صفحه 1:
بسم الله الرحمن الرحیم
صفحه 2:
* فصل 11 كودكان نابينا و كم بينا
صفحه 3:
٠ تعريف
٠ نقص بينايى(يا معلوليت بينايى) عبارتست از
يى اصطلاح كلى كه براى بيان ضعف حس
بینایی یا نابینایی کامل بکار می رود و در
یادگیری دانش آموز به شدت اثر می گذارد.
صفحه 4:
٠ کودکان مبتلا به نقص بینایی,از نظر قانون به
دو گروه بزرگ تقسیم می شوند .اين تقسیم
بندی بر اساس توانایی آنها در استفاده از حس
بینایی,پس از حداکثر تلاش برای اصلاح آن
تعیین می شود.
صفحه 5:
* کودک قانونا نابینا کودکی است که از فاصله ی
0 سانتی متری می تواند اشیایی را ببیند که
افراد سالم از فاصله 600 سانتی متری
* نابینایی قانونی(بینایی کمتر از 20 روی 200)
باز هم ميتواند به اين معنا باشد كه كودى مى
تواند نسبت به نور يا تاريكى حساس باشد و
شايد تا حدى هم بتواند جيزهايى ببيند.
صفحه 6:
* کودکان مبتلا به کم بینایی در چشمی که بهتر
میبیند دیدی برابر با 0 روی 70 تا 20 روی
0 دارند.انها در انجام دادن کارهایی که
مستقیما با بینایی ارتباط پیدا می کند به
مشکل بر میخورند.آما با بهره گیری از
تکنولوژی پیشرفته و روشهای مختلف
آموزشی,از طریق بینایی نیز می توانتد
یادگیری داشته باشند.
صفحه 7:
* کودکان کم بینا قبلا نیمه بینا نامیده می شدند
wo این اصطلاح امروز به ندرت مورد استفاده
زان Sa
از نظر آموزشی , تفاوت بین کودکان نابینا و
کی يبنا إبن أببست كه كووكان نانينا ارحس
لامسه يا شنوايى خود به عنوان كانالهاى اصلى
يادكيرى استفاده مى كنند. در حالى كه كودكان
کم بیناء به کمک تکنولوژی و .... باز هم از
حس بینایی خود به عنوان کانال یادگیری
استفاده می کنند.
صفحه 8:
٠ مشکلات ادراک بصری
۶ ادراک بصری چنین تعریف می شود.توانایی
تفسیر آنچه دیده شده است.مشکلات موجود
در ادراک بصری(ادراک دیداری) با نابینایی یا
نقص بینایی ارتباط ندارند.
صفحه 9:
* بعضی مشکلات مرتبط با ادراک بصری :
٠ 1- تمیز بصری(تفکیک بصری, تبعیض دیداری):
عبارتست از توانایی نگاه كردن به اشياء و
تضاویر و گتشه تتسايت ها با تمایتهای آما
صفحه 10:
۶ 2- جهت یابی بصری با جهت یابی فضایی
مرتبط است.کودک ممکن است اشیای 3
بعدی , مثل کاهو,کلاه یا قلم نقاشی را
تشخیص دهد اما همان اشیا را در عکسهای
دوبعدی تشخیص ندهد.
صفحه 11:
۰ 3- حافظه ی بصری عبارتست از بیاد آوردن آنچه
دیده شده است حداقل به مدت چند ثانیه
٠ 4- تعقیب بصری عبارت تست از مهارت در دنبال
کردن اشیاء با چشم
۶ 5- ادغام بصری- حرکتی مهارتی است که از
طریق آن, کودک می تواند حرکات چشم و حرکات
دست را با هم هماهنگ کند. کودکان مبتلا به اين
نقص ممکن است تقریبا در همه ی کارهای حرکتی
که به بینایی نیاز دارد مشکل داشته باشند..
صفحه 12:
* شیوع نقص های بینایی
۰ کودکانی که نقص بینایی دارند.درصد بسیار
کمی از دانش آموزان را تشکیل مي دهند تنها
2 کودک از 10000 کودک.(وزارت آموزش و
يرورش آمريكاء2013).
صفحه 13:
٠ امروزه تلاش بر اين است که کودکان مبتلا به
نقصهای بینایی در درون مدارس عادی آموزش
ong دریافت کنند. مشکل دیگر این است که
اکثر کودکان مبتلا به نقصهای بینایی به عارضه
های دیگر نیز مبتلا هستند از جمله فلج
مغزی,معلولیت ذهنی و
صفحه 14:
ساختمان چشم
مغز, تجربه و سالم بودن چشم, چشم که یک
اندام حسی است ,محرکهای بيرونى را دریافت
ادراک بصری ناصحیح ممکن است نتیجه ی
نقص در مفز , عدم تجربه ی کافی يا ناسالم
بودن چشم باشد.
صفحه 15:
* چشم انسان سیستم پیچیده ای از اجزای
تواند در اثر عوامل ارئی,نابهنجاری.
بیماری,تصادف يا هر علت دیگری ناقص یا
ناکارآمد باشد.
چشم دوربین مغز نامیده می شود. بنابراین
چشم نیز مانند دوربین عکاسی دارای دیافراگم
است که عنبیه نام دارد.
صفحه 16:
۰ عنبیه در واقع یک دیوار عضلانی رنگی است که
برای تنظیم مقدار نوری که از طریق دریچه ی
مرکزی بنام مردمک وارد چشم می
شود ,انقباض و انبساط پیدا می کند.در پشت
عنبیه ,عدسی قرار دارد.عدسی عبارتست از
یک عضو ارتجاعی با تحدب دوطرفه که نور
بزتاب شده از اشیا را روی شبکیه متمرکز می
کند.
صفحه 17:
۶ شبکیه Gaol. لایه ی درونی بافت پشت کره ی
چشم است که به نور حساسیت دارد. شبکیه
دارای گیرنده های عصبی است که انرزی
فیزیکی نور را به انرژی عصبی تبدیل می کنند
و همین انرژی به تجربه ی بصری منجر
ميشود.
صفحه 18:
* کره ی چشم دارای یک لایه ی خارجی و
محافظ است . قرنیه لایه اولیه(جلوی) val
را تغییر می دهند تا بتواند روی اشیایی که در
فواصل مختلف قرار دارند متمرکز شود.
صفحه 19:
* وقتی چشم به جسمی نزدیکتر از 6 متر نگاه
می کند ,عضلات مژگانی تحدب عدسی را بالا
می برند تا تصویر جسم باز هم روى شبکیه
بيفتد.آين تغيبر در حالت عدسى را انطباق مى
مند.
صفحه 20:
عضلات خارجی چشم حرکت دادن به چشم در
درون حدقه را برعهده دارند.کاری را که اين
عضلات انجام می دهند همگرایی نامیده می
شود.همگرایی یعنی حرکت دو چشم به سوی
یکدیگر برای تمرکز روی اشیای نزدیک
صفحه 21:
٠ تعداد زیادی از عارضه ها می توانند در کودکان
از لحظه تولد تا 5 سالگی ,اختلالات بینایی
شدید ایجاد کنند.علت های احتمالی نقص
بینایی در کودکان می توانند از عارضه های
ارثى تا بیماریهای عفونی,سرطان. آسیب ها و
رويدادهاى مختلف محيطى كسترش يابند.
صفحه 22:
* میزان شیوع عارضه های بینایی آنقدر پراکنده
است که یافتن درصد اماری هر یک از علت ها
بسجار مفتوار چم تطررسی آیه.آما وف gill بد
دلیل وجود اسناد کافی ,جزو علتهای اصلی
صفحه 23:
* یکی از رایج ترین بیماریهای عفونی ,
در طول حاملگی به ان مبتلا میشود. سر خجه
علاوه بر مشکلات بینایی wo تواند نقصهای
مادرزادی شدید, معلولیت ذهنی و نقص
شنوایی را موجب شود.
صفحه 24:
* یکی دیگر از علتهای عمده ی نقص بینایی
آسيب دیدگی شبکیه به علت زودرسی نوزاد
است.
صفحه 25:
نزدیک بینی و دوربینی
٠ کودکان نزدیک بین اشیای نزدیک را خوب و
اشیای دور را بد می بینند آنها اشیای دور را
حالت, دوربینی است.
* کودکان مبتلا به دوربینی اشیای نزدیک را خوب
نمی بینند اما روی اشیای دورتر خوب فوکوس
می
صفحه 26:
۰ گاهی رشد ناکافی چشم. آسیب رسیدن به ان
یا خوب کار نکردن یک یا چند عضو چشم باعث
ی بینایی می شوند.آب مروارید و
گلوکوما دو نمونه از اين گروه هستند.
صفحه 27:
۰ آب مروارید عبارتست از کدر شدن عدسی
چشم که مانع از عبور نور کافی برای دیدن
واضح می شود.
گلوکوما عبارتست از فشار بیش از حد در
داخل چشم که در نتیجه ی مختل شدن یا
مسدود شدن جریان ازاد مایع درون چشم
بوجود می اید.وقتی اين فشار زياد به عصب
پیرامونی دچار نقص می شود.
صفحه 28:
* عملکرد ناصحیح عضلاتی که چشمها را کنترل
می کنند و حرکت می دهند می تواند دیدن را
دشوار یا غیر ممکن کند.نیستاگموس عبارتست
از حركت سريع ,غير ارادىءبه جلو و به عقب
جشم ها در یک جهت جانبی ,عمودی يا
گردشی .
صفحه 29:
استرابیسموس عبارتست از ناتوانی در
فوکوس کردن روی یک شیء يا هر دو چشم
زیرا عدم تعادل ماهیچه های چشم باعث می
شود یککی از چشم ها بطرف داخل یا خارج
منحرف شود.
صفحه 30:
* نقص های کورتیکال - ویژوآل( کورتکسی -
* بعضی کودکان مبتلا به نقصهای بینایی در
چشمان خود هیچ مشکلي ندارند.اصطلاح
نقصهای کورتیکال- ویژوال به کاهش بینایی در
اثر اسیب های شناخته یا ناشناخته به مغز يا
عملکرد ناصحیح بخشهایی از مغز در تفسیر
اطلاعات بصری اشاره دارد.
صفحه 31:
۶ سایر مشکلات بینایی
* در البینیسم, کمبود دانه های رنگی در چشم ها
منجر می شود زیرا دقت بینایی را کاهش می
دهد و باعث نیستاگموس می شود این Sylow
ارثی است و تقریبا همه مبتلایان نورهراسی
دارند
صفحه 32:
* کوررنگی
۰ عبارنست از دشواری در تشخیص برخی رنگها
از هم رایج ترین نوع کورنگی, کورنگی قرمز-
ele cul jaw این عارضه عدم حضور یا
شکل فیزیکی غیرعادی سلول های مخروطی
صفحه 33:
* ویژگی های کودکان مبتلا به نقص های بینایی
* در تعیین ویژگی های کودکان مبتلا به نقص
بینایی یکی از مشکلات تعداد اندک آنهاست که
جمع آوری تعداد زیادی از اين کوکان در یک
مكان خاص را دشوار می سازد
صفحه 34:
* درسال 1998 وزارت آموزش پرورش آمریکا
به دشواری توانست اطلاعات مربوط به 202
کدک مبتلا به نقص بینایی را جمع آوری کند 9
براساس آنها درباره Uline بینایی, رفتار. خلق
و محيط انها به نتایجی دست یابد و آنها را با
کودکان سالم و همسال مورد مقایسه قرار
دهد. از این 202 کودک آزمون های استاندارد
شده زیادی به عمل امد که برخی یافته های
عمده آن عبارتند از :
صفحه 35:
۰ 60 درصد کودکان ناتوانی های دیگری نیز
داشتند و دو سوم این ناتوانی ها شدید
محسوب می شدند.
: اين کودکان از نظر رشد اجتماعی و رشد
“9
صفحه 36:
رشد ذهنی
امروزه درباره رشد شناختی کوکان نابینا نظریه
دیگری داریم قبول داریم که هوش آموزان
به مقدار زياد تحت تاثیر اولین تجربه j
قرار مى كيرد افت بینایی هم یکی از اختلالات
اولیه است وهم عارضه ای است که می توان
رشد شناختی را مختل کندزیرا درک و فهم تجربه
ها را محدود می سازد.
صفحه 37:
8 در حال حاضر بخش کلامی مقیاس وکسلر
ظاهرا بهترین مقیاس اندازه گیری هوش
کودکان مبتلا به نقص بینایی است.
صفحه 38:
رشد زبانی
٠ کودکانی که از نظر بینایی سالم هستند زبان را
با گوش دادن. خواندن ,مشاهده ی حرکات و
حالات چهره ی دیگران یاد میگيرند.
صفحه 39:
۶ یک سری تحقیقات مربوط به رشد زبانی
یافته است: نقص بینایی در استفاده ی روزمره
از زبان يا تواناییهای ارتباطی تداخل ایجاد نمی
کند. زبان کودکانی که اختلالات بینایی دارند
ظاهرا به زبان کودکان سالم شباهت دارد.
صفحه 40:
* با اين حال كودكان نابينا يا كم بينا .در مقايسه
با كودكان بينا از كلماتى كه مفاهيم عينى و
ملموس .را فى رسائتد: نيا سمبل انها
هستند, درک کمتری دارند.
صفحه 41:
* جبران حسی و ادراک
۰ نظریه جبران حسی بر اين باور استوار است
که اگر یک حس مثلا بینایی نقص پیدا کند سایر
حس ها بطور خودکار نقویت خواهند شد و
علت آن تا حدی به دلیل استفاده ی بیشتر از
آنهاست.
صفحه 42:
* گاتسمن در سال 1971 کودکان 2 تا 8 ساله
ی نابینا و بینا را از نظر توانایی تشخیص
اشیایی مثل کلید. شانه, قیچی و اشکال هندسی
,با استفاده از حس لامسه مورد مطالعه قرار
داد.او هيج تفاوتى بين دو گروه مشاهده نکرد.
صفحه 43:
۰ سازگاری شخصی و اجتماعی
۰ هیچ مشکل شخصی و اجتماعی گریزناپذیری
وجود ندارد كه علت ان نقص بینایی باشد.با
این JL محدودیت در تحرک و به دنبال آن
محدودیت در کسب تجاربی که برای کودکان
مبتلا نقص بینایی بوجود می آید احتمال دارد در
برخی کودکان حالتی از انفعال و وابستگی
بوجود آورد.
صفحه 44:
‘ آنچه پژوهشها نشان می دهد این است که
برای آماده ساختن کودکان مبتلا به نقص های
پینایی جهت ورود به زندگی بزرگسالی ,باید
sl al» ویژه طراحی و به اجرا گذاشته
شود.برنامه ی درسی این کودکان باید موارد
زیر را شامل شود.
صفحه 45:
۰ شغل یابی و کسب مهارتهای اجتماعی ,
همچنین باید به آموزش حرکت و جابجا شدن ,
به عنوان عنصر sLol در تماسهای
اجتماعی ,بها داده شود.
صفحه 46:
* سازگاری موفق
° به منظور کمک به کودک در جهت غلبه بر
احساس ناامیدی 9 ایجاد فضای مناسب sly
اظهار وجود و اعتماد به نفس ,چند اصل تدوین
شده است:
* سازگاری موفق موارد زیر را شامل می شود:
صفحه 47:
بر آنچه فرد می تواند انجام دهد تاکید شود.
به زمینه هایی از زندگی, که فرد می تواند در
انها شركت کند, بها داده شود.
دستاوردها,بر اساس فوایدی که برای فرد و
دیگران دارند.اهمیت پیدا کنند و اگر از برخی
جهات نامربوط, در انها کاستی دیده شود؛از
ارزش این دستاوردها کاسته نشود.
دردی که تحمل میشود یا مشکلی که وجود
دارد بايد قابل حل به حساب آید.
صفحه 48:
بهره گیری از درمانهای پزشکی ,استفاده از
پروتزها و سایر وسایل کمکی به منظور چیره
شدن بر مشکلات يا بهبود آنها
فرد با محدودیتهای خود بطور چشمگیر کنار
بیاید و با آنها زندگی کند.
صفحه 49:
* مداخله ی زودهنگام
* تجربه های کودک در 5 سال اول زندگی برای
رشد بعدی او بسیار مهم هستند .ضرورت دارد
که آموزش مرتب و منظم کودکان مبتلا به
نقص بینایی زود آغاز شود.
صفحه 50:
* کودکان بینا اکثر اطلاعات و تجارب را بطور
طبیعی و عادی از محیط اطراف جذب می
کنند .والدین و معلمان باید شرایطی فراهم
آورند که کودکان نابینا و کم بینا نیز بتوانند
تجارب مشابه داشته باشند و اطلاعات را تا
آنجا که ممکن است بطور طبیعی كسب کنند.
صفحه 51:
برای کودک بینا محیط مملو از محرکهای
دیداری است: اسباب بازی هاء بطری
ها مردم برنگها و ..
٠ کودک بینا خود به خود به سوی این عناصر
حرکت می کند.کودکی که نقص شدید بینایی
دارد از اين عناصر خبر ندارد مگر اينکه کسی
از آنها سخن بگوید با آنها را به او نشان دهد.
صفحه 52:
۰ پایداری شیء
۴ مفهومی است که در مورد کودکان بینا به
آسانی ثابت شده است.در 6 با 7 ماهگی
کودکان بینا متوجه میشوند که وقتی اشیا از
ميدان ديد انها دور میشوند هنوز وجود
دارند.کسب این آگاهی دنیا را نظام مندتر و
قابل پیش بینی تر می کند و نیز باعث می
شود که کودک بفهمد رفتن به دنبال چیزی که
حتی در جلو دید نیست می تواند یک کار
منطقی باشد
صفحه 53:
برای کودک مبتلا به نقص بینایی, درک پایداری
اشیاء کار آسانی نیست.برای آموزش پایداری
شی ۶ به کودکان مبتلا به نقص بینایی ,آموزش
ویژه و محیطی قانونمند و قابل پیش بینی لازم
است تا آنها این مفهوم را یاد بگیرند و طبق آن
عمل کنند.
صفحه 54:
* فرل تکنیکی بنام محو تدریجی ابداع کرده
است که در ol با افزایش مهارت کودک در
انجام دادن کارها ,کمک به او به تدریج کم و
کمتر می شود.او این فرایند را در عملیات غذا
خوردن به صورت زير نشان می دهد:
صفحه 55:
۶ 1- - ابتدا دست خود را بطور کامل دور دست
کودک ,هنگامی که قاشق را بدست می گیرد
قرار دهید.
٠ 2- وقتی کودک در حال بدست آوردن مهارت
است ,به حرکات فرو بردن قاشق در غذا و
گذاشتن آن در دهان ,در حالی که دستتان را
روى مج کودک گذاشته اید ادامه دهید
صفحه 56:
٠ 3- به تدريج دست خود را از مچ بالا بیاورید و
روى ساعد قرار دهيد و بعد از روى ساعد به
روى ارنج بياوريد.
۰ 4- در آخر فقط ساعد کودک را لمس کنید تا
بدين وسيله ياداورى شود كه او جه كارى بايد
انجام دهد.
صفحه 57:
* تحقیق روی 13 کودک 40 ماهه ی مبتلا به
اختلالات بینایی ,اهمیت آغاز زودهنگام آموزش
و پرورش آنها را نشان می دهد.در اين تحقیق
نحوه ی بازی این کودکان در یک زمین بازی
مخصوص مورد مشاهده قرار گرفت.
صفحه 58:
۰ نتايج بدست آمده از اين تحقیق نتایج حاصل از
سایر تحقیقات را تایید کرد و نشان داد که
کودکان مبتلا به اختلالات بینایی در مهارتهای
بازی بویژه بازیهای نمادین تاخیر نشان می
دهند.چون این کودکان در سایر زمینه ها مثل
یادگیری زبان رشد عادی نشان می دهند,کمک
به انها به منظور رشد مهارتهای بازی بسیار
اهمیت دارد.
صفحه 59:
* اکتر کودکانی که اختلالات شدید بینایی دارند
مدتها قبل از ورود به مدرسه از طریق والدین
و پزشکان شناسایی می شوند.آما رایج ترین
استتناها در این مورد کودکانی هستند که چند
اختلال را با هم دارند.احتمال دارد که عارضه
ی دیگری مثل فلج مغزی يا معلولیت ذهنی
ناتوانی بینایی را پنهان نگه دارد.
صفحه 60:
برای شناسایی موفقیت آمیز باید آزمایشات
کامل و جامع انجام گیرد.بسیاری از
دستاوردهای کودکان به آزمایش رسمی نیاز
ندارند بلکه مشاهدات اطرافیان کافی است.
به عنوان مثال خانواده می تواند تعیین کند که
ایا کودک مهارتهای عملی زندگی را آموخته
است يا نه. معلم کلاس نیز منبع اطلاعاتی
بسیار خوبی درباره رشد هیجانی و اجتماعی
کودک است.
صفحه 61:
* در سنجش 4 مرحله ی خاص تشخیص داده
میشود: معاینه (که در ایران غربالگری نامیده
میشود) - واجد شرایط بودن - طراحی
آموزشی - و ارزیابی پیشرفت
صفحه 62:
۴ نقصهای بینایی خفیف و قابل اصلاح معمولا تا
زمانی که کودک وارد دبستان میشود پنهان
* یک وسیله استاندارد برای معاینه ی چشم
تابلوی اسنلن است.در این تابلو چند حرف
الفبا در چند سطر که به تدریج کوچک و
کوچکتر میشوند پرینت شده اند و کودکان باید
آنها را از ز فاصله ی 6 متری بخوانند.
صفحه 63:
۰ گذر از مدرسه به محیط کار
۰ گذر از مدرسه به محیط کار یکی از جنبه های
مهم آموزش و پرورش ویژه است.
آموزش و پرورش ویژه در دوره ی دبیرستان
از یک برنامه ی دو بخشی استفاده می کند:
نیمی از ساعات مدرسه ی دانش آموز در
مدرسه و نیمی دیگر در یک محیط شغلی
واقعی سپری می شود اما تحت نظارت
مسئولین و مربیان
صفحه 64:
۶ کودکان نابینا و جامعه
٠ اين كودكان براى اينكه در بزرگسالی زندگی
بهترى داشته باشند بيشتر به سازكارى
اجتماعی نیاز دارند تا به برنامه های آموزش
حرفه و فن