صفحه 1:
رگ ها عبارت اند از
سرخرگ:رگ هایی که خون را از ق
مویرگ:وقتی سرخرگ وارد اندامی می شود.
های بسیار باریکی که دیواره ی آن ها بسیار نا
گویند
در هر دو مسیر گردش بزرگ و گردش کوچک
.كوجك ؛ مويرك ها بسیاهرگ های کوک
صفحه 2:
«در سیستم گردش خون.خون از سرخرگ به مویرگ و از مویرگ به سیاهزگ منتقل می شود
اما در این مسیر مواردی استثنا می باشد
در گردشخونرودیها تخونسیاهرگروّد به کبد یفته و ببرمویرگها م33 وزيم م1
كردد و يسرإز تتسغبير تلام به صوودتسياهر كفو قكبدىخونخاوج شده يبه سیاهرگ
ویر بزمیییزد = =
یعنی مسیر به صورت مقابل است: Sale Sax Sale
۲)در گردش OS کلیه.خون سرخرگ کلیه ب سرخرگ های کوچکی به نام سرخرگ آوران می
وسد.اپن سرخرگ ها شبکهای مویرگی گلومرول را می(سازند,و کون به سر مقابران متقل
می شود.یعنی مسیر به صورت مقابل است: سرخرگ Say سرخرگ
صفحه 3:
توزیع خجوف"در بافت فا
رينت كن
لابه aye Sop ميزان جريان خون خود زليكتتيل كند.سرخرك هاى كوجك مهم إترين
انغيير مقدار ولك بافت ها به عهده دارند.در دیوارهی سرخرگ های کوچگ,ماهیچه های She
حلقوی فراوانی وچود دارد که بر اثر مواد شیمیایی و با نحریک عصبیهی توانند به سرعت متقبض یا
بتبسط دول وقظر وگ وا زناد یا کم کنند.کاهش قطر ,یرذا های کوچک یک بافت سب کاهش جریا
خون درآن بافت می شود و برعکس.در این جا به برزسی اثر مواد شیمیایی و تحربک عصبی بر قطر
:سرخترگ های کوچک مي پردازیم
#الف)مواد شیمیایی
مقدار لکسیژنو دیدکسید کربنسافتهابا کاهشمقدار لكسيز نيا لفزليش مقلار د مكسيد كريني ك1
.بافشطر سرخ ر گهایکوچکآنبافتویاد میشود تا خونبسیشتسریبسه بافتموردنظر بسرسد
Samet و ای درا ی کت های گوایی شش مانذر بزابر کلبودرکسیژن با وی دیگر بل
متفاوت است.اگر غلظت اکسیژن درکیسه های هوایی کاهش یابدبرگ های ونی مجاوز آن ها منقبض می
+شونداو به اين ترتیب خون کمتری به کیبه های ey rll
هیستامیزبر پاسخ اسلهابیسلولهایآسیهدیدم هیستامیر]آزاد میک نندهیستامی رم وتف زا 3 ط رآ وگه-2
بو در نستیجه لفزلیشجریانخوندر مخ لسیبدیده میشسود. ی ازیفیلها نیز هیستامیر]آزاد میگنند
صفحه 4:
يابو نفر يزو ee Ad eb نوراپی:سفرین سم لنقباضسسیاریاز رها و در 3
لعجي یهگا مونمیش وندتوبظه داشته باشید که لنقباضرگ .سب اهشرمیزانجر بان وندر
Ls 25 BI کار ولد اند گلفزلیتر میب ابدلپین_فرینبرلبساط BAS افبها مان رگهای
+کترونر مگ9ود وهای ترتیببسبفزلیشجریانخوزب4 ماهیچه ی ققلمیشود
ph (Se قصبی: دستگاه عصبی خوّد مختار در تنظیم,عصبی CALs OES, دار
کاهشرو بسا لفزایشتسعداد ضربانهایق لبتس و سط لصا ارلسمپاتیکو سمپاتیک 1
کاهشرو با لفزدیشفسشار خونبرایمناللدر هنگام قتعال نو با لسترسف_شار كو زلفزليثمئيابدور -2
AS = SL Let ll و چکگیردشعمو میخوننمیشوند و بسه لیرتسرتیب
فشر خوذلفزليشمى بابددر ضمي إعصابسمبلتيك سب لفزليشنعلاه ضربانق لس ىشوند كه ميرهعر
.نسیز سبلفزليشرف شل خوزمىشود
نحومی تسوزیع جریانخوندر يافبتعاىمختلفبسدزهمانطور كسهلمشايه شد تحريكلعصاج3
.سبل تيكس يط لنقباض سر خ ركهاوك و چکو در نستیجه کاهشنیزلنجریاننجوندر بافتها میشود
یک اعصاب سمپاتیک سبب انبساط سرخحرگ های کوچک ماهیچه های (سکلتی و در نتیجه
اف تران جریان خون وز ماهیسته ها می|شنود بهآین ترتیب اکسیزن و مواد غذابی#هشتری در
onal ها قرار می
صفحه 5:
#وظایف سرخرگ ها
لنتقللخوناز قلميسه لنللم هاو بافتهایم ختلفپسد 1
حفظ بيوستكوجريانخوندر ركعد2
تغيير مقلار خوزب افه-3 حاطو gs seep
علی انتظاری
صفحه 6:
خواص ایجاد شده از لایه ارتجاعی سرخرگ ها
قلبیا در دیوایدی نود ذخیرم
So تاميرموشود
صفحه 7:
نکات
«نکتهافشار خون در رگ ها هیچ گاه صفر نمی شود
نکته:سرعت حرکت خون در وسط رگ بیشتر از کنارهای آن است و سرعت متوسط خون در آئورت و رگ های دیگر
نکتهادر نتهای سرخرگ های پیش مویرگی یک اسفنگتر وجود دارد
نكته:اندام هايى كه به طور طبيعى متبولیسم شدیدی دارند و یا یه طور موقت فعال ترمی شوند.خون بیشتری را به سوی
خود می کشند.زیراافزایش متابولیسم سیب کاهش اکسیژن و افزایش دی اکسید كرين در مايع ميان باقتی می شود.کاهش
.اکسیژن؛فزایش دی اکسید کرین و گرما مستقیما بر دیواره رگ ها اثر می کند و باعث گشاد شدن رگ ها می شود
«نکتهاهر چه قطر رگ کم تر شودقاومت در برایر جریان خون بیش تر می شود
نکته:هر چه غلظت پروا
بن هاى بلاسما بيشتر شود.مقاومت در برابر جريان خون نيز بيش تر مى شود. نكته:هر جه درصد
.حجم سلول هاى خونى به حجم خحون(هماتوكريت)افزايش يابد.مقاومت در برابر جريان خون نيز افزايش مى يابد
علی انتظاری
صفحه 8:
صفحه 9:
Capillaries = elk Sy Venula
كلاه تشكيل شیم است:اغلب
۸ تاو Tissue calle
علی انتظاری
صفحه 10:
نیرو های موثر در تبادل مواد
تولید. گردش و بازگشت مایع بین سلولی
جابجایی مایع در مویرگ ها به تقابل دو نیرو بستگی داره:۱-فشار تراوشی ۲-اختلاف فشار اسمزی
فسشار تسرایشولف شار هیدرولستاتیکا:ف_شار تسرایشنتیجه يفشار خونلسفشارخوزدر مسير- 1
گردشخونبه تسلییج پساییرمیآیدبسنابرلی رف شارخوندر لنتهایمویرگکم تسر از لبتللیمویرگ
لس شارخوندر سرلسر طولمویر گتسمیلپارد ملیع و مواد محلولدر آنرا از منافذ مویرگیسه درین
.فسضا هایمیانب افتیسرلند
اختلاف فشار اسمزی:پروتتین های محلول در پلاسما و مایع میان بافتی سب ایجاد فشار اسمزی می
شوند.غلظت پروتتین های پلاسما بیش از غلظت پروتلین های مایع مین بافتی است.بنابراین فشار اسمزی
پلاسما در سراسر موبرگ بیشی از فشاراسميى مايع ميان بافتى است.تقاوت فار اسمؤى ذن سراسر طول
موتزك بهاتعوى ابت كمايع واجوا د مطلول دزت جنال دارند أل فضا هاى بين Sam oly glib
شوند. فشاراسمزی آب میان بافتو ۳ فشار اسمزی پلاسما 5 اختلاف فشاراسمزی
صفحه 11:
صفحه 12:
تبادل مواد بين خون و بافت ها در مویرگ
نیمه سرخرگی:
em ASP, ررود 2 وج ۰ مواد از مویرگ ها خارج می
شوند .
نيمه سيا ۳
يمه سياهر ,
APy< Po خروج << ورود ۰ مر
۰ درصد باقی مانده به وسیله رگ های لنفی جذب می شود
و سپس به گردش خون بازمی گردند.
صفحه 13:
le خيز يا ادم
تعریف نب مايع اضافى در فضاهاى بين سلولى يا تورم و جمع شدن اضافه مواد خروجى از مويرك ها
بر اثر عدم تخلیه آن ها توسط رگ های لنقی را خیز یا ادم می گویند
#عوامل ایجاد خبز ۱
كمبود بسروتئيزدر خوذكاهش بروتنيزهاىخو نس سبك اهثرفشارلسمزىودر نتيجه كاهش: فاو ت1
شارلسمزى يز حونو مليع ميانبافتومى شود .بسه ليزتسرتيسبسر كشتهليع از فسضاهاى سين لولى.
.موي رككاهش رم ىيابد و خيز ليجلا موشود
لمفزليشفشار درو نسياهر كهالفزليثرفثار خوندر سياهر كها سسلفزليثش فشر حوندر مويركهاو-2
در نستیجه تسرایشسیشتسر ملیع از موی رگها میشسود
لفزلیشسدیم خ و طلفزليش سديم حونو مليع ميانبافتىس ب لحتباسلّبدر بدزو در نستيجه لفزا
حجم خونو ملیع میانب افتیمیشود لفزلیشحجم ونس سب إفزليشرف شا رخونو لفزليشحجم مليع ميان
«بافتومنجر بسه خبز میشود
بسته شسدنوگهایاسنفیمايع میانبافتیوارد رگهایانفینسمیشسود و بساعشعیز میشسود 0--4
آسیبمیواید ی صویر گها لسیبدید ندیوایم ی مویرگها سببنسشت
bol. فسضاهایسینساولیو در نتیجه خیز میشود
علی انتظاری
گردش خون در رگ ها
:رگ ها عبارت اند از
سرخرگ:رگ هایی که خون را از قلب خارج می کنند ،شریان یا سرخرگ نام دارند.دیواره ی سرخرگ
.ها کلفت و ماهیچه ای است
سیاهرگ:رگ هایی که خون را به قلب می آورند ،ورید یا سیاهرگ نام دارند.دیواره ی سیاهرگ ها نازک
.است
مویرگ :وقتی سرخرگ وارد اندامی می شود ،مانند ریشه ی گیاه شاخه شاخه می شود و در آخر به رگ
های بسیار باریکی که دیواره ی آن ها بسیار نازک است ،تبدیل می شود .به این رگ های کوچک مویرگ می
.گویند
در هر دو مسیر گردش بزرگ و گردش کوچک ،رگ ها شامل سرخرگ های بزرگ ،سرخرگ های
.کوچک ،مویرگ ها ،سیاهرگ های کوچک و سیاهرگ های بزرگ هستند
علی انتظاری
استثنائات گردش خون در رگ ها
.در سیستم گردش خون،خون از سرخرگ به مویرگ و از مویرگ به سیاهرگ منتقل می شود
:اما در این مسیر مواردی استثنا می باشد
در گردش خون روده ها خون سیاهرگ روده به کبد رفته و بین مویرگ های آن توزیع می گردد)1
و پس از تغییرات الزم به صورت سیاهرگ فوق کبدی،خون خارج شده وبه سیاهرگ زیرین می
.ریزد
یعنی مسیر به صورت مقابل است:
سیاهرگ
مویرگ
سیاهرگ
) 2در گردش خون کلیه،خون سرخرگ کلیه به سرخرگ های کوچکی به نام سرخرگ آوران می
رسد.این سرخرگ ها شبکه ی مویرگی گلومرول را می سازند وسپس خون به سرخرگ وابران منتقل
می شود.یعنی مسیر به صورت مقابل است:
سرخرگ
علی انتظاری
مویرگ
سرخرگ
توزیع خون در بافت ها
هر بافت می تواند به صورت موضعی میزان جریان خون خود را کنترل کند.سرخرگ های کوچک مهم ترین
نقش را در تغییر مقدار خون بافت ها به عهده دارند.در دیواره ی سرخرگ های کوچک،ماهیچه های صاف
حلقوی فراوانی وجود دارد که بر اثر مواد شیمیایی و یا تحریک عصبی می توانند به سرعت منقبض یا
منبسط شوند وقطر رگ را زیاد یا کم کنند.کاهش قطر سرخرگ های کوچک یک بافت سبب کاهش جریان
خون درآن بافت می شود و برعکس.در این جا به بررسی اثر مواد شیمیایی و تحریک عصبی بر قطر
:سرخرگ های کوچک می پردازیم
:الف)مواد شیمیایی
مقدار اکسیژن و دی اکسید کربن بافت ها :با کاهش مقدار اکسیژن یا افزایش مقدار دی اکسید کربن یک1-
.بافت،قطر سرخرگ های کوچک آن بافت زیاد می شود تا خون بیش تری به بافت موردنظر برسد
تذکر :واکنش رگ های دیواره ی کیسه های هوایی شش ها در برابر کمبود اکسیژن با نواحی دیگر بدن
متفاوت است.اگر غلظت اکسیژن درکیسه های هوایی کاهش یابد،رگ های خونی مجاور آن ها منقبض می
.شوند و به این ترتیب خون کمتری به کیسه های هوایی می رسد
هیستامین :در پاسخ التهابی،سلول های آسیب دیده هیستامین آزاد می کنند.هیستامین موجب افزایش قطر2-
رگ ها و در نتیجه افزایش جریان خون در محل آسیب دیده می شود.بازوفیل ها نیز هیستامین آزاد می
.کنند
علی انتظاری
اپی نفرین و نوراپی نفرین :هورمون های اپی نفرین و نوراپی نفرین سبب انقباض بسیاری از رگ ها و3-
در نتیجه افزایش فشار خون می شوند.توجه داشته باشید که انقباض رگ سبب کاهش میزان جریان خون در
آن می شود،اما فشار خون درآن رگ افزایش می یابد.اپی نفرین سبب انبساط رگ های برخی بافت ها مانند
.رگ های کرونر می شود و به این ترتیب سبب افزایش جریان خون به ماهیچه ی قلب می شود
:ب)تحریک عصبی:دستگاه عصبی خود مختار در تنظیم عصبی گردش خون دخالت دارد
کاهش و یا افزایش تعداد ضربان های قلب توسط اعصاب پاراسمپاتیک و سمپاتیک1-
کاهش و یا افزایش فشار خون :برای مثال در هنگام فعالیت و یا استرس فشار خون افزایش می یابد.در2-
این حالت اعصاب سمپاتیک سبب انقباض سرخرگ های کوچک گردش عمومی خون می شوند و به این
ترتیب فشار خون افزایش می یابد.در ضمن اعصاب سمپاتیک سبب افزایش تعداد ضربان قلب می شوند که
.این امر نیز سبب افزایش فشار خون می شود
نحوه ی توزیع جریان خون در یافت های مختلف بدن:همان طور که اشاره شد تحریک اعصاب3-
.سمپاتیک سبب انقباض سرخرگ های کوچک و در نتیجه کاهش میزان جریان خون در بافت ها می شود
تذکر :تحریک اعصاب سمپاتیک سبب انبساط سرخرگ های کوچک ماهیچه های اسکلتی و در نتیجه
افزایش میزان جریان خون در ماهیچه ها می شود.به این ترتیب اکسیژن و مواد غذایی بیشتری در اختیار
.ماهیچه ها قرار می گیرد
علی انتظاری
سرخرگ
الیه خارجی:بافت پیوندی ارتجاعی(ضخیم)
ساختار سرخرگ ها
الیه میانی:بافت عضالنی صاف(ضخیم)
الیه داخلی:بافت پوششی سنگفرشی تک الیه
:وظایف سرخرگ ها
انتقال خون از قلب به اندام ها و بافت های مختلف بدن1-
حفظ پیوستگی جریان خون در رگ ها2-
تغییر مقدار خون بافت ها3-
علی انتظاری
خواص ایجاد شده از الیه ارتجاعی سرخرگ ها
تبدیل جریان خون منقطع به پیوسته :سرخرگ ها با دیواره قابل ارتجاع خود بخشی از انرژی سیستول1-
قلب را در دیواره ی خود ذخیره می کنند و در دیاستول به خون بر می گردانند.به این ترتیب پیوستگی خون
.در رگ ها تامین می شود
ایجاد نبض :موج حاصل از باز و بسته شدن جدار سرخرگ ها بر اثر خاصیت ارتجاعی آن ها2-
فشارخون:فشار وارد بر جدار رگ ها از طرف قلب3-
:فشار خون سرخرگ ها را به دو قسمت می توان تقسیم کرد
120میلی متر جیوه
الف)فشار حداکثر(پایان سیستولی):ناشی از فشار قلب
80میلی متر جیوه
ب)فشار حداقل(پایان دیاستولی):ناشی از خاصیت ارتجاعی سرخرگ ها
علی انتظاری
نکات
.نکته:فشار خون در رگ ها هیچ گاه صفر نمی شود
نکته:سرعت حرکت خون در وسط رگ بیشتر از کنارهای آن است و سرعت متوسط خون در آئورت و رگ
.های دیگر بیشتر است
.نکته:در انتهای سرخرگ های پیش مویرگی یک اسفنگتر وجود دارد
نکته:اندام هایی که به طور طبیعی متابولیسم شدیدی دارند و یا به طور موقت فعال ترمی شوند،خون بیشتری
را به سوی خود می کشند.زیرا افزایش متابولیسم سبب کاهش اکسیژن و افزایش دی اکسید کربن در مایع
میان بافتی می شود.کاهش اکسیژن،افزایش دی اکسید کربن و گرما مستقیما بر دیواره رگ ها اثر می کند و
.باعث گشاد شدن رگ ها می شود
.نکته:هر چه قطر رگ کم تر شود،مقاومت در برابر جریان خون بیش تر می شود
نکته:هر چه غلظت پروتئین های پالسما بیشتر شود،مقاومت در برابر جریان خون نیز بیش تر می شود.
نکته:هر چه درصد حجم سلول های خونی به حجم خون(هماتوکریت)افزایش یابد،مقاومت در برابر جریان
.خون نیز افزایش می یابد
علی انتظاری
تنظیم مقدار خون بافت ها به وسیله ی سرخرگ ها
ب
علی انتظاری
مویرگ
ساختار :دیواره ی مویرگ ها از یک الیه بافت پوششی سنگفرشی تک الیه تشکیل شده است.اغلب
مویرگ ها در دیواره ی خود منافذ زیادی دارند که باعث افزایش نفوذ پذیری آن ها می شود.از این
منافذ آب،اکسیژن،دی اکسیدکربن،مواد غذایی ساده و مولکول های ریز عبور می کنند،ولی گلبول های
قرمز و پروتئین های درشت نمی گذرند.حداقل منافذ بین سلولی در مغز ونخاع وحداکثر آن در کبد
.است
تذکر :مویرگ های مغز فاقد منفذ هستند؛با این حال موادی چون گلوکز،اکسیژن،دی اکسید کربن و آب
.می توانند به سرعت از دیواره ی میرگ ها عبور کنند
در ابتدای هر مویرگ،یک ماهیچه ی صاف حلقوی وجود دارد که به صورت یک دریچه عمل می کند
و با انقباض و انبساط خود دهانه ی مویرگ را بسته یا باز می کند.در هر لحظه در اغلب بافت ها تنها
.تعدادی از مویرگ ها باز هستند
علی انتظاری
نیرو های موثر در تبادل مواد
تولید،گردش و بازگشت مایع بین سلولی
جابجایی مایع در مویرگ ها به تقابل دو نیرو بستگی دارد-1:فشار تراوشی-2اختالف فشار اسمزی
فشار تراوشی(فشار هیدرواستاتیک):فشار تراوش نتیجه یفشار خون است.فشارخون در مسیر گردش1-
خون به تدریج پایین می آید.بنابراین فشارخون در انتهای مویرگ،کم تر از ابتدای مویرگ است.فشارخون
در سراسر طول مویرگ تمایل دارد مایع و مواد محلول در آن را از منافذ مویرگی به درون فضا های میان
.بافتی براند
اختالف فشار اسمزی :پروتئین های محلول در پالسما و مایع میان بافتی سبب ایجاد فشار اسمزی می
شوند.غلظت پروتئین های پالسما بیش از غلظت پروتئین های مایع میان بافتی است.بنابراین فشار اسمزی
پالسما در سراسر مویرگ بیش از فشاراسمزی مایع میان بافتی است.تفاوت فشار اسمزی در سراسر طول
مویرگ به نحوی است که مایع و مواد محلول درآن تمایل دارند از فضا های بین سلولی وارد مویرگ
شوند.
فشاراسمزی آب میان بافتی
فشار اسمزی پالسما
علی انتظاری
اختالف فشاراسمزی
نحوه ی جابجایی مواد
علی انتظاری
تبادل مواد بین خون و بافت ها در مویرگ
نیمه سرخرگی:
< PH
∆ Pₒ
شوند .
نیمه سیاهرگی:
∆ P H < Pₒ
ورود <
خروج
خروج < ورود
%100مواد از مویرگ ها خارج می
%90مواد به مویرگ وارد می شوند.
10درصد باقی مانده به وسیله رگ های لنفی جذب می شود
و سپس به گردش خون بازمي گردند.
علی انتظاری
بیماری خیز یا ِادم
تعریف :به تجمع مایع اضافی در فضاهای بین سلولی یا تورم و جمع شدن اضافه مواد خروجی از مویرگ ها
.بر اثر عدم تخلیه آن ها توسط رگ های لنفی را خیز یا ِادم می گویند
:عوامل ایجاد خیز
کمبود پروتئین در خون :کاهش پروتئین های خون سبب کاهش فشاراسمزی ودر نتیجه کاهش تفاوت1-
فشاراسمزی بین خون و مایع میان بافتی می شود.به این ترتیب برگشت مایع از فضاهای بین سلولی به
.مویرگ کاهش می یابد و خیز ایجاد می شود
افزایش فشار درون سیاهرگ ها:افزایش فشار خون در سیاهرگ ها سبب افزایش فشار خون در مویرگ2-
.ها و در نتیجه تراوش بیش تر مایع از مویرگ ها می شود
افزایش سدیم خون :افزایش سدیم خون و مایع میان بافتی سبب احتباس آب در بدن و در نتیجه افزایش3-
حجم خون و مایع میان بافتی می شود.افزایش حجم خون سبب افزایش فشارخون و افزایش حجم مایع میان
.بافتی منجر به خیز می شود
4بسته شدن رگ های لنفی :مایع میان بافتی وارد رگ های لنفی نمی شود و باعث خیز می شود.
-5آسیب دیواره ی مویرگ ها :آسیب دیدن دیواره ی مویرگ ها سبب نشت
.مقدار زیادی پالسما به فضاهای بین سلولی و در نتیجه خیز می شود
علی انتظاری