هستند. مدیران مؤسسات بزرگ مانند بیمارستان ها باید از روند پیشرفت های مختلفی که می تواند بر عملکردهای آنان تأثیر گذارد، آگاه باشند.

اسلاید 80: محیط بیمارستان پیشرفت های ناگهانی در علم پزشکی و تکنولوژی، در قرن 20 و در قرن 21 در نقش بیمارستان ها تحولی اساسی ایجاد کرده است. بیمارستان دیگر اسکانی برای فقرا نیست. بلکه به مؤسسه اصلی درمان تبدیل شده است. در قرن حاضر تکنولوژی و ساختار، همچنین نظام های روانی اجتماعی و مدیریتی بیمارستان ها به شدت تغییر کرده است.

اسلاید 81: بیمارستان ها دارای انواع تقسیم بندی هستند: بیمارستان های - تخصصی و عمومی- بیمارستان های دولتی، نیمه دولتی یا نیمه خصوصی، خصوصی انتفاعی و خصوصی خیریه و داوطلبانه غیر انتفاعی – بیمارستان های روزانه و شبانه – بیمارستان های باز و بسته – بیمارستان های کوتاه مدت(بیماری حاد) و طویل المدت ( بیماری مزمن )- بیمارستان های سطح اول، دوم یا حد واسط و سطح سوم – و....

اسلاید 82: ارائه خدمات درمانی به طور فزاینده ای به روندی تشکیلاتی تبدیل شده است. تغییر خصوصیت الگوهای ارائه خدمات درمانی درسال های اخیر منعکس کننده این امر می باشد. در صد پزشکان و متخصصانی که به استخدام سازمان ها درآمده اند افزایش یافته است. لذا مصرف کنندگان بیشتری برای دریافت خدمات درمانی به جای مراجعه مستقیم به پزشک به چنین سازمان هایی مراجعه می نمایند.

اسلاید 83: استفاده از بخش اورژانس بیمارستان، رشد فوق العاده ای داشته است. علاوه بر آن سازمان های ارائه خدمات فردی مانند بیمارستان ها، کلینیک ها، آسایشگاه های سالخوردگان و بخش های روانی خود را در احاطه ارتباط های سازمانی بزرگتری می یابند که در آن نه تنها باید با یکدیگر بلکه با تعداد رو به افزایش نمایندگی های خارجی نیز رقابت کنند.

اسلاید 84: رشد برنامه های بیمه ای و افزایش سازمان های بیمه خدمات درمانی، از جمله موارد دیگری است که می توان بدان ها اشاره نمود.

اسلاید 85: **-هدف ها و ارزش ها بیشتر سازمان ها به منظور تحقق یکی از اصلی ترین اهدافشان به بقا ادامه می دهند. با وجود این می توان آنها را با هدف های درجه دوم، مانند سود یا خدمت از هم تمیز داد. سازمان های پیچیده مثل بیمارستان ها هدف های گوناگونی دارند که به لحاظ اهمیت با هم تفاوت دارند و حتی گاهی در پارادکس با یکدیگر قرار می گیرند.

اسلاید 86: هدف ها و ارزش های بیمارستان تأکید روی مراقبت از بیمار و درمان، در نظام ارزشی و هدف های گوناگون بیمارستان نفوذ می کند. اگرچه فشارهای فنی، اقتصادی، و مهارت ها و توانایی های سازمانی نیز وجود دارند ولی روند آموزشی بیشتر کارکنان حرفه ای در بیمارستان بر رفاه حال بیماران تأکید دارد استانداردهای مدیریتی که گروه های تخصصی به رعایت آنها ملزم می باشند ، بر ارزش های حاکم بر بیمارستان می افزاید.

اسلاید 87: برای مثال، سوگند بقراطی پزشکان، پیمان فلورانس نایتینگل پرستاران، دستورات اخلاقی مدیران بیمارستان و دستورات مشابه دیگر گروه ها که در بیمارستان ها به آن ها عمل می شود نیز بر رفاه حال بیمار تأکید دارد . این ارزش های برتر، در متحد کردن فعالیت های کارکنان در نظام بیمارستان وظیفه ای حیاتی دارد و کارکنان را در جهت انجام فعالانه تر کار، راهنمایی می کند و سبب می شود کارکنان بیمارستان وظایف ویژه خود را به طور مشترک به انجام برسانند و بنا بر این هماهنگی داوطلبانه ای در فعالیت ها به وجود آید.

اسلاید 88: همانگونه که دامنه فعالیت های بیمارستان افزایش یافته است، اهداف بیمارستان نیز افزایش یافت. علی الخصوص آنکه با پیشرفت تکنولوژی نحوه درمان و مراقبت از بیماران نیز دستخوش تغییراتی شگرف شده است و عملا“ بیمارستان به صورت یک مرکز درمانی – تخصصی با مسئولیت مؤسسه ای جهت یک برنامه قابل تشخیص هماهنگ شده از خدمات مراقبت بیمار و نیز کنترل کیفیت، به یک سازمان آموزشی و پژوهشی نیز تبدیل شده است. لذا بر پیچیدگی آن افزوده شده و متعاقبا“، ارزش ها و اهداف آن نیز توسعه یافته است.

اسلاید 89: با عنایت به مطالب مذکور می توان وجه تمایز سازمان بیمارستان را از سازمان های دیگر برشمرد و با اندکی توجه می توان به اهمیت ویژه ، حساس و حیاتی آن پی برد.

اسلاید 90: تکنولوژی:وظایف اصلی و تکنولوژی وابسته به آن ها، ویژگی های سازمان ها را بیشتر منعکس می نماید. در اینجا مراحل جریان کار و ساختار سازمان که بر عملکرد و بازخورد متقابل داخلی سازمان اثر می گذارد مورد بررسی و بحث قرار می گیرد. در این بخش دو جنبه فنی: کارکردی و مدیریتی را درنظر گرفته و سازمان بیمارستان را که از تکنولوژی پیشرفته ای برخوردار است از دو دیدگاه ، انجام وظایف اصلی- و برنامه ریزی و هماهنگی و کنترل فعالیت ها بررسی می کنیم

اسلاید 91: تکنولوژی در بیمارستان: نگاهی به تاریخچه بیمارستان ها حاکی از آن است که دانش موجود بعلت محدود بودن ، فعالیت های بیمارستان را نیز محدود می نمود.پزشکی به اندازه کافی رشد و توسعه نیافته بود تا بیمارستان بتواند به اهداف خود جامه عمل بپوشاند و بیشترین تأکید و فشار بر مراقبت های حفاظتی از مراجعه کنندگان بود. با پیشرفت تکنولوژی علم پزشکی نیز . پیشرفت نمود و متعاقبا“ بر ساختار بیمارستان نیز تأثیر گذاشت

اسلاید 92: کشف داروها و درمان بیماری ها با تکنیک های پیشرفته و با کمک تکنولوژی های جدید، ساخت تجهیزات نوین پزشکی ، روش های جدید اعمال جراحی، تغییر در نحوه هتلینگ بیمارستان ها، تغییر در روش های آموزشی ، همگی انقلابی در ساختار ، اهداف و ارزش های حاکم بر بیمارستان ایجاد نمود. از سوی دیگر با توجه به آن که پزشکان، کنترل کننده ها و استفاده کنندگاه اولیه و اصلی تکنولوژی نوین بودند، نقش گروه کارکنان پزشکی در بیمارستان، به طور محسوسی در نتیجه تغییرات فنی افزایش یافت.

اسلاید 93: پزشکان و مردم به عنوان یک سیستم و مجموعه آگاه ، توجه بیشتری به بیمارستان نشان دادند. بدین طریق بیمارستان به یک سازمان اصلی و پیچیده که دارای تکنولوژی پزشکی، دانش نوین، مهارت و تجهیزات ویژه ای برای حفظ امنیت و حیات بیماران می باشد در جامعه تجلی یافت.

اسلاید 94: پیچیدگی های رو به افزایش، نیاز فزاینده ای به تکنیک های پیشرفته سازمان و مدیریت بوجود آمد. در بیمارستان های امروزین روش های پیچیده تری برای ارزیابی عملکرد، کنترل و ایجاد هماهنگی و تصمیم گیری اعمال می گردد. لذا اعمال مدیریت و رهبری در بیمارستان به غیر از بکارگیری روش های علمی میسر و ممکن نمی باشد.

اسلاید 95: ساختار بیمارستان: تقسیم کار و ترکیب نتایج، از جنبه های اساسی تمامی سازمان ها می باشد. در مبحث ساختار مسائلی از جمله سازمان رسمی و سازمان های غیر رسمی مطرح می گردد. با تغییراتی در سلسله مراتب سازمانی، رده ها و واحدها ایجاد شده است ، اشکال سازمان نیز تغییر یافته است. هزینه های گزاف و بی مورد که بعلت بزرگی سازمان و گسترش سلسله مراتب می باشد با تغییر در ساختار به طور محسوسی کاهش یافته است.

اسلاید 96: در بیمارستان میان اختیار رسمی شخص و سلسله مراتب رابطه ای منحصر به فرد وجود دارد در بیمارستان مهارت و دانش اولین و آخرین حرف را می زند. قدرت های حاکم در بیمارستان مابین پزشکان ، پرستاران و مدیریت آن تقسیم شده ولی این تقسیم قدرت به طور مساوی نمی باشد.

اسلاید 97: بیمارستان ها بعلت اختلاف در محیط و تکنولوژی از ساختارهای مختلفی برخوردارند. کارآیی بیمارستان هایی که با محیط و تکنولوژی ثابت و ساده مواجه می باشند، به صورت مکانیکی و ماشینی اثر بخش تر خواهد بود در حالی که ساختار ارگانیکی برای بیمارستان هایی که با محیط پویا و با تکنولوژی پیچیده مواجه می باشند مناسب تر است.

اسلاید 98: در خصوص واحد های مختلف بیمارستان نظیر واحد های اداری ودفتری ، پشتیبانی، تأسیسات و تعمیرات و... ساختارهای مکانیکی مؤثرتر است. این در حالی است که برای بخش های مراقبت های ویژه، خدمات اورژانس و فعالیت های پژوهشی ساختارهای ارگانیکی بهتر می تواند کارآمد باشد. بنابر این یک بیمارستان فعال از یک طرح ساختاری خاصی پیروی نمی کند بلکه ساختار آن بستگی به چگونگی محیط کار و تکنولوژی و عوامل مؤثر دیگر دارد.

اسلاید 99: از آنجائیکه پزشکان به عنوان واحدهای صف از خود مختاری خاصی در بیمارستان برخوردار هستند و جنبه های درمانی ،کار اصلی آنان به حساب می آید، لذا از تشکیلات خاص و نسبتا“ مستقلی برخوردارند . وجود تخصص های مختلف در بیمارستان ، هماهنگی را از طریق سلسله مراتب بسیار مشکل نموده است.از آنجائیکه کوچکترین غفلت و تأخیردر امر درمان به جان بیماران بستگی دارد بنابر این نمی توان برای ایجاد هماهنگی صرفا“ به طی مراحل اداری بسنده کرد.

اسلاید 100: نقش هیأت امناء در پیوند بیمارستان با محیط اجتماعی و کمک در دستیابی به منابع لازم جهت انجام عملیات، از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. در اینجا مدیر بیمارستان می تواند نقش سازنده ای در هماهنگی،/ اتحاد منابع گوناگون و فعالیت های دست اندرکاران بیمارستان را بر عهده گیرد. از سوی دیگر کارکنان گروه پزشکی نیز، نقش تکنیکی اصلی را در مورد بیمار بعهده دارند.

اسلاید 101: در بیمارستان از ساختار ماتریس مکررا“ استفاده می شود. در ساختار ماتریسی پزشک، مدیر طرح است و فعالیت های پرستاران، پزشکان ، متخصص تغذیه، فیزیوتراپ ها، مددکاران اجتماعی و دیگر متخصصان را با هم هماهنگ می کند. بیمارستان ها حوزه های کاری خود را نیز گسترش می دهند . خدمات اورژانس بیمارستانی و اورژانس پیش بیمارستانی امروزه از لحاظ کمی و کیفی رشد و توسعه فراوانی یافته است.

اسلاید 102: نظام روانی اجتماعی بیمارستان: بیماران به بیمارستان بدون میل باطنی و صرفا“ به لحاظ نیازمندی مراجعه مینمایند. آنان آنجا هستند تا بهبود یابند لذا باید با تمامی متخصان بیمارستان همکاری نمایند. مشخص شده است که در صورتیکه بیماران از نظر اجتماعی بتوانند نقش فعال تری در بیمارستان بعهده گیرند ، می توانند منافع درمانی را دنبال کنند.

اسلاید 103: در بیمارستان های روانی و یا بیمارستان های طویل المدت که بیماران به مدت طولانی در آن بستری هستند این ارتباط روحی ، روانی و اجتماعی حاصل می گردد. ولی در بیمارستان هایی که مدت بستری بیماران کوتاه است موانع زیادی برای ایجاد ارتباط اجتماعی و روانی وجود دارد لذا در چنین شرایطی از کارکنان پزشکی انتظار می رود که خود چنین ارتباطی را تقویت نمایند.

اسلاید 104: اگرچه بسیاری از پزشکان به طور مستقل به کار مشغول می باشند ولی باید فعالیت های بیمارستانی خود را با دیگر پزشکان، استادان، پرستاران و به طور کلی کارکنان خدماتی بخش های گوناگون هماهنگ نمایند . این امر نیازمند توسعه روابط گروهی مؤثرمی باشد لذا پزشکان می بایست از الگوهای رهبری پیروی نمایند.

اسلاید 105: پرستاران نیز در ایجاد نیروهای درون گروهی نقش بسیار حساسی دارند آنان بعلت ارتباط تمام وقت با بیمار و بیمارستان، آشنایی با قوانین و روند های استقرار یافته، توانایی گسترش روابط غیر رسمی با دیگران را دارند و بعنوان مرکز نفوذ و رهبری غیر رسمی در سراسر تشکیلات بیمارستان می باشند.

اسلاید 106: مدیر نقشی بارز دارد ولی در اختیار گرفتن نقش بیشتر از سوی مدیران، اغلب بین سایر منابع قدرت در تشکیلات، بخصوص کارکنان پزشکی، درگیری اساسی ایجاد میکند . پزشکان بعلت تخصص و آشنایی زیاد با مراقبت بیمار، خواستار خود مختاری هستند ، بر خلاف آن مدیر بیمارستان مجبور است که به استفاده مطلوب از منابع برای تمام بیماران و تمامی گروه های علاقه مند، توجه نشان دهد. به طور کلی رهبری دموکراتیک – مشارکتی از مؤثرترین روش ها برای مدیر محسوب می گردد.

اسلاید 107: سیستم مدیریت بیمارستان: مدیران کل، مدیران بیمارستان، فرماندهان، سرپرستاران، رؤسای دانشگاه ها رؤسای دانشکده ها شهردارها ، رؤسای ادارات همگی کسانی هستند که نظام های سازمانی را با برنامه ریزی و نظارت سراسری، با هم هماهنگ می کنند. سیستم مدیریتی در بیمارستان پیچیده است. اختلاف قدرت و ساختار اختیار باعث پراکندگی برنامه ها و تصمیمات می گردد

اسلاید 108: هیأت امناء اختیار قانونی دارد و درمورد مسائل مالی گسترده تصمیم می گیرد.هیات امنا نقطه مرکزی برنامه ریزی های طولانی مدت و استراتژیک است. مدیر و کارکنانش مسئول عملکرد بیمارستان هستند. و می بایست در امر نظارت و برنامه ریزی بیمارستان نقش اصلی را ایفا نمایند. ( در سه سطح مدیریت). روش های جدید جراحی – روش های تجاری خدمات بر روی عملکرد مدیر بیمارستان تأثیر می گذارد.

اسلاید 109: برنامه ریزی استراتژیک، برنامه ریزی تاکتیکی، و برنامه ریزی عملیاتی از زمره کارهای اصلی مدیر بیمارستان است. بدیهی است که پزشکان پرستاران و سایر کارکنان پزشکی نیز به نوبه خود در امر برنامه ریزی دخیل می باشند . لذا احتمال پادارکس در اهداف گروه های مختلف وجود دارد که امر برنامه ریزی را تحت شعاع قرار می دهد.

اسلاید 110: با تشکر از توجه شما