کارگاه آموزشی ارزیابی درونی

کارگاه آموزشی ارزیابی درونی

اسلاید 1: وزارت علوم، تحقيقات و فنّاوريسازمان سنجش آموزش كشورمعاونت تحقيقات آزمون و ارزشيابي آموزشيمركز مطالعات، تحقيقات و ارزشيابي آموزشيمركز ارزشيابي، اعتبارسنجي و تضمين كيفيت کارکاه آموزشی ارزيابی درونی

اسلاید 2: مبانی ارزشيابی درونی کيفيت

اسلاید 3: رئوس مطالب:کيفيت دانشگاهی چيست؟چگونه می توان کيفيت دانشگاهی را مورد سنجش قرارداد و ارتقاء بخشيد؟تجربه‌های بين المللی در ارزيابی درونی دانشگاهی چيست؟تجربه آموزش‌عالی ايران در ارزيابی آموزش‌عالی چيست؟ و چگونه می‌توان آن‌ها را در دانشگاه بکاربرد؟مراحل انجام ارزيابی‌درونی چيست؟

اسلاید 4: چالش‌ها و تنگناهارشد فزاينده دانشجويان و متقاضيان ورود به آموزش عاليکثرت و تنوع مؤسسات آموزش‌عاليگسترش کمي آموزش عالي بدون توجه به ظرفيت‌هاي موجود و توان و بافت اقتصادي، اجتماعي وفرهنگيکاهش بودجه و منابع مالي اختصاصي به آموزش عاليوجود خيل عظيم دانش‌آموخته بيکارکاهش کيفيت نظام آموزش عالياتلاف منابع انساني و ماديلزوم مسئوليت پذيري و پاسخگويي در قبال جامعه و دولتضرورت بازانديشي در رسالت و اهداف، ساختار، کارکرد‌ها، فرايندهاي نظام دانشگاهيتوجه به کيفيت و بهبود و ارتقاء آناگرچه متخصصان بريك تعريف واحد از كيفيت چندان اتفاق نظر ندارند، ولي در ضرورت توجه به كيفيت دانشگاهي متفق اند. ايشان براي ارتقاي آن به سطح مورد نظر، به طراحي و پياده سازي نظامهاي تضمين كيفيت پرداخته اند. چند عامل در اين ميان نقش اساسي داشته‌اندتوجه به كيفيت، يك ضرورت اجتناب ناپذير

اسلاید 5: سطوح نظامهاي تضمين كيفيت در آموزش عاليسطح دانشگاهي: عمدتا“ در پي پاسخ دادن به اين سئوال است كه «آيا فعاليتهاي دانشگاه براي تحقق رسالتها و هدفهاي تعريف شده، از اثربخشي، كارايي و كيفيت لازم برخوردار است؟» ---- پاسخ به اين سئوال معمولا“ ازطريق انجام خود-ارزيابي يا ارزيابي دروني داده مي شود.سطح ملي: «آيا مسير فعاليتهاي دانشگاه همراستا با هدفهاي توسعه همه جانبه كشور و پاسخگو به نيازها و تقاضاهاي جامعه است؟ آيا دانشگاه با توجه به منابعي كه به آن اختصاص مي يابد از سودمندي لازم برخوردار است؟» ---- پاسخ به اين سئوالها معمولا“ از طريق انجام اعتبارسنجي داده مي شود.

اسلاید 6: ارزيابي درونيارزيابي دروني آموزش مجازيکميته‌هاي ارزيابي دروني گروه‌هاي آموزشيارزيابي بيرونيکميته‌هاي ارزيابي بيرونيشوراي مرکزي ارزشيابيمعاونت آموزشيدفتر نظارت و ارزيابيعلوم پايه علوم انساني فني و مهندسي علوم کشاورزي هنرمديريت و راهبري ارزيابي دروني1- مديريت و راهبري و ارزيابي بيروني:1-1 طراحي و تدوين استانداردهاي برنامه‌هاي آموزشي و درسي2-1 تشکيل هيأت‌هاي همگنان3-1 بازديد از محل4-1 ارزيابي بيروني و اعتبارسنجي

اسلاید 7: راه دستيابي به كيفيت در آموزش عالي تجارب بين المللي نشان مي دهد دستيابي به كيفيت در گام نخست مستلزم استقرار نظامهاي تضمين كيفيت دانشگاهي است.از طريق فعال شدن اين نظامهاست كه دانشگاه :فرهنگ كيفيت را در عناصر دروني اش ايجاد كرده و توسعه مي دهد.كيفيت آموزش, پژوهش, وخدمات خود را ارتقاء مي بخشد.و خود را براي ارزشيابي هاي بيروني كيفيت و پاسخگويي به جامعه آماده مي كند. مهمترين ابزار دستيابي به كيفيت ارزشيابي است . ارزشيابي دروني اولين و مهمترين گام در اين مسيراست كه در اين كارگاه به آن خواهيم پرداخت.

اسلاید 8: ارزشيابي - Evaluationسنجش پيشرفت تحصيلي - Assessmentاندازه‌گيري Measurement ـارزشيابي تشخيصي Diagnostic ـارزشيابي تكويني Formative ـارزشيابي تراكمي Summative ـمفاهيم اساسي در ارزشيابي آموزش عالياعتبارسنجي Accreditation ارزيابي دروني Internal Evaluation ارزيابي بيروني External Evaluation

اسلاید 9: ارزشيابي: به يك فرايند نظامدار (سيستماتيك) براي جمع‌آوري، تحليل و تفسير اطلاعات گفته مي‌شود، به ‌اين‌ منظور كه تعيين شود آيا هدف‌هاي موردنظر تحقق‌يافته‌اند يا در حال تحقق‌يافتن هستند و به چه ميزاني؟ ( Gay , 1991; p: 6 ) ارزشيابي: به يك فعاليت رسمي گفته مي‌شود كه براي تعيين كيفيت، اثربخشي، يا ارزش يك برنامه، فرآورده، پروژه، فرايند، هدف، يا برنامه‌درسي به ‌اجرا درمي‌آيد. (Worthen&Sanders,1987; p:22) بي باي (1978): ارزيابي يعني « فرآيند نظامدار گردآوري و تفسير شواهدي كه منجر به داوري ارزشي مي‌شود و در نهايت به عمل مي‌انجامد».ارزيابي شامل فرآيند منظم و هدفدار جمع‌آوري داده‌هاست. 1در ارزيابي, قضاوت ارزشي در باره پديده مورد ارزيابي صورت مي‌گيرد. 2ارزيابي وسيله‌اي است براي تغيير, اصلاح, تأييد, تجديدنظر منجر به بهبود كيفيت آموزشي. 3در تمام تعاريف ارزيابي سه عنصر مشترك وجود دارد:

اسلاید 10: سنجش پيشرفت تحصيلي ( Assessment )فرايندي منظم براي تعيين و تشخيص ميزان پيشرفت يادگيرندگان در رسيدن به هدفهاي آموزشي( گران‌لاند، 1971)اساس بر يك برنامه و روال منظم مشخص بودن ( شدن ) هدفهاي آموزشي از پيشويژگي‌ها

اسلاید 11: اندازه‌گيري از قواعدي تشكيل مي‌يابد كه براي نسبت دادن اعداد به اشياء يا افراد به كارمي‌رود به گونه‌اي كه صفاتي از آن اشياء يا افراد را به صورت كميت نشان دهد ( نانالي، 1978) اندازه‌گيري ( Measurement )نظم و ترتيب اندازه‌گيري صفت، نه شيء يا فرد تبديل صفات مورد اندازه‌گيري به كميت و نشان دادن آنها به صورت اعدادويژگي‌ها

اسلاید 12: ارزشيابي تشخيصي (Diagnostic)- ارزشيابي در آغاز كار آموزش هدف جايگزيني- ارزشيابي همزمان با فعاليت آموزشي يافتن علل شكستهاي يادگيري

اسلاید 13: ارزشيابي تكويني (Formative)فعاليت آموزشي هنوز جريان دارد و يادگيري در حال تكوين و شكل‌گيري است. هدف : كمك به بهبود امر يادگيري و رفع نواقص آموزشي است

اسلاید 14: ارزشيابي تراكمي (Summative)هدف تعيين مقدار يادگيري در طول يك دوره آموزشي به منظور نمره دادن / صدور گواهي‌نامه / قضاوت درباره اثر بخشي كار معلم و برنامه درسي / مقايسه برنامه‌هاي مختلف با يكديگر؛ - درآخر يك دوره آموزشي به عمل مي‌آيد

اسلاید 15: ارزشيابي چيست؟ارزشيابي در مفهوم كلي به تعيين ارزش براي پديده مورد بررسي و داوري كردن در باره آن گفته مي شود.در يك تعريف دقيق تر: ارزشيابي به يك فرايند نظامدار براي جمع آوري ، تحليل ، وتفسيراطلاعات گفته ميشود به اين منظوركه تعيين شود آيا هدفهاي مورد نظرتحقق يافته اند يا در حال تحقق يافتن هستند و به چه ميزاني)

اسلاید 16: چرا ارزشيابي آموزشي انجام مي‌دهيم 1- مشكلات و بن‌بست‌هايي در حين اجراي برنامه پديد مي‌آيند كه ماهيت آنها بايد شناخته شود .2- با توجه به محدوديت در اختصاص منابع بايد بهره‌وري افزايش پيدا كند و در هزينه‌ها صرفه‌جويي شود.3- براي برنامه‌ريزي آگاهانه و آينده‌نگر نياز به اطلاعات منظم از اجزاء برنامه آموزشي داريم .4- ارزيابي وسيله‌اي است براي تشخيص نقاط قوت و ضعف و پيشنهاد براي اصلاح مشكلات .5- از طريق ارزيابي درباره اصلاح, ادامه يا توقف يك برنامه تصميم گرفته‌مي‌شود.6- از طريق ارزيابي امكان مقايسه واحدهاي آموزشي فراهم مي‌شود. ارزشيابي‌آموزشي با هركدام از هدفهاي فوق كه انجام پذيرد, پيامدهاي زير را به‌ دنبال دارد : باعث توجه به لزوم بهبود كيفيت آموزشي مي‌شود(و اساس بهبود كيفيت را فراهم مي‌كند). 1به عنوان يك ابزار نيرومند, مديريت را در تصميم‌گيريهاي مناسب‌تر ياري مي‌كند .2ضرورت «پاسخگويي» و«مسئوليت‌پذيري » متقابل برنامه‌ريزان و مجريان را آشكار مي‌سازد. 3زيرا :

اسلاید 17: کيفيت چيست؟ کيفيت واژه ايست مانند «زيبايي» که معناي آن به ذهنيت افراد و زمينه کاربردش بستگي دارد. براي يک ساعت ساز کيفيت يک معنا دارد وبراي استاد و مدير دانشگاهي معناي ديگري.به رغم اين تفاوتها تعاريف مختلف کيفيت عناصرمشترکي دارند:گرايش به تعالي و بهتر بودنمعطوف به هدف بودن وتوجه به انتظارات و نيازهاي مشتريان

اسلاید 18: کيفيت دانشگاهي چيست؟کيفيت چيست؟تعريف کيفيت از ديدگاه افراد مختلف متفاوت است:الف) مصرف کننده ( دانشجو ، ....)ب ) متخصصان حرفه‌ايج) هيات علميد‌) کارفرما (بازار کار)

اسلاید 19: مفهوم كيفيت در آموزش عالي شبكه بين المللي نهادهاي تضمين كيفيت درآموزش عالي : كيفيت به عنوان تطابق وضعيت آموزش عالي با استانداردهاي از قبل تعيين شده . كيفيت به عنوان تطابق وضعيت آموزش عالي با رسالت، هدف وانتظارات ياران آموزشي (افراد ذي ربط، ذي نفع وذي علاقه درامور دانشگاهي )

اسلاید 20: ارزشيابي كيفيتدروندادفرايندبروندادپيامد

اسلاید 21: تعاريف كيفيتكيفيت دروندادها : عبارتست از ميزان تطابق دروندادهاي نظام (ويژگيهاي رفتار ورودي يادگيرندگان؛ قابليتهاي مدرسان؛ برنامه درسي و غيره) با استانداردهاي از قبل تعيين شده يا هدفها (انتظارات).كيفيت فرايند: عبارتست از ميزان رضايت‌بخشي فرايندهاي ياددهي‌ـ يادگيري در مقايسه با استاندارد‌هاي از قبل تعيين شده(يا هدفها و انتظارات)كيفيت محصول : عبارتست از اينكه تا چه اندازه بروندادهاي واسطه‌اي نظام (نتايج امتحانات نيمسال تحصيلي، ارتقا از يك پايه تحصيلي به پايه تحصيلي بالاتر و غيره) رضايت بخش هستند. كيفيت بروندادها : عبارتست از اينكه تا چه اندازه نتايج نظام آموزشي (دانش‌آموختگان، نتايج پژوهشها و آثار علمي ديگر، خدمات تخصصي عرضه شده) در مقايسه با استانداردهاي از قبل تعيين شده رضايت بخش هستند.كيفيت پيامدها : عبارتست از اينكه وضعيت اشتغال به كار دانش‌آموختگان (از ديدگاه خودشان، والدين، استخدام كنندگان و به‌طور كلي جامعه استفاده كننده از خدمات آنان) رضايت بخش است.

اسلاید 22: کيفيت دانشگاهي :کيفيت تدريسکيفيت يادگيري کيفيت پژوهشکيفيت خدمات تخصصي ( ارتباط با جامعه)

اسلاید 23: تجربه‌هاي بين‌المللي در ارزيابي کیفیت دانشگاهي چيست؟مراجع اصلي اطلاعاتي در ارزشيابي ارزشيابي درونی (93%)ارزشيابي بيروني ( 87%)اعتبارسنجیکانادا، ايالات متحده، نروژ، نيوزلند، استراليا، سوئد ، دانمارک، انگلستان، فرانسه، ژاپن، هلند، شيلی، بلغارستان، هنگ کنگ، مکزيک، آفريقای جنوبی

اسلاید 24: مفهوم ارزشيابي درونينوعي از ارزشيابي كه توسط متخصصان درون يك سيستم آموزشي و با استفاده از معيارهاي همان سيستم و با هدف بهبود كيفيت انجام مي شود.ارزشيابي دروني مرحله نخست الگوي اعتبار بخشي است و قبل از ارزشيابي بيروني انجام مي شود.اما اجراي ارزشيابي دروني الزاما در راستاي اعتبار بخشي نيست و مي تواند با هدف ارتقاء كيفيت به صورت جداگانه انجام شود.

اسلاید 25: يك تعبيرمناسب از ارزشيابي دروني ارزشيابي دروني را ميتوان به خود در آينه ديدن تعبير كرد كه در آن فرد به صورت خود انگيخته و بدون اجبار براي بررسي وضعيت خود و اصلاح نا آراستگيها اقدام مي كند.چنين فردي اعتماد به نفس لازم براي روبرو شدن با ديگران ومورد قضاوت واقع شدن را دارد.

اسلاید 26: ارزشيابي دروني براي مقاصد زير استفاده شده است :1- آشنا كردن جنبه‌هاي مختلف (درونداد، فرايند، برونداد و پيامد) كيفيت نظام دانشگاهي2- ياري‌دادن به خود- تنظيمي امور دانشگاهي و نهادينه كردن فرهنگ ارزيابي3- بهبود بخشيدن به كيفيت نظام دانشگاهي4- مشاركت دادن اعضاي هيات علمي در شفاف سازي امور دانشگاهي، قدرت سپاري به آنان و پاسخگو كردن نظام دانشگاهي نسبت به نيازهاي جامعه5- شناسايي امكانات بالقوه براي بهبود وضعيت موجود هر گروه (چه داريم؟ چه نداريم؟ و چگونه استفاده كنيم؟ )بنابراين مي‌توان گفت : كه هدف عمده و اصلي در ارزشيابي دروني آن است كه دست‌اندركاران گروه آموزشي مورد ارزشيابي نسبت به هدفهاي نظام و مسائلي كه تحقق اين هدفها وجود دارد، آگاهي بيشتري به‌ دست آورند، سپس ميزان دستيابي به آنها را بسنجند، تا بر آن اساس به برنامه‌ريزي آينده، جهت بهبود كيفيت بپردازند.

اسلاید 27: هدفهاي انجام ارزشيابي درونيكسب بازخورد از چگونگي اجراي برنامه هاتصميم در باره ادامه ، توقف يا اصلاح برنامه هاكسب آگاهي از ميزان تحقق هدفهاي برنامه هابررسي ميزان مناسب بودن هدفها وضرورت تجديد نظر در آنهاكمك به تصميم سازي آگاهانه توسط مديراناثبات كارايي واثربخشي برنامه ها و فعاليتها كسب آمادگي براي ارزشيابي بيروني تمام موارد فوق در خدمت بهبود مستمر كيفيت دانشگاهي هستند.

اسلاید 28: دستاوردهاي ارزشيابي دروني1- تدوين،تصريح و يا بازنگري در هدفهاي گروه هاي آموزشي2- تدارك دلايل مستند براي دفاع از عملكردهاي مناسب گروه 3- تشخيص نقاط قوت و ضعف برنامه ها و فعاليتهاي گروه 4- كسب دانش و مهارتهاي ارزشيابي توسط اعضاي هيئت علمي5- فرهنگ سازي در دانشگاه ها و حوزه ستادي درزمينه ارزشيابي6- جلب مشاركت اعضاي هيئت علمي در فرايند برنامه ريزي گروه

اسلاید 29: تاريخچه ارزشيابي درونی و اعتبار بخشي در جهان و ايران

اسلاید 30: آمريكا :ـ ديرينه‌ترين سابقه در استفاده از الگوي اعتبار‌سنجي را داراست و سابقه آن بيش از 100 سال مي‌باشد.ـ آغاز سال 1905 (بنا به گفته ورتن و سندرز اواخر سالهاي 1800) ـ قدرت گرفتن سال 1930 و تثبيت كامل در نظام آموزش عالي اواسط دهه 1960 ـ ساختاري غيرمتمركز و غيردولتيـ سطوح اعتبار‌سنجي ـ استانداردهاي مورد‌نظرمراحل فرايند اعتبارسنجي: ارزيابي دروني ارزيابي بيروني:- مؤسسه‌اي (نهادي)- برنامه‌اي (تخصصي)حداقل رويه‌هاي اعتبار‌سنجي دولتيحداكثر رويه‌هاي سازمانهاي تخصصي و انجمن‌هاي حرفه‌اي - مطالعه گزارش ارزيابي دروني- مرور هيات همگنان / - بازديد از محل اقدام(قضاوت) تعيين اعتبار(اعتبارسنجي)

اسلاید 31: مروري بر فعاليتهاي ارزشيابي در تعدادي از كشورهاي اروپاي غربي(13و14) فنلاند 1990-1995انگلستان 1993هلند 1987-1985فرانسه 1985تاكيدبر ارزيابي دروني ارزشيابي بيروني دانشگاههاي داوطلب ارزشيابي نظام پژهشي جداي ازنظام آموزش دانشگاهي شكيل شوراي عالي ارزيشابي آموزش عاليتاسيس سيستم ارزشيابي كيفيت در آموزش عالي آغاز ارزشيابي دروني تاكيد ارزشيابي بيروني برهدف تقويت كيفيت دانشگاهيارزشيابي توسط نهاد دولتي انجمن دانشگاهها ( شامل كميته هاي تخصصي ) مسئول ارزيابي آموزش عالي تجربه هايي در ارزشيابي عوامل دانشگاهي از جمله مديران گروههاي آموزشي تشكيل شوراي تضمين اعتبارات آموزش عالي با با وظيفه آگاه كردنبه اهميت ارزشيابي وكيفيت به استفاده از ارزيابي دروني براساسپي بردن به وضعيت موجودتخصيص اعتبار براساس نتايج ارزشيابي ارزشيابي شامل ,گردآوري وتحليلي تركيب جمعيت دانشجويي پيشرفت تحصيلي هزينه سرانه دوره هاي آموزشي واشتغال دانش آموختگان تصويب قانون مربوط به كميته هاي ارزشيابي آموزش عالي ( نهاد مستقل دولتيويژگي روش ارزشيابي : رعايت اصل گفت وشنودمستمر بين اعضاي گروه ارزشيابي وتصميم گيرندگان نظام ارزشيابي شامل هر دومرحله خود ارزيابي وارزيابي بيروني جنبه هاي مورد تاكيد : وضعيت يادگيري ,رسيدگي دانشجويي .مديريت منابع انساني ومديريت مالي شروع دهه 90 ارزشيابي هاي محدود وبه يك دسته ازبرنامه هاي درسي

اسلاید 32: مروري بر سابقه ارزشيابي دروني در نظام آموزش عالي ايران

اسلاید 33: 1) سيستم سابق نظارت تا قبل از سال 1379الف) در حوزه ستادي1- ستاد نظارت و ارزيابي آموزش عالي سياستگذاري و تصميم‌گيري در سطح کلان2- دفتر نظارت و ارزيابي آموزش عالي ( معاونت آموزشي) - مسئوليت اجراي مصوبات ستاد - اعزام گروه و هيات‌هاي بازديد کننده به دانشگاهب) در حوزه دانشگاه‌ها:دفاتر نظارت و ارزيابي : - امور مربوطه به اعضاء هيات علمي - نظر سنجي در خصوص عملکرد آموزشي اعضاء هيات علميج) ويژگي‌ها - روش غير علمي و داراي اعتبار لازم نبوده است - در جهت تحقق اهداف تعيين شده نبوده به افزايش جو ترديد و نارضايتي‌هاي مسؤلان و اساتيد دانشگاهي منجر شده است. - هدف و چارچوب مشخص وجود نداشته است.از يک روش شناسي و الگوي مشخص پيروي نمي کرده است.- تداوم و استمرار نداشته و موسمي بوده است و بنابر ضرورت و مصلحت انجام گرفته است.

اسلاید 34: - ديدگاه سيستمي مورد توجه قرار نگرفته است.- مشارکت، همکاري و دلبستگي جامعه دانشگاهي و اعضا هيات علمي را به دنبال نداشته است. ظرفيت سازي براي پاسخگويي، شفافيت، مسؤليت پذيري موجود نبوده که در نهايت اعتبارسنجي و تضمين کيفيت را به دنبال نداشته است.- مديريت و ساختار نظام دار و واحد براي رهبري و هدايت آن وجود نداشته است.2) روش علمي ارزشيابي کيفيت نظام دانشگاهيبرنامه سوم توسعه: کارآمد کردن نظام ارزيابي و اعتبارسنجي دانشگاهها و مؤسسات واگذاري طرح ارزيابي و اعتبارسنجي علمي دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالي به وزارت علوم تحقيقات و فناوري ( معاونت سازمان سنجش آموزش کشور ) طراحي و ايجاد ساختار مديريت و رهبريتوجه به تجارب جهاني در حوزه ارزشيابي کيفيت و بومي‌سازي آن‌هاطراحي و ايجاد چارچوب و نظام مشخص ارزشيابي کيفيت تاکيد بر مشارکت مستقيم و فعال اعضاء هيات علمي

اسلاید 35: اجراي طرح پايلوت ارزشيابي دروني در سال 1375 در 6 گروه آموزشي و موفقيت آن شروع از وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي در سال 1374

اسلاید 36: برنامه سوم توسعه: هدف‌ كيفي : کارآمد کردن نظام آموزش عالي:اقدام اساسي : تدوين نظام جامع نظارت، ارزيابي و اعتبار گذاري آموزش عالي ( نظام جامع تضمين کيفيت)در صد تحقق محورهاي کاري اقدام اساسي

اسلاید 37: همانطور که مشاهده مي‌شود 41 دانشگاه از 56 دانشگاه دولتي در طول برنامه سوم توسعه (بخش آموزش عالي )مجري اين طرح مي‌باشند و در اين بين دانشگاه ‌هاي تهران، اصفهان، شهيد چمران اهواز ، رازي کرمانشاه و تربيت مدرس جزو فعالترين دانشگاه ‌ها در اين زمينه هستند. تعداد گروههاي مجري طرح ارزيابي دروني از سال 1379 الي 1384

اسلاید 38: روند پيشرفت طرح ارزيابي دروني در دانشگاههاي کشور

اسلاید 39: قدر داني از تلاش و همت تمامي كساني كه در برگزاري اين دوره سهيم بوده اند سپاسگزاريم.