کنترل بیماریهای منتقله از آب و غذا

کنترل بیماریهای منتقله از آب و غذا

اسلاید 1: بسم اله الرحمن الرحیم

اسلاید 2: کنترل بیماریهای منتقله از آب و غذابا نام و یاد خداوند بخشاینده و مهربانموضوع بحث:مدیریت بهداشت محیط در پیشگیری و کنترل بیماریهای منتقله از آب و غذا

اسلاید 3: مروری بر آنچه که شما عزیزان بر آن واقفید ، عمل کرده اید. و خواهید کرد.اما این بار باجدیت بیشتر وبا حد اکثر توان.توانی که مبتنی بر تجربیات در خود دارید.با استعانت از خدای کریم ،وبا یاری همه همکاران بخش بهداشت و درمان وسایر بخشهای ذیربط.مطمئن باشید ما همواره پشتیبان شما هستیم.

اسلاید 4: مقدمهکشور ایران با توجه به شرایط خاص جغرافیایی , تنوع آب و هوا, وضعیت بهداشتی کشورهای همسایه , وضعیت های گوناگون سطح فرهنگ بهداشتی مردم در نقاط مختلف , وقوع حوادث و سوانح طبیعی و غیر طبیعی , وضعیت های نامناسب زیستی در برخی از مناطق ، کمبود تسهیلات و امکانات بهداشتی و بالاخره پایین بودن شاخص های بهداشتی در بعضی از استانها، همواره درگیر اپید می های بیماریهای واگیردار خصوصا بیماریهای منتقله از آب و غذا بوده و می باشد.

اسلاید 5: شرایط وقوع اپیدمی بیماریهای روده ای:سه شرط لازم برای وقوع اپیدمی وجود دارد که میبایست همزمان با یکد یگرحضور داشته باشند:1- مخزن بیماری.2- عدم امنیت بهداشتی محیط یا بعبارت دیگر آسیب پذیری آن، بدیل مشکلات ساختاری و عدم کنترل صحیح و بموقع.3- شخص سالم با رفتارهای غیر بهداشتی و سطح پائین آگاهیهای بهداشتی.

اسلاید 6: مخزن بیماری1 – حامل سالم.که در جامعه حضور دارد (درمواد دفعی خود، عوامل بیماریزا را بصور مختلف دارد) ومتاسفانه بدون علائم است و در انتقال عامل بیماری نقش مهمی را دارد.2 – فرد بیمار با داشتن علائم بیماری که در دوره بیماری با دفع مدفوع ،موجب الودگی محیط، آب و موادغذائی و بیماری افراد سالم میگردد.براساس بررسیهای بعمل آمده، مخزن بیماری التور(با سروتایپ اینابا) در ایران ، ورودی از کشورهای همسایه بوده است و انتقال عمدتا از طریق سبزیجات آلوده و انتقال فرد به فرد میباشد.خوشبختانه آب شبکه های توزیع تحت پوشش شرکتهای آب و فاضلاب از اطمینان لازم برخوردار است.

اسلاید 7: عدم امنیت بهداشتی محیطمحیط سالم، محیطی است که کلیه عناصر آن عاری از آلودگی باشند و تمهیدات لازم حفا ظتی و بهداشتی برای جلوگیری از آلودگی آنها فراهم گریده و برنامه های نظارتی و کنترلی مناسب و کامل در آن انجام پذیرد.در غیر اینصورت ،محیط از نظربهداشتی ناامن ومخاطره آمیز است.

اسلاید 8: ادامه: عدم امنیت بهداشتی محیط:از عوامل محیطی ، دو مقوله :آب - مواد غذائیکه ضروری ترین نیازمندیهای روزمره ا نسان هستند، حساسترین عوامل انتقال بیماریهای روده ای می باشند.

اسلاید 9: بخاطر بسپاریم:بخاطر بسپاریم!!آلودگی آب و مواد غذائی شایعترین علل بروز اپیدمی بیماریهای روده ای هستند.بخاطر بسپاریمبخاطر بسپاریم!!

اسلاید 10: 3- شخص سالم:مصرف آب و مواد غذائی آلوده،عدم رعایت اصول بهداشت فردی و اجتماعی، ارتباطات ناصحیح با مخزن بیماری، بدون شک منتج به بیماری فرد سالم میشود. از آنجائیکه بیمار جدید خود میتواند همانند مخزن بیماری باعث انتشار آلودگی گردد، سرعت انتشار، بمیزان غیرقابل تصور افزایش خواهد یافت.فراموش نکنیم که !!:حفظ سلامتی افراد سالم، ارزشی بالاتر از درمان بیمار در جریان مقابله با اپیدمی و کنترل آن دارد.

اسلاید 11: راههای انتقال آلودگی1 – انتقال مستقیم :دست دادن بیمار(در صورتیکه اصول بهداشت فردی رعایت نشده باشد) باافراد سالم ، استفاده از ظروف و وسایل آلوده شده بیمار.2 – انتقال از طریق مواد غذائی آ لوده : هر ماده غذائی که آلوده به مدفوع بیمار باشد، سبزیجاتی که با فاضلاب خام آبیاری شده باشند ،آشامیدنیها،تنقلات،بستنی ، فالوده ،آبمیوه ، سبزیجات ،.......و میوه هائی که توسط فرد آلوده تهیه یا توزیع میشود.(فروشندگان دوره گرد موادغذائی و آشامیدنی از عوامل مهم انتقال هستند)

اسلاید 12: 3 – انتقال از طریق آب آشامیدنی ویخ آ لوده : ورود آلودگی به منابع و تاسیسات آب آشامیدنی یا مخازن و منابع موقت به هر دلیل و از هرطریق موجب آلودگی سیستم توزیع آب آشامیدنی و بلاخره آب مصرفی خواهد شد. شنا کردن در آب آلوده (استخر غیر بهداشتی،کانالهای آب،شناگاههای عمومی ).علیرغم همه فعالیتهائی که در جهت عملیات گندزدائی آب استخر انجام میشود ،در زمان اپیدمی، بدلایل علمی فراوان وعدم اطمینان کامل از عملیات مورد اشاره،باز هم احتمال انتقال آلودگی در استخر وجود داردفعالیتهای بهداشت محیط دقیقا در جهت حذف راههای انتقال آلودگی صورت میگیرد

اسلاید 13: فعالیتهای بهداشت محیط دقیقا در جهت حذف راههای انتقال آلودگی وحفظ سلامت عمومی صورت میگیردیاد آور میشویم که:

اسلاید 14: حلقه های زنجیره انتقال آلودگی

اسلاید 15: حلقه های زنجیره انتقال آلودگی1- فرد بیمار یا حامل سالم.2- عدم اطلاع مخزن بیماری از وضعیت سلامت خود.3- عدم آگاهی بهداشتی کافی مخزن بیماری. (چگونگی دفع فضولات و مواد زائد و جامد، چگونگی ارتباطات با اطرافیان، رعایت بهداشت فردی، رعایت حقوق دیگران...).

اسلاید 16: ادامه حلقه......4- فرهنگ ها و آداب و رسوم مغایر با اصول بهداشتی.5-عدم وجود یا کمبود امکانات و تاسیسات بهداشتی. (توالت،حمام ، دستشوئی، رختشویخانه، آبخوری...).6- عدم دسترسی به منابع آب بهسازی شده یا تاسیسات مناسب آب آشامیدنی.7- عدم دسترسی به آب آشامیدنی کافی.8- فقدان یا ضعف برنامه های نظارت بر کنترل کیفی آب آشامیدنی،بهداشت مواد غذائی واماکن عمومی.

اسلاید 17: ادامه حلقه......9- دفع غیر بهداشتی فضولات، زباله و مواد زائد جامد و مایع. 10- استفاده از فضولات انسانی و حیوانی بعنوان کود در کشاورزی.11-شیوه های نامناسب زندگی. (زندگی مشترک انسان و دام).12- مسکن نامناسب و غیر بهداشتی.13- پائین بودن سطح معیشتی (عدم بهره مندی از امکانات زندگی).

اسلاید 18: ادامه حلقه... 14- پائین بودن سطح درآمد خانوار(عدم دسترسی کافی به مواد غذائی سالم،بازیافت مواد، سوءتغذیه).15- عدم دسترسی کافی به خدمات بهداشتی و درمانی.اما چگونه حلقه ها را بشکنیم ؟ ! 16- .........

اسلاید 19: مدیریت جامع بهداشت محیط در پیشگیری و مقابله با اپیدمی بیماریهای روده ای بر اساس موارد پیشگفت که حاکی از فرابخشی بودن مشکلات و شرایط لازم و کافی برای وقوع اپیدمی بیماریهای روده ای است،ضرورت تدوین و اجرای یک برنامه جامع و مدون جهت پیشگیری و مقابله با اپیدمی های مورد اشاره تاکید میگردد.

اسلاید 20: به یاد داشته باشیم که:( مدیریت جامع بهداشت محیط) در اپیدمی بیماریهای روده ای بعنوان یک بر نامه اصولی و بنیادی در برنامه کلی (مدیریت اپیدمی)مطرح می باشد.!

اسلاید 21: الف- قبل از وقوع اپیدمی:1- مرحله پیشگیری کنترل دقیق وضعیت بهداشت محیط مناطق مرزی و مبادی ورودی کشور بموازات عملیات بیماریابی(مبارزه با بیماریها). شناسائی پتانسیلهای خطرات بهداشتی در نقاط مختلف کشور و انعکاس بموقع آنها به مقامات مسئول. هماهنگی و همکاریهای بین بخشی با متولیان تامین و توزیع آب آشامیدنی، دفع بهداشتی فاضلاب و زباله جهت برقراری تاسیسات سالم و بهداشتی و مدیریت بهینه آنها در نقاط مرزی ، شهرها و روستاها.

اسلاید 22: ادامه...مرحله پیشگیری ایجاد بسترجلب همکاریهای مردمی در راستای بهره گیری از مشارکت و پتانسیلهای جامعه بجهت تقویت هر چه بیشتر اجرای برنامه های بهداشتی، درمانی. اجرای دقیق وظایف قانونی در رابطه با کنترل بهداشتی عوامل محیطی بر اساس ضوابط و استانداردهای مدون کشوری. ارزیابی و ارزشیابی برنامه های اجرا شده و اعمال اصلاحات لازم با تکیه بر نتایج ارزیابی ها و ارزشیابی ها.

اسلاید 23: ادامه...مرحله پیشگیری شناسائی مناطق بروز خطر و الویت بندی آنها جهت اجرای برنامه های عمرانی و بهداشتی ، درمانی ، وانعکاس موارد به دستگاههای مسئول. هماهنگی با متولیان سیاسی منطقه و کشور،جهت بهره مندی از پشتیبانیهای لازم برای اجرای برنامه های بهداشتی در مناطق پر خطر.(اعلام معضل ملی) .............

اسلاید 24: الف- قبل از وقوع اپیدمی:2- فاز کسب آمادگی برای مقابله و کنترلتهيه و تدوين برنامه مديريت بهداشت محيط در اپيدمی و تعيين مسئولين ذيربط. آموزش رده هاي اجرايي براي كسب آمادگي. آموزش عمومي مردمي جهت ارتقاءآگاهي ها ي مردمي براي حفظ سلامت خود دراپيدمی. جلب مشاركت ارگانهاي برون بخشي. آموزش نيروهاي برون بخشي .سازماندهي نيروهاي عملياتي .تهيه فلوچارت تيم هاي اجرايي و نحوه ارتباطات.

اسلاید 25: تعيين و تبيين وظايف تيم ها و رده هاي اجرايي .تهيه و تدوين برنامه ارزشيابي .هماهنگي با مديريت هاي بحران كشور. تدارك امكانات لازم براي اجراي برنامه .انجام مانور درمقاطع زماني تعيين شده .بررسي نقاط ضعف و قوت مانور. سازماندهي مجدد نيروها – امكانات و تداركات بر اساس نتايج مانور. ثبت نتيجه ارزشيابي مانور و تغييرات انجام شده.ادامه..کسب آمادگی

اسلاید 26: انجام برنامه ارزيابي سريع وضعيت موجود در منطقه مورد نظر به نحوي كه حداكثر تا 48 ساعت بعد گزارش وضعيت موجود و چگونگي نيازها اعلام گردد. فراخواني نيروهاي موظف و استقرا رآنها در محل بروز اپيدمی.انجام تغييرات لازم بر اساس گزارش ارزيابي سريع .ب- زمان وقوع اپیدمی:1- حین وقوع اپیدمی

اسلاید 27: ادامه...حین وقوعاجراي برنامه هاي كنترلي و آموزشی بهداشت محيط (آب و فاضلاب - زباله - مواد غذايي –اماکن عمومی مثل پارکها،استخر ،مناطق تفریحی ،ورزشگاهها ،مدارس و..- تأسيسات بهداشتي «توالت - حمام - رختشويخانه ....» - گندزدايي محلهاي آلوده و نظارت بر بهداشت محیط خانوارها ) به شرح زیر:

اسلاید 28: ادامه...حین وقوعایجاد پایگاه(های) اطلاع رسانی و ارتباط عمومی و اعلام آدرس و شماره های تلفن آن(آنها) به مردم.انجام برنامه های آموزشی و اطلاع رسانی عمومی از طریق رسانه های عمومی ،واحدهای سیار آموزش بهداشت ،آموزش چهره به چهره در مراکز بهداشتی و درمانی به مراجعین ،آموزش رابطین بهداشتی برای انتقال آگاهیهای بهداشتی به خانوارها ،اجرای برنامه های آموزشی در مدارس ، مساجدایجاد پایگاه(های) اطلاع رسانی و ارتباط عمومی و اعلام آدرس و شماره های تلفن آن(آنها) به مردم.انجام برنامه های آموزشی و اطلاع رسانی عمومی از طریق رسانه های عمومی ،واحدهای سیار آموزش بهداشت ،آموزش چهره به چهره در مراکز بهداشتی و درمانی به مراجعین ،آموزش رابطین بهداشتی یرای انتقال آگاهیهای بهداشتی به خانوارها ،اجرای برنامه های آموزشی در مدارس ، مساجد

اسلاید 29: ،تریبونهای نماز جمعه ، بهره گیری از توان بالقوه روحانیون برای انتقال مسایل بهداشتی به شرکت کنندگان در مجلس مذهبی و یادبودها ،توزیع پوستر و پمفلت و سایر وسایل کمک آموزشی به مقدار کافی در سطح منطقه درگیر بیماری در ارتباط با علائم و عوارض بیماری ، راههای انتقال ،راهکارهای پیشگیری از ابتلاء به بیماری و حفظ سلامتی ،ضرورت مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی در صورت ابتلا به بیماری ،.........

اسلاید 30: افزایش فعالیت نظارت بر کنترل کیفی آب آشامیدنی شبکه های توزیع ،مخازن ثابت و سیار.هماهنگی برای جمع آوری مخازن غیر بهداشتی آب آشامیدنی.تشدید نظارت بر تهیه و توزیع یخ.تشدید کنترل بهداشتی مراکز تهیه و توزیع مواد غذائی و اماکن عمومی ،اعمال ممنوعیت ارائه و مصرف موادغذائی وآشامیدنی هائیکه خطر پذیری بالا دارند(سالاد ، سبزیجات ، آب هویج ،شیر موز ، سالادالویه دست ساز) در اماکن فوق و.........هماهنگی در جهت جمع آوری فروشندگان دوره گرد مواد غذائی،آشامیدنی.افزایش فعالیت نظارت بر کنترل کیفی آب آشامیدنی شبکه های توزیعهماهنگی برای جمع آوری مخازن غیر بهداشتی آب آشامیدنی.تشدید نظارت بر تهیه و توزیع یخ.تشدید کنترل بهداشتی اماکن تهیه و توزیع مواد غذائی ،اعمال ممنوعیت ارائه و مصرف موادغذائی وآشامیدنی هائیکه خطر پذیری بالا دارند(سالاد ، سبزیجات ، آب هویج ،شیر موز ، سالادالویه دست ساز، و.........هماهنگی در جهت جمع آوری فروشندگان دوره گرد مواد غذائی،آشامیدنی

اسلاید 31: نظارت شدید بر شرایط بهداشت محیط در اماکن ورزشی ،تفریحی ، پارکها ،اماکن مقدسه و زیارتگاهها وگورستانها ، ترمینالهای مسافری ، هتلها و محلهای اسکان مسافری ،و.........هماهنگی برای محدودیت توزیع نذورات(مواد غذائی ،آشامیدنی) دراماکن عمومی فوق الاشاره.نظارت بهداشتی در امور غسالخانه و کفن و دفن اجساد ،اعمال ضوابط خاص برای شستشو وتدفین بیماران فوت شده بر اثربیماری وبا.

اسلاید 32: اعمال ضوابط بهداشتی در اتوبوسها ،قطار ،هواپیما وسایر وسایل انتقال مسافر در خصوص نظافت وسیله ،مهماندار ،آب آشامیدنی و توزیع آن ،سرو غذا ،ظروف آبخوری و غذاخوری ، وسایل خواب ،و..........هماهنگی برای تامین و توزیع مواد پاک کننده و گندزدا به مقدار کافی درمحدوده های بروز بیماری.هماهنگی در جهت تدارک و اجرای عملیات گندزدائی محیط درمحلهای درگیر بیماری(فضاهای عمومی ،فاضلابهای ساکن ،توالتهای عمومی ،محلهای تجمع زباله، و........

اسلاید 33: ب- زمان وقوع اپیدمی:2- بازگشت به وضعیت عادی1-کسب اطمینان از عد م وجود موارد جدید بیماری.2- بررسی وضعیت موجود بهداشت محیط منطقه درگیربیماری (شناسائی و الویت بندی مشکلات باقیمانده،پیگیری رفع آنها از طریق انجام هماهنگیهای لازم درون بخشی و برون بخشی).3- اجرای برنامه آموزشی عمومی جهت حفظ سلامت ساکنین و پیشگیری از بروز موارد بعدی.4- بررسی فعالیتها و اقدامات بعمل آمده برای کنترل اپیدمی جهت شناخت نقاط ضعف و قوت برنامه اجراشده(مورد استفاده در برنامه ریزیهای آینده).

اسلاید 34: نظام ثبت اطلاعات – گزارش دهيفرم ثبت آمار فعاليت هاي روزانه تیمهای عملیاتی شامل:- بازديد از منابع وشبکه توزیع آب آشامیدنی و مصارف بهداشتی.- بازديد از مخازن آب (تانكرهاي سيار – مخازن ثابت).- موارد كلرسنجي از شبكه – تانكرهاي سيار – مخازن ثابت – ظروف نگهداري آب خانوارها بر اساس مطلوب و نامطلوب و صفر(با رعایت ضوابط شرایط اضطراری).

اسلاید 35: ادامه نظام ثبت ...- موارد آزمايش آب (باكتريولوژيك – شيميايي) بر اساس مطلوب – نامطلوب. - ميزان مواد غذايي معدوم شده .- جمع آوری فروشندگان دوره گرد- موارد بازديد از مراکز تهيه و توزيع مواد غذايي و اماكن عمومی.- موارد بازديد از مراكز بهداشتي درماني .- موارد بازديد ا زمحلهاي تجمع زباله .- تعداد توالت هاي احداث شده. - تعداد توالت هاي بازسازي شده .- موارد بازديد ا زتأسيسات بهداشتي (توالت و حمام ... ) و گندزدايي آنها.

اسلاید 36: ادامه ..نظام ثبت..- ميزان سطوح گندزدايي شده و سطوح سمپاشي شده به مترمربع .- مقدار مواد گندزدايي مصرفي .- مقدار سموم مصرفي براي حشرات و جوندگان. - مقدار پركلرين مصرفي براي گندزدايي آب و ساير مصارف .- تعداد كلاسهاي آموزشي تشكيل شده و تعداد افراد آموزش ديده .- تعداد موارد آموزشهاي چهره به چهره(تعداد افراد آموزش ديده ). - تعداد جلسات درون بخشي و بين بخشي تشكيل شده.

اسلاید 37: ادامه نظام ثبت ...2– فرم نيازهاي تداركاتي : - مواد و تجهيزات مورد نياز در فرم مذكور ثبت و جهت تهيه، به مسئولين ارائه ميگردد.3 – فرم گزارش دهي :- كليه آمارها و اطلاعات اكيپ ها كه در فرم شماره 1 دريافت شده ،توسط ستاد مرکز بهداشت شهرستان جمعبندی و پس از تجزيه و تحليل آنها، از طريق اين فرم به ستاد استان و متعاقباً به مسئولين كشوري گزارش خواهد شد.

اسلاید 38: ارزیابی برنامه های کنترل اپیدمیتمامی اپیدمی های قبلی بالاخره کنترل شده اما!؟ :آیا بموقع و در مدت زمان لازم بوده ؟آیا مرگ و میر داشته ؟آیا بیماری به سایر نقاط مجاور سرایت کرده ؟آیا با انجام مراقبت های بعدی , پتانسیل بروز مجدد بیماری تعیین شده است ؟آیا مشکلات فنی و بهداشتی تاسیسات آبرسانی برطرف شده است ؟آیا برنامه نظارت بر کنترل کیفی آب آشامیدنی صورت میگیرد؟........

اسلاید 39: ادامه:آیا آموزشهای لازم برای گندزدایی آب در شرایط اضطراری به مردم داده شده است ؟آیا نقاط ضعف و قوت پرسنل بهداشتی (بهورز- کاردان – کارشناس) و سطوح مدیریتی تعیین شده است ؟آیا برنامه اجرا شده جهت مقابله با اپیدمی ارزشیابی شده است ؟آیا برنامه ریزی جهت رفع نقاط ضعف برنامه انجام شده، صورت پذیرفته است ؟؟آیا برنامه تدوین شده اجرا شده است ؟در حال حاضر وضعیت آن محل چگونه است ؟اگر مجددا در آن محل اپیدمی بروز کند, میزان آمادگی شما برای مقابله چقدر است ؟آیا علت بروز و منبع بیماری و نحوه شیوع بیماری مشخص شد ؟!

اسلاید 40: پاسخ این سوالات، تعیین کننده و تکمیل کننده برنامه های شمادر مقابله با اپیدمی های بعدی است!!

اسلاید 41: آنچه مهم است :واحدهای ارائه دهنده خدمت، امکانات لازم برای فعالیتهای مقابله با اپیدمی را داشته باشند.نیروهای ارائه دهنده خدمت , حساسیت , آگاهی , مهارت , انگیزه و تعهد انجام کار را داشته باشند.3 . واحدهای پشتیبان (مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی – مراکز بهداشت شهرستانها- مرکز بهداشت استان)علاوه بر دارا بودن مفاد بندهای 1و2 , فعالیت های نظارتی کافی و مستمر را انجام دهند.

اسلاید 42: برای تحقق امور فوق لازمست :پتانسیل انجام کار مقابله در خصوص واحدهای ارائه دهنده خدمت (امکانات – تجهیزات - پرسنل) بموقع ارزیابی شود.منابع مالی , راهکارهای رفع کمبودها و مشکلات از سوی مرکز بهداشت استان تامین و بکار گرفته شود.برنامه استانی مقابله با اپیدمی ها در مرکز بهداشت استان تدوین و به سطوح اجرایی منتقل شود .دوره های بازآموزی با توجه به وظایف سطوح مختلف جهت ارتقاء آگاهی , مهارت , حساس سازی و ایجاد انگیزه کاری برای پرسنل تشکیل گردد.یک برنامه مدون ارزشیابی در مراحل مختلف قبل از وقوع , حین و بعد از اپیدمی تدوین و بکارگرفته شود.کلیه اطلاعات مربوط به وقوع اپیدمی ثبت گردد. پایان

اسلاید 43: نکات آموزشی و راه های پیشگیری از شیوع بیماری‌های عفونی دستگاه گوارش

اسلاید 44: جهت پیشگیری از بیماری‌های قابل انتقال بوسیله آب و مواد غذایی از جمله بیماری‌های اسهال و حفظ سلامت خود و اطرافیان در منزل، تفریحگاه‌ها، پارك‌ها و در حین مسافرت به نكات زیر توجه فرمایید:

اسلاید 45: 1- همیشه از آب لوله كشی تصفیه شده استفاده كنید و چنانچه از سلامت آب در دسترس اطمینان ندارید و از آب چاه، آب تانكرهای غیر کلر زده، آب چشمه ها، آب قنات ها و ... استفاده می‌کنید، ابتدا آنرا به مدت نیم ساعت جوشانده و پس از سرد كردن مصرف كنید و یا كلر زنی نمایید. (روش صحیح جوشاندن و کلرزنی در ادامه گفته خواهد شد) ۲ – از یخ های قالبی و کارخانه ای غیر بهداشتی استفاده ننمایید زیرا در آب مصرفی ، مراحل تولید و عرضه آن احتمال آلودگی به میکروب وبا و یا سایر میکروب ها وجود دارد

اسلاید 46: 3- هنگام سفر، آب و غذای سالم و مطمئن همراه داشته باشید و یا از نوشیدنیها و غذاهای با بسته بندی مطمئن و بهداشتی استفاده نمایید و در رودخانه ها یا آبهای مشکوک به هیچ عنوان شنا نکنید. ۴ - از آشامیدن آب‌های مشكوك در پارك‌ها، باغ‌ها و فضای سبز و از مصرف آب آشامیدنی که در منبع های آب و سقاخانه های کنار خیابان که دارای لیوان مشترک هستند و آبی که در اتوبوس های بین شهری که با استفاده ظروف عمومی و از یخ های قالبی برای سرد کردن آن، عرضه می شود، جداً خودداری نمایید.

اسلاید 47: 5– برای نوشیدن آب از لیوان شخصی استفاده نمایید. در هنگام غذا خوردن از ظروف و قاشق و چنگال شخصی استفاده نمایید. ۶ - از مصرف مواد غذایی آماده، آب میوه و آب هویج، آب زرشک، معجون، فالوده، بستنی های غیرپاستوریزه و غیر کارخانه‌ای، بلال، فال گردو، ساندویچ، سالاد و دیگر مواد خوراكی و نوشیدنی‌هایی كه توسط فروشندگان دوره گرد عرضه می‌گردد جداً خودداری كنید. ۷ - همیشه از شیر و فرآورده‌های لبنی پاستوریزه استفاده كنید یا شیر را به مدت ۲۰ دقیقه قبل از مصرف بجوشانید.

اسلاید 48: ۸ – حتی الامکان تا برطرف شدن خطر سرایت وبا، از مصرف سبزیجات، کاهو، کلم، خیار، گوجه فرنگی و ... خودداری نمایید و در صورت لزوم آن را طبق روشی که در ادامه گفته خواهد شد ضد عفونی نموده و سپس مصرف نمایید. ۹ - در موقع خرید و حمل مواد غذایی، اقلامی مثل نان را كه قابل شستشو و پختن مجدد نیستند را در كنار میوه و سبزیجات نشسته و گوشت خام قرار ندهید.

اسلاید 49: ۱۰ - در مراسم عمومی همانند جشن ها، عروسی ها و ... حتی المقدور از مصرف سبزیجات، سالاد، میوه و بستنی خودداری نمایید مگر آن که کاملاً از شسته و ضد عفونی شدن و پاستوریزه بودن آنان اطمینان حاصل نمایید. ۱۱ - حتی الامكان از غذاهای طبخ شده در منزل استفاده كنید. ۱۲ - غذاها و مواد خوراكی باید تازه به تازه و به اندازه نیاز در یخچال و در ظروف سر بسته، دور از مگس و حشرات نگه‌داری شود.

اسلاید 50: ۱۳ - از قرار دادن سبزی و میوه‌جات نشسته و ضد عفونی نشده در یخچال جداً خودداری كنید. ۱۴ - قبل از غذا خوردن و دست زدن به مواد غذایی، دست‌های خود را با آب و صابون خوب بشویید. ۱۵ - قبل از تهیه، توزیع و خوردن غذا و قبل از غذا یا شیر دادن به كودك حتماً دستها را با آب و صابون بشویید.

اسلاید 51: ۱۶ - دستها را بعد از اجابت مزاج (رفتن به توالت)، شستن و تمیز كردن كودك و بعد از دست زدن به مواد غذایی خام نظیر سبزیجات، گوشت، ماهی و مرغ با آب و صابون بشویید. ۱۷ - زباله را در كیسه‌های مخصوص زباله جمع آوری و از انباشت آن خودداری کرده و در محل مخصوص جمع آوری زباله قرار دهید.

اسلاید 52: ۱۸ - ضمن رعایت بهداشت فردی، از شنا کردن در استخرها، رودخانه ها، نهر ها و یا جوی های آلوده خودداری نمایید. ۱۹ – حتی المقدور از سفر کردن به کشورهای آلوده (همانند پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، عراق، کشورهای شرق مدیترانه و شاخ آفریقا و ...) یا مناطق آلوده داخل کشور خودداری نمایید و در صورت ضرورت سفر توصیه های بهداشتی را کاملاً رعایت نمایید.

اسلاید 53: ۲۲ -  اسیدی نگه داشتن فضای معده (مصرف لیمو ترش تازه و دوغ پاستوریزه به همراه غذا) تا حد زیادی میكروب وبا را از بین می‌برد. به افرادی كه از داروهای آنتی‌اسید استفاده می كنند توصیه می شود با نظر پزشك معالج خود برای مدتی مصرف این داروها را كنار بگذارند.

اسلاید 54: نحوه پاکسازی آبهای مشکوک و همچنین تهیه کلر مادر: در موارد مشکوک به آلودگی آب برای ضد عفونی به دو طریق زیر عمل نمائید:۱ - جوشانیدن آب به مدت حداقل ۳۰ دقیقه (از زمان جوش آمدن) ۲ - ضد عفونی با محلول کلر ذخیره ۱% (کلر مادر) برای آبهای شفاف ولی مشکوک به آلودگی.

اسلاید 55: طرز تهیه كلر مادر جهت ضد عفونی كردن آب: ۱۵ گرم (سه قاشق صاف مرباخوری) پرکلرین۷۰% (هیپوکلریت سدیم) را به یك لیتر آب اضافه كرده و برای ۲ دقیقه به هم بزنید. محلول پس از یک ساعت برای ضد عفونی کردن آب های مشکوک قابل استفاده است. محلول کلر مادر را در بطری تیره رنگ، در جای خنک و دور از نور و دسترس اطفال نگهداری نمائید. این محلول به مدت یک ماه برای ضدعفونی آبهای مشکوک قابل استفاده است. .

اسلاید 56: نحوه استفاده از کلر مادر: برای ضد عفونی آب های مشکوک، با قطره چكان ۳ یا ۴ قطره از محلول کلر مادر را به هر لیتر آب اضافه نموده، بهم زده و بعد از یک ساعت آن را مصرف نمائید. آب ضد عفونی شده به این روش مدت ۲۴ ساعت قابلیت استفاده دارد

اسلاید 57: روش کلی ضد عفونی کردن میوه جات و سبزیجات :الف) پاکسازی: ابتدا سبزیجات را به خوبی پاک کرده و با آب شستشو دهید تا گل و لای آن برطرف گردد.

اسلاید 58: ب) انگل زدایی: سبزیجات را در یک ظرف ۵ لیتری آب (بسته به میزان سبزی) ریخته و به ازای هر لیتر آب ۳ تا ۵ قطره مایع ظرفشوئی معمولی به آن اضافه کرده و ظرف را از آب پر کنید و بهم بزنید تا تمام سبزی در داخل کفاب قرار گیرد. مدت ۵ دقیقه سبزی را در کفاب نگه دارید تا تخم انگلها از آن جدا شوند. سبزی انگل زدایی شده را از روی کفاب جمع آوری وتخلیه نمائید و ظروف و سبزی را مجدداً با آب سالم شستشو دهید تا باقی مانده مایع ظرفشوئی از آن جدا شود.

اسلاید 59: ج) ضد عفونی: برای ضد عفونی سبزیجات و از بین بردن میکروبها، یک گرم (نصف قاشق چایخوری) پودر پرکلرین ۷۰% را در ظرف ۵ لیتری پر از آب (هر ۵ لیتر آب ۱ گرم پرکلرین ۷۰%) ریخته کاملا حل کنید تا محلول ضد عفونی بدست آید، سپس سبزی انگل زدایی شده را برای مدت ۱۰ دقیقه در محلول ضد عفونی کننده فوق قرار دهید تا ضد عفونی گردد.

اسلاید 60: د) آبکشی : سبزی ضد عفونی شده را مجدداً با آب سالم بشوئید تا باقی مانده کلر از آن جدا شود و سپس مصرف نمائید. سبزیجات ضد عفونی شده را از محلول بیرون آورده با آب سالم چندین بار شستشو دهید

اسلاید 61: شرایط محیطی مناسب برای همه گیری وبا مناطق فاقد آب سالم و بهداشت محیط مناسب در خطر همه گیری وبا می‌باشند. این مناطق شامل نقاط شهری كه آب آن بمقدار كافی كلر زنی نمی‌شود و مناطق روستایی كه به لوله كشی و چاههای حفاظت شده دسترسی ندارند و مناطقی كه توالت و سیستم فاضلاب در آنها بطور معمول استفاده نمی‌شود، می‌باشند.

اسلاید 62: تدابیر بهداشت محیط : - افزایش میزان كلر آب لوله كشی توسط شركت‌های آب و فاضلاب كشور تا از ورود و تكثیر عوامل بیماری زا جلوگیری شود. - جلوگیری از فعالیت فروشندگان دوره‌گرد مواد غذایی توسط وزارت كشور، شهرداری و استانداری‌های سراسر كشور.

اسلاید 63: - با توجه به اینكه در برخی از نقاط حاشیه شهر نظیر محدوده جنوب زنجان برای آبیاری سبزیجات احتمالاً از فاضلاب استفاده می‌شود، شهروندان حتی‌المقدور سبزیجات مصرف ننمایند و در صورت لزوم مصرف، هیچ نوع سبزی خامی را بدون عملیات پاک سازی و سالم‌سازی ( انگل زدایی، ضدعفونی) مصرف نكنند. - پس از هر اجابت مزاج دست‌ها را كاملا با آب و صابون شست و شو داده و از سلامت آب آشامیدنی مصرفی اطمینان كامل داشته باشند.

اسلاید 64: - تامین آب سالم و تصفیه شده، دفع بهداشتی فاضلاب ، بهداشت خوراکیها و آموزش بهداشت به عنوان مؤثرترین روش پیشگیری . - همچنین برای درمان وبا نباید وقت را از دست داد ، بیمارانی که کم آبی متوسط دارند باید با مایع خوراکی درمان شوند و به نزدیکترین مرکز درمانی یا بیمارستان منتقل شوند و در راه رسیدن به بیمارستان مایعات خوراکی به آنها داده شود. در موارد کم آبی شدید مستلزم دادن مایع از راه وریدی است که میزان مایعات و الکترولیتها توسط پزشک محاسبه و به بیمار تزریق می شود .

اسلاید 65: - در نهایت نظارت و كنترل كیفی‌آب شرب شهری و روستایی، كنترل مراكز تهیه و توزیع مواد غذایی، نظارت بر دفع بهداشتی زباله‌ها، نخاله‌ها و فاضلاب شهری، نظارت بر اماكن عمومی همچون استخرها، نظارت بر كارخانجات یخسازی و كنترل پایانه های مسافربری را می توان از اقدامات بهداشتی عنوان كرد.

اسلاید 66: اثرات آلودگی آب بر انسان :

اسلاید 67: اثرات آلودگی آب بر انسان :آلودگی آب چه بصورت بیولوژیکی یعنی وجود میکروبهای بیماریزا و چه به صورت آلودگی شیمیایی یعنی وجود مواد شیمیایی آلاینده باعث بیماریها و اختلالات متعددی درسلامتی فرد و جامعه می شود . در تاریخ ، موارد متعددی ازهمه گیری ها و د ر نتیجه تلفات زیاد مشاهده شده است که آب آلوده در ایجاد آنها نقش عمده ای را بازی می کرده است.

اسلاید 68: آب به طرق زیر باعث انتقال و انتشار بیماریها می شود :الف – مستقیم :منظور اینست که عامل مولد بیماری از طریق مدفوع یا پیشاب بیمار یا از طرق دیگر وارد آب شده و فرد با آشامیدن چنین آبی بطور مستقیم در تماس با عامل بیماری قرار گرفته و بیمار می شود . مهمترین بیماریهایی که ازاین طریق انتقال می یابند عبارتند از حصبه ، وبا ، انواع اسهالهای عفونی ، یرقان عفونی ، فلج اطفال و سایر بیماریهای ویروسی منتقله از طریق دستگاه گوار ش وبسیاری از عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی که از طریقاستحمام در آبهای آلوده به انسان منتقل می شوند.

اسلاید 69: ب ) غیر مستقیمدر این گروه از بیماریها ، آب فقط محیطی برای رشد و تکثیر ناقل بیماری است و خود بطور مستقیم درانتقال بیماری نقش ندارد . از این گروه می توان به مالاریا ، فیلاریازیس ، تب زرد و انواع انسفالیتها اشاره کرد.

اسلاید 70: ج ) آب در انتقال بعضی از بیماریها نقش توام مستقیم و غیر مستقیم دارد :بیماریهای این گروه ، هم براثر آشامیدن یا تماس با آب آلوده به انسان منتقل می شود و هم وسیله ای برای نگهداری و پرورش میز بان عامل بیماری است . باین ترتیب آب در انتقال بیماری دو نقش کاملاً مجزا را برعهده دارد. بیماری های بیلارزیوز و پیوک از آنجمله اند.

اسلاید 71: د) آب در انتقال بعضی از بیماریها نقش مساعد کنندۀ شرایط انتقال را برعهده دارد.بسیاری از کرمهای انگل روده انسان ، در این گر وه قرار می گیرند . فعلاً برای رشد جنین در داخل تخم و تبدیل آن به نوزاد آسکاریس ، آب بصورت نم در زمین لازم است یا برای کرمهای قلابدار که انگل روده کوچک انسانند ، وجود رطوبت کافی در خاک برای ادامۀ حیات و حرکت ضروری است.

اسلاید 72: بازرسي بهداشتيبازرسي بهداشتي ا ز تأسيسات آب آشاميدني پتانسيل خطر را نشان مي‎دهد.بازرسي بهداشتي خطراتي را كه در ارتباط با سيستم آبرساني است؛ شناسايي مي‎كند.كنترل كيفي آب وضعيت آب را در يك نقطه مشخص و زمان معين نشان ميدهد و نتايج بعد ازآلودگي گزارش مي‌شود.

اسلاید 73: بازرسي بهداشتي(ادامه)آلودگيهاي آب اغلب بدون قاعده خاص (ناگهاني) اتفاق مي‌افتد ودر نمونه برداريهاي معمول ممكن است مشخص نشود.بازرسي بايستي ساده و ارزيابي سريع را امكان‌پذير سازد.بازرسي و كنترل كيفي مكمل يكديگرند.

اسلاید 74: بازرسي مي‎تواند از طريق:شناسايي منبع آلودگي در نزديكي سيستم آبرسانيمشاهده رنگ و بومشاهده ماهي يا حيوانا ت مردهشناسايي خطرات شيميايي يا راديولوژيكيشناسايي محل تخليه فاضلاب در محل بالادست منبع آبو …….

اسلاید 75: اهداف بازرسيشناسايي پتانسيلها و نقاط آلوده در سيستم آبرسانيتعيين مقدار خطر (ارزشيابي خطر)تعريف مفهوم خطر بصورت شفاف جهت استفاده‌كنندگان و راهبرانپيشنهاد واضح جهت محافظت نمودن از خطراتتهيه اطلاعات خام در جهت برنامه‎ريزي براي بهبود وضعيت

اسلاید 76: بازرسي از سيستم آبرساني بوسيله تانكرايستگاه آبگيري تانكرها (ميزان كلر؛ لوله آب؛ نتيجه آزمايش)تانكر(دريچه؛ شلنگ تحويل آب مورد استفاده )مخازن ذخيره خانگي (درپوش؛ شير آبگيري؛ ميزان كلرآب راكد)

اسلاید 77: کدورت :معمولاً کدورت بوسیله اندازه ذرات معلق مشخص می شود که در حد کلوئید هستند و سرعت ته نشینی آنهادر حد فوت در ساعت یا روز می باشد . بار الکتریکی سطح ذرات معلق رفتار آنها را کنترل می کند بطوری که فرایندچسبیدن آنها به همدیگر که باعث ته نشین سریعتر آنها می شود را به تعویق می اندازد . کدورت آب برای بسیاری از مصارف صنعتی نا مناسب و از نظر زیبایی و سلامتی برای مصارف شهری غیر مطلوب است . کدورت آب مانع اثرگندزدا ها بر باکتریهای بیماریزا می شوند.

اسلاید 78: بو و طعم :قاعدتاً باید بین بو و طعم آب رابطه نزدیکی وجود داشته باشد در حالیکه عوامل غیر فراری مثل کلریدسدیم بااینکه اثری روی بوی آب ندارد باعث تغییر زیاد در طعم آب می شود . عوامل مختلفی نظیر جلبکها ، تجزیه گیاهانآبزی آب انتهای سیستم توزیع آب ، ترکیبات ناشی از کلرزنی آب و ... در ایجاد طعم و بوی آب موثرند.

اسلاید 79: -2 خواص شیمیایی PHیون هیدروژن همیشه در آب وجود دارد و چنانچه مقدار آن از حد از معینی بالاتر برود بر کیفیت آب موثر خواهد بود

اسلاید 80: سختی :سختی آب نتیجه وجود املاحی مانند کاتیونهای منیزیم ، کلسیم ، آهن و ... می باشد که با آنیونهایی مثلبیکربنات ، کربنات ، سولفات، نیترات و ... ترکیب شده اند و به صورت محلول در آب وجود دارند.سختی کل شامل سختی موقت یا سختی کربناته و سختی دائم یا سختی غیر کربناته می باشد . سختی موقت در اثرجوشاندن آب ته نشین می شود و جرم داخل ظرف را تشکیل می دهد . سختی دائم به علت وجود کلرورها و سولفات منیزیم و کلسیم می باشد که با جوشاندن ته نشین نمی شوند.

اسلاید 81: -3 خواص بیولوژیکیموجودات آبزی بر کیفیت آب اثر قابل ملاحظه ای دارند . و باعث بو و طعم آب شده و حتی باعث گرفتیصافیهای شنی و یا ایجاد توده های لزج روی دستگاهها ، تانکها و دیواره مخازن می شوند . همین امر گاهی باعث بیماری می گردد . از گروهی از میکروبها بنام گروه کلی فرم به عنوان نشانۀ آلودگی بیولوژیکی استفاده می شود و چنانچه در آب وجود داشته باشد. نشانۀ وجود میکروب های بیماریزا در آب می باشد.

اسلاید 82: -4 خواص رادیولوژیکی :بعضی مواد رادیواکتیو با توجه به محلی که آب از آن عبور می کند بطور طبیعی در آب وارد می شوند . ولیکلاً در آبهای سطحی وجود ندارد . ولی نزولات جوی رادیواکتیو ناشی از انفجارات اتمی شاید مهمترین منبع آلودگی مصنوعی رادیواکتیو باشد.

اسلاید 83: منابع آلوده کننده آبهامنابع آلاینده آبها را با توجه به منشاء آلودگی به صورت زیر طبقه بندی می کنند :

اسلاید 84: 1- آلودگی ناشی از فاضلابهای شهری : زندگی روز مره اجتماعات همراه با تولید فاضلابهایی است که از منازل ، بیمارستانها ، درمانگاهها، اماکن عمومی و ... سرچشمه گرفته و به روشهای گوناگونی دفع می شوند . در بسیاری از اجتماعات دفع فاضلابها از طریق چاههای جذبی به داخل زمین وارد شده و باعث آلودگی آبهای زیرزمینی می شود . در مناطقی که سطح آبهای زیرزمینی بالاست . این مشکل شدیدتر خواهد بود . در مناطقی هم به علت نفوذ ناپذیری طبقات زمین ، فاضلابهای شهری به منابع آب سطحی مثل رودخانه ها و دریاها هدایت می شود که در نهایت سطح آلودگی آنها را بالا می برد.

اسلاید 85: 2- آلودگی ناشی از فاضلابهای صنایعصنایع از کارگاههای کوچک تا صنایع سنگین دارای فاضلابهای صنعتی هستند که مشکلات زیست محیطی زیادی را بوجود می آورد.

اسلاید 86: 3 – آلودگی ناشی از فاضلابهای کشاورزیکاربرد انواع حشره کشها ، آفت کشها ، علف کشها ، مصرف کودهای شیمیایی و حیوانی در مزارع که درجریان آبیاری ممکن است به اطراف پخش و انتشار یابد باعث آلودگی محیط زیست می شود.

اسلاید 87: خواص آب :

اسلاید 88: -1 خواص فیزیکی :اغلب توجه چندانی به خواص فیزیکی آب نمی شود در حالی که نقش مهمی در مصرف آب دارد . درجه حرارت ،ویسکوزیته ، وزن مخصوص ، رنگ و کدورت از خواص فیزیکی مهم آب می باشد که ذیلاً به اختصار توضیحداده می شوند .

اسلاید 89: وزن مخصوص :وزن مخصوص آب در حرارت های مختلف خیلی کم تغییر می کند مثلاً در صفر ، چهار و بیست و دو درجه 0 می باشد . ولی همین تغییرات کم باعث مطبق شدن آب در مناطق عمیق زمین شده و مانع اختلاط آب لایه های مختلف می شود . این وضعیت در دریاچه ها و آبهای عمیق باعث می گردد آب توسط باد به گردش در نیامده و در قسمتهای عمیق تر اکسیژن محلول کم شده و کیفیت آب نزول پیدا کند

اسلاید 90: رنگ :رنگ آب ممکن است به علت مواد معدنی و آلی محلول یا کلوئیدی باشد و بر مصارف آب اثر زیان آورداشته و از نظر زیبایی قابل قبول نیست . رنگ آب در بسیاری از فرآیندهای صنعتی ایجاد مزاحمت می کند . فسادگیاهان و نشت مواد آلی آنها به محیط اغلب عامل رنگ آب می باشد . و اشکال معدنی رنگ آب معمولاً به علت آهن و منگنز می باشدو آب عاری از اکسیژن که اغلب در آبهای ز یرزمینی دیده می شود باعث ایجاد یک محیط احیا کننده می شود که حلالیت آهن و منگنز را خیلی افزایش می دهد . لذا بعد از انتقال آب به سطح زمین بوسیله آب ، اکسیژن در آن حل شده و در نتیجه رسوب آهن و منگنز ایجاد شده که به ترتیب باعث بوجود آمدن آب قرمز و آب آبی می شود. در تصفیه آب لازم است مقدار آهن و منگنز به مقدار قابل قبولی کاهش یابد.

اسلاید 91: آب را گل نکنیم