گیاهان دارویی و معطر

گیاهان دارویی و معطر

اسلاید 1: گیاهان دارویی ومعطر را از نقطه نظرهای مختلفی می توان گروه بندی کردکه برخی از مهمترین آنها به شرح زیر می باشد:به طور کلی گیاهان دارویی ومعطر از لحاظ اقلیمی با هر شرایط آب و هوایی(آفتاب،سایه،خشک و مرطوب) سازگار هستند بویژه در زراعت های مخصوصی به خوبی پرورش می یابند. خاک های حاصل خیز و مرطوب موجب رویش سریع وتولید گیاهان گوشتی وآبدار می شود ترکیبات اسانس و معطر در گیاهانی که رشد کند دارند بیشتر است البته اغلب گیاهان دارویی برای رشد ایده آل به خاک های حاصل خیز با زهکشی خوب نیاز دارند بنابراین از لحاظ تنوع زیستگاه گیاهان دارویی منحصر به عرصه های طبیعی(جنگل و مرتع) نبوده بلکه در اراضی مختلف مانند باغات، حاشیه کشتزارها ودر فضاهای سبز به عنوان گیاهان زینتی و یا علف های هرز قادر به رویش هستند. بیشتر این گیاهان به مکان های پر نور نیاز دارند اما تعداد بسیاری در شرایط سایه و یا در زیر درختان جنگلی به صورت آگروفارستری(Agroforestry)(تلفیق جنگل ومرتع) کشت می شوند.

اسلاید 2: گیاهان دارویی سازگار با مناطق خشکشیرین بیان، گلرنگ، داتوره، اسپند، خارشترگیاهان دارویی سازگار با محیط مرطوب و یا نیمه کوهستانی مرطوبگل راعی یا علف هزار چشم، بنفشهگیاهان دارویی که به رطوبت بالایی نیاز دارندنعنا، پونه

اسلاید 3: ) تقسیم بندی گیاهان دارویی به صورت کلاسیکالف) گراس ها(کلیه گیاهان خانواده گندمیان را گراس ها گویند) :مثل مرغ(Cynodon dactylon) وبید گیاه(Agropyrum repens) ب) شبه گراس ها(نسبت به گراس ها کمی برگ باریک تر هستند):مانند گونه های گیاهی خانواده جگن یا اویارسلام (Cyperaceae)وسازیل یا سازو(Juncaceae) را شامل می شود.مثل:Cyperus rotundus اویارسلام ج) فورب ها (گیاهان علفی برگ پهن را فورب گویند): مثل : پنیرک وگل گاوزبان.د)بوته ای ها(Shrub)( اصولاً گیاهان چند ساله وخشبی را گویند): مثل : درمنه و روزماریه) درختچه ای ها:گل محمدی، زرشکو) درختی ها : گردو، فندق، سرخدار

اسلاید 4: تقسیم بندی گیاهان دارویی براساس سن 1- گیاهان یک ساله : این گیاهان در بهار شروع به رویش نموده ودر پاییز از بین می روند. مانند:Sisymbrum irio خاکشیر تلخ2-      گیاهان دوساله : اصولاً این گونه ها سال تول را به صورت رشد رویشی وسال دوم را به صورت رشد زایشی سپری می کنند.مثل :هویج وچغندر وجعفری .3-      گونه های سه ساله: سال اول ، دوم وسوم همراه با رشد رویشی وزایشی سپری می کنند مانند: سنبل الطیب.v      (این گونه را سال اول نشاء می کنند وسال دوم برداشت می کنند اما این گیاه سال سومی هم دارد ولی اسانسی که از ریزم این گیاه می گیرند در سال دوم به بیشترین حد خود می رسد ودر سال سوم ماده موثره به شدت کاهش می یابد لذا کلیه شرکت های وابسته فقط از سنبل الطیب دو ساله استفاده می کنند.)4-      گونه های چند ساله:گونه هایی با بیش از دو یا سه سال را شامل می شود

اسلاید 5: -     تقسیم بندی گیاهان دارویی مرتعی بر اساس جوانه های مولد این طبقه بندی که مخصوص مناطقی با شرایط نامساعد محیطی مثل سرما وخشکی است توسط آقای رانکایر وضع گردید و بر اساس فرم رویشی یا بیولوژیکی گیاهان می باشد و براساس این طبقه بندی بر حسب این که جوانه مولد گیاه در کجای گیاه واقع شده باشد گیاهان را به صورت زیر تقسیم نموده اند:1-     گیاهان فانروفیت : در این گیاهان جوانه مولد بالا تراز cm25 سطح خاک قرار دارد. تمامی گونه های درختی ودرختچه ای در این گروه قرار دارند.2-     گیاهان کامفیت:در این گیاهان جوانه مولد پایین تر از cm25 سطح خاک قرار می گیرند مانند درمنه.3-     همی کریپتوفیت ها:در این گیاهان جوانه های مولد تقریباًدر سطح خاک قرار دارند ودر فصول نامسائد وسرما به صورت نیمه مخفی به سر می برند. مانندگیاه دارویی قاصدک (Taraxacum sp).4-     کریپتوفیت ها: که خود به دو گروه ژئوفیت (خاک دوست)و هیدرو فیت (آب دوست)تقسیم می شوند.در ژئوفیت ها جوانه ی مولد در عمق خاک قرار دارد مانند کلیه گونه های پیازی و سیبزمینی. و در هیدرو فیت ها جوانه ی مولد در داخل آب یا خاک اشباع از آب قرار دارد. مانند علف چشمه(Nastartium officinale) ونیلوفرآبی.5-     تروفیت ها: گیاهانی هستند که جوانه مولد آنها در داخل بذر یا دانه قرار دارند. مانند : کلیه ی گونه های یک ساله.6-     اپی فیت ها: اغلب گیاهانی که نیمه انگل بوده وبه تنه درختان می چسبند ودر خاک ریشه ندارند. مثل دارواش. 

اسلاید 6: طبقه بندی گیاهان از لحاظ گیاه شناسیخزه گیان شامل خزه، هپاتیک و آنتوسروتنهانزادان آوندی شامل سرخس ها و دم اسبیاندانه دار شاملپیدازادان شامل کاج ، سرونهاندانگانتک لپهدو لپه

اسلاید 7:

اسلاید 8: صَبر یا صبر زرد یا آلوئه‌ورا (نام علمی:Aloe vera) نام گیاهی است از راسته مارچوبه‌ای‌ها (Asparagales)، تیره سریشیان (Asphodelaceae) این گیاه بومی آفریقای شمالی است. آلوئه ورا بی‌ساقه‌است. البته برخی از آنها دارای ساقه‌ای بسیار کوتاه هستند. این گیاه ۶۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر رشد می‌کند و از طریق پاجوش تکثیر می‌شود. برگ‌های آن نیزه‌ای کلفت و گوشتی با لبه‌های دندانه‌دار است و رنگ آن سبز تا خاکستری می‌باشد. گل‌های آن بر روی سنبله‌ای می‌رویند که گاه تا ۹۰ سانتیمتر درازا دارد. هر کدام از گل‌های آن آویخته‌است و دارای جام لوله‌ای ۲-۳ سانتیمتری می‌باشد.این گیاه در صفر درجه می‌میرد و محیط رشد آن معمولا باید بالاتر از دو درجه باشد و به‌همین دلیل‌مناطق جنوبی کشور که درجه حرارت دراین مناطق به صفر درجه‌نمی‌رسد از مناطق مستعد برای تولید این گیاه محسوب می‌شوند. به خوبی در تمام مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می کنددر حالی که نیاز آبی آن کم است. این گیاه بهترین و مناسبترین گیاه برای کاشت در نواحی نیمه خشک و نسبتاً کم آب است.به طور موفقیت آمیزی در خاکهای کم عمق که حاصلخیزی پایینی دارندرشد می کند،به  pHهای بالا مقاوم و خاک های با نمکهای سدیمی و پتاسیمی بالا را تحمل می کند.«گیاه جاودانگی» ، «ملکه گیاهان» و «گیاه هزار درمان»

اسلاید 9: مواد معدنی شامل کلسیم، سدیم، آهن، پتاسیم، کلر، منگنز، مس و روی، آمینواسیدها ، اسیدهای چرب و پلی ساکاریدها و ماده ای به نام آلونین تشکیل می دهد.توسعه كاشت و ايجاد صنايع فراوري صبرزرد در مناطق جنوبي كشور گام موثري در ايجاد اشتغال وبهره وري مناسب از اراضي فقير كشاورزي اين مناطق به شمار مي رود.صبر زرد بومي مناطق گرم و خشك است و با اقليم جنوبي كشور سازگار است و به خوبي در استانهاي جنوبي كه داراي منابع ابي كمي هستند از جمله بوشهر و هرمزگان رشد مي كنند.الوئه داراي 200 ماده مؤثر است.مواد ارايشي، بهداشتي، غذايي و نوشابه ها بزرگترين بازار بين المللي مصرف الوئه به شمار ميروند. كشورهاي كره و ژاپن قديمي ترين مصرف كننده گان الوئه در طب سنتي خود هستند.

اسلاید 10: ژل آلوئه ورا (صبر زرد) داراي ترکيبات مختلف براي ترميم زخم، ترميم آسيب هاي حرارتي و سوختگي ها و برطرف نمودن التهاب است.(1) از جمله کاربردهاي درماني ژل آلوئه ورا، استفاده از آن در بيماري برگشت محتويات اسيدي معده به مري است. ژل Aloeحاوی گلیکوپروتئین است که از تورم و درد جلوگیری و روند بهبود را تسریع می کند و همچنین حاوی پلی ساکارید است که رشد و ترمیم پوست را تحریک می کند. “آنتراکوئین” موجود در شیرة Aloe به عنوان مسهل مؤثر عمل می کند.تحقیقات اخیر نشان داده که “مانوز استیله” موجود در Aloe vera به عنوان یک ترکیب ضد ویروسی، دارای خواص درمانی ضد ویروس ایدز است.مانور استیله خود ویروس را مورد حمله قرار می دهد اما مهمتر اینکه، میزان تأثیر AZT را (یک داروی مؤثر در درمان عفونت ویروس HIV)تا حد زیادی بالا میبرد.اگر این ترکیب دارویی با Aloe مصرف شود، میزان AZT مورد استفاده برای HIV را می توان تا ۹۰% تقلیل داد که این امر از هزینه ها و عوارض جانبی AZT تا حد زیادی خواهد کاست.

اسلاید 11:  کاربرد خارجی الوورا:زخم ها اگزماسوختگی و بریدگیمرطوب کنندگی پوستآکنه برای استفاده معمولی از ژل و لوسین فقط در قسمتی از پوست که نیاز دارد اعمال شود. آلوورا دارای خاصیت کاهش درد و آرامبخشی است.همچنین باعث تحریک پوست و رشد مجدد پوست است.محققان یافته اند بیمارانی که از آلوورا استفاده میکنند9روز زودتر سلامتی خود را می یابند تا افرادی که استفاده نمی کنند.این بهترین وسیله برای سوختگی کم ورنجش پوست است.

اسلاید 12: آلوئه و را گیاهی است که برای ماندن و رشد به حداقل آب نیاز دارد و در خاک های شور و ساحلی به آسانی رشد و پرورش می یابد و نسبت به آفات و بیماری ها مقاوم است. بر اساس تجارب پژوهشی ، مرکز پژوهش های بیوتکنولوژی خلیج فارس منطقه آزاد قشم ، کارخانه تولید صنعتی آن را با ظرفیت سالانه ۲۰۰ تن ژل و پودر آلوئه طراحی و تدوین و دانش فنی آن را به یک شرکت خصوصی واگذار کرده است.

اسلاید 13: این گیاه پایدار و چند ساله است و هرسه ماه یک بارمی توان از هر بوته ۳ تا ۴ برگ کناری برداشت و برای استخراج محصول در کارخانه مورد استفاده قرار دارد. توسعه کاشت آلوئه ورا توسط مردم جزیره قشم صرفنظر از تأمین ماده اولیه کارخانه در دست احداث ، زمینه ای مناسب برای ایجاد اشتغال بومی، ایجاد فضاي سبز ( در زمین های ساحلی و غیر قابل استفاده کشاورزی و بی نیازی آن به آب شیرین و آبیاری دایم ) است . خواص متعدد دارویی شناخته شده در « آلوئه ورا » باعث شده است که آن را گیاه قرن بیستم بنامند.

اسلاید 14:

اسلاید 15: Cichorium intybus Lمتعلق به تيره آفتابگردان، زيرتيره زبانه گلي ها و طايفهكاهو Lactuceae از مهم ترين گياهان تيره Asteraceaeمي باشد.دو گونه معروف آن که یکی بیشتر مصارف غذایی و سالاد دارد با نام علمی Cichorium endiviaو Cichorium intybus کاسنی وحشی می باشد.

اسلاید 16: اين گياه داراي ريشه نسبتاً ضخيم و عمود به ضخامت 2-3 سانتی متر و ارتفاع 50-60 سانتی متر،رنگ پوسته ی خارجی ریشه قهوه ای و داخل آن سفید و دارای شیرابه سفید رنگی است.ساقه حامل تعداد زيادي گل هاى آبى رنگ و برگ هاي پائيني ساقه بريده وبرگ هاي بالايي آن به صورت ساده و از نوع متناوب است.ارتفاع ساقه كاسني در حالت وحشي به 5/ 0 تا 5/ 1 متر مي رسد ولي گاهي از 2متر هم تجاوز مي كند. موسم گل دهي گياه كاسني در تابستان از تيرماه تا شهريورماه است.

اسلاید 17: قسمت های مورد استفاده: ریشه، برگ و دانه گیاه مورد استفاده قرار می گیرد. کاسنی در انواع اقلیم های مختلف بخصوص در مناطق معتدله دنیا می روید، معمولا در اراضی بایر در قسمت های سایه مرطوب و کم نور رشد می کند. برای تولید برگ و ریشه و دانه در شرایط آب و هوایی مناطق معتدله ایران بذر ان را در بهار می توان کاشت.دوران گل دهی گیاه تیر تا پایان شهریور است. و زمان برداشت ریشه ها شهریور تا پایان مهر می باشد. از برگ آن در تیر و مرداد می توان استفاده کرد.

اسلاید 18: کاسنی وحشی در اغلب مناطق ایران می روید و در دامنه های البرز، راه قزوین-رشت، اطراف تهران، ارومیه، رشت و در فارس، بلوچستان، آبادان و خراسان انتشار دارد.گل های كاسنی حاوی ماده ای به نام شیكورین می باشند كه مشتقی از كومارین به نام 6و7 گلوكو هیدروكسی كومارین است. ریشه حاوی تا 8 درصد اینولین (پلی ساكارید)،لاكتوسین،لاكتوكوپیكرین،اسید شیكوریك ، فلاونو.ئیدها ، تانن ها ، گلوكزیدها ، كربوهیدرات ها ، تری ترپن ها ، استرول های اشباع نشده ، سس كویی ترپن لاكتون ها و اسید تارتاریك می باشد. در برگ های کاسنی علاوه بر مواد معدنی گلیکوزید سیکوریئین نیز یافت می شود. در ریشه کاسنی علاوه بر این ماده، دو ماده تلخ به نام لاکتوسین و اینتی بین یافت می شود.

اسلاید 19: گزارش هایی از تاثیر درمانی ریشه گیاه کاسنی، برگ های قائده ساقه و حتی گل و دانه آن در درمان بیماری های عفونی، عفونت کبدی، چشمی ، معدی و مسمومیت ها آمده است.

اسلاید 20: درمورد خاصيت ضد ميكروبي گياه كاسني بررسى هايى صورت گرفته است. سزكويي ترپن هاي ريشه كاسني داراى فعاليت ضدقارچي ( 15 و 12 ) و عصاره ريشه كاسني ازتكثير برخي ويروس ها از جمله ويروس HSV1 ممانعت نموده ( 2) و عصاره خام ريشه گياه كاسني از آسيب هاي اكسيداتيو سلول هاي كبدي محافظت مينمايد.

اسلاید 21: مقوي و محافظ كبد (Liver tonic and Hepatoprotective)مؤثر در بازسازی سلولهای آسیب دیده کبدکاهش دهنده میزان اسید اوریک و کراتینین خونکمک در درمان آسیت و آب آوردگی محوطه شکمی از طریق تاثیر مفید بر عملکرد کلیهکمک در درمان سندرم کبد چربدرمان مسمومیتهاي ناشي از اثر مصرف داروها و مواد توكسیك مانند سموم قارچي

اسلاید 22:

اسلاید 23: نکات قابل توجه :1- بهترین ریشه ی کاسنی برای مصرف ، ریشه ی گیاه یکساله است. زیرا ریشه در سال های بعد ضخیم و چوبی می شود.2- کاسنی گونه های مختلفی دارد که از همه ی آنها استفاده می کنند . این گونه ها ممکن است از نظر رنگ و گل و یا شکل برگ ها با هم متفاوت باشند.3- برگ های کاسنی را باید درتابستان چید تا هم رشد کافی کرده باشند و هم به گیاه آسیب نرسد. همچنین نباید همه ی برگ ها را چید.4- کاسنی را می توان با دانه ی آن کاشت. زمینی که کاسنی در آن کشت می شود باید دارای رطوبت کافی باشد و بهتر است کشت آن در اردیبهشت ماه صورت گیرد.5- کاسنی از قدیم در بسیاری از نقاط دنیا بعنوان گیاهی مفید برای کبد مشهور بوده است. همچنین ازاین گیاه برای درمان قولنج های کبدی ، یرقان ، نارسایی های کبد و بعنوان صفرا آور استفاده می کردند و در حال حاضر نیز برای رفع مشکلات کبد مصرف زیادی در جهان دارد.6- بسیاری از اثرات کاسنی بخصوص مشکلات کبدی ، مربوط به ترکیبات سنگینی است که این ترکیبات در عرق کاسنی وجود ندارد و در عصاره و یا فرآورده هایی مانند جوشانده ی آن وجود دارد ؛ لذا عرق کاسنی موجود در بازار اکثر خواص ذکر شده در این کتاب را ندارد و باید از فرآورده های صنعتی و یا جوشانده ی آن استفاده کرد.

اسلاید 24: خرفهخرفه (portulaca oleracea) گیاهی یکساله وگرمادوست و خانواده خرفه portulacaceaاست. بوته های خرفه علفی،خوابیده و گوشتی بوده وهربوته رشد یافته آن فضایی به قطر حدودا 60 سانتیمتررا اشغال می کند.دراین گیاه،ساقه ها بدون کرک،گوشتی واغلب قرمزرنگ هستند. گلها بدون دمگل ومنفرد بوده وبصورت خوشه های انتهایی آرایش یافته اند، وفقط صبح روزهای آفتابی باز می شوند میوه از نوع کپسول است.

اسلاید 25:

اسلاید 26: پراکنش جغرافیایی:خرفه در سرتاسر نواحی معتدل و گرمسیر دنیا انتشار یافته است.خرفه بومی آمریکای جنوبی یا افریقای شمالی می باشد.خرفه درمناطق بالاترازعرض جغرافیایی جوانه زنی به درجه حرارتهای بالا نیاز دارند،دماهای بالاتراز 30 درجه سانتیگراد برای جوانه زنی خرفه مطلوب هستند.بوته های خرفه درمقابل سرما حساس هستند ودرشرایط هوای سرد ازبین می روند.با این حال بذور خرفه در زمستان در 30- درجه سانتی گراد به خوبی زنده می مانند.خرفه مقاومت زیادی به خشکی نشان می دهد.

اسلاید 27: در ایران خرفه کشت می شود ولی به طور وحشی در اغلب نواحی ایران به صورت علف هرز می روید. تکثیر آن از طریق کاشت بذر آن صورت می گیرد. بذر آن در ماه های اردیبهشت تا تیرماه مستقیما در مزرعه اصلی کاشته می شود. رشد بیشتر خرفه در خاکهای غنی از عناصر غذاییبین رشد خرفه وغلظت ازت خاک رابطه خطی مثبت وجود دارد.ظهور گیاهچه های خرفه از اواخر اردیبهشت و اوایل خرداد ماه شروع شده زمانی که دمای هوا از30 درجه سانتیگراد بالاتر رفته باشد .در ضمن رویش گیاهچه های خرفه درماههای تیر،مرداد واوایل شهریورادامه مییابد. گیاه خرفه 6-4 هفته پس از سبز شدن وارد مرحله گلدهی شده و 16-14 روز پس از شروع گلدهی بذرها بالغ می شوند.بذور خرفه به مدت 40 سال مدفون در خاک وتا 19 سال در شرایط خشک زنده می مانند.(دارلینگتون،1961 ) بذور خرفه درجه حرارتهای 50-15 درجه سانتیگراد راتحمل نموده و زنده می مانند. 

اسلاید 28: قسمت مورد استفاده: سرشاخه های هوایی و دانهآب،مواد لعابی، پکتین، پروتئین، کربوهیدرات، اسیدهای چرب ومواد آنتی اکسیدان و ،ω-3 به ویژه اسیدهای چرب غیراشباع عناصر معدنی متعدد شامل : آهن، مس، منگنز، پتاسیم، کلسیم و فسفر در بخش های مختلف این گیاه وجود دارندغنی ترین منبع گیاهی دارای اسیدهای چرب ω-3ترکیبات آنتی اکسیدان آن نیز فراوان و شاملα -توکوفرول، اسید آسکوربیک و گلوتاتیون میباشد

اسلاید 29: مدر، ضداسکوربوت، معالج سرفه های مقاوم، تصفیه کننده خون،مسکن تشنگی، ضدکرم، تب بر و مفید در ترمیم سوختگی ها.در منابع جدید نیز اثرات متعدد فارماکولوژیکی شامل : اثرشل کنندگی عضلات اسکلتی و عضلات صاف در چندین بافت و اثرات ضدتشنج برای خرفه بیان شده است.خرفه علاوه بر اثرات مذکور، دارای اثرات ضد درد وضدالتهاب نیز می باشد

اسلاید 30: انیسونگیاهی است علفی ویک ساله بانام علمی Pimpinella anisum از خانواده Umbellifera(Apiaceae)

اسلاید 31: ساقه آنیسون مستقیم،استوانه ای شکل وکم وبیش پوشیده از کرک های ظریف است .در طول ساقه شیارهای متعددی وجود دارد.ساقه ضعیف واغلب به صورت خوابیده روی زمین قرار می گیرد.ارتفاع گیاه متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد.وبین 30 تا 70سانتیمتر می باشد.این گیاه دارای ریشه های مخروطی وظریف به طول 20تا30سانتیمتر با انشعابات کم می باشد. برگ ها به طور متناوب در طول ساقه پراکنده اند . این گیاه سه نوع برگ دارد. برگ هایی که در قسمت تحتانی ساقه قرار گرفته ودمبرگ تقریباً بلندی دارند.این برگ ها تخم مرغی شکل یا بشکل قلب می باشند.برگ های قسمت میانی ساقه دمبرگ کوچک تری دارند در حالی که برگ های ناحیه فوقانی ساقه باریکترند وانشعابات بیشتری داشته ومعمولاًسه شاخه اند. این برگ ها فاقد دم برگ می باشند.گل ها کوچک،سفید رنگ ودرچتر های مرکب به تعداد 10تا15 عدد مجتمع می باشند. گل ها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی پدیدار می شوند. اولین گلها در اواخر بهار واوایل تابستان ظاهر می شوند.میوه فندوقه دو قسمتی،تخم مرغی شکل ویا به شکل گلابی وارونه است ودر نوک میوه دو برآمدگی که بقایای اندام ماده گیاه هست مشاهده می شود.رنگ میوه سبز تیره یا قهوهای روشن است.طول ان 3تا6میلی متر وضخامت ان5/1تا5/2میلی متراست و وزن هزار دانه 5/1تا4گرم است .میوه انیسون بوی مطبوعی دارد که ناشی از وجود اسانس است.مهم ترین عناصر تشکیل دهنده اسانس را«آنتول»(مقدار 80تا90درصد)تشکیل می دهد.

اسلاید 32: انیسون گیاهی مدیترانه ای است ودر طول رویش به هوای گرم وافتاب کافی نیاز دارد.بذر در دمای 4تا5 درجه سانتی گراد جوانه می زند ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی 20تا25درجه سانتی گراد است .این گیاه به سرما حساس نیست به طوری که دمای7- درجه را بدون هیچ آسیبی تحمل می کند.وبه منظوربهبود رشد ونمو و افزایش عملکرد به خاک مناسب،مواد غذایی وآب کافی نیاز مندند.اوایل بهار(اواخر اسفند ،اوایل فروردین)نه تنها دمای خاک مطلوب است بلکه خاک از مقادیر مناسبی رطوبت نیز برخوردار است.

اسلاید 33: میوه های گیاهان انیسون مانند اکثر گیاهان خانواده چتریان بطور همزمان نمی رسند .ابتدا بذرهای نواحی میانی چتر های اصلی وسپس بذر های قسمتهای دیگر می رسند.بدین جهت،تأخیر در برداشت محصول سبب کاهش عملکرد می شود.محصول را می توان در یک یا دو مرحله برداشت کرد.برداشت در یک مرحله:برداشت یک مرحله ای هنگامی انجام می گیرد که میوه ها رسیده ورطوبت آن ها نیز پایین باشند .هنگام رسیدن میوه ها برگ ها بتدریج خشک می شوند.برداشت در دو مرحله:برداشت دو مرحله ای هنگامی آغاز می شود که بیش از 30درصد میوه ها رسیده باشند.در مرحله اول ابتدا گیاهان را از فاصله ی10تا12سانتی متری سطح زمین برداشت می کنند.پس از 4تا6 روزکه گیاهان روی زمین ماندند واز رطوبت انها کاسته شد اقدام به برداشت نهایی محصول می کنند.بذر های برداشت شده مقدار زیادی رطوبت دارند.از این رو،پس از برداشت،باید به سرعت خشک وسپس دسته بندی شوند. دمای مناسب برای خشک کردن میوه های انیسون 40درجه سانتی گراد است.مقدار رطوبت مجاز پس از خشک شدن10تا11درصد می باشد.عمل کرد میوه متفاوت وبه شرایط اقلیمی و روش برداشت محصول بستگی دارد وبین4/0تا1تن در هکتار است. 

اسلاید 34: ترکیبات شاخص این گیاه را آنتول، متیل کاویکول انیسکتون،کولین، انیس آلدئید، انیسیک اسید ، دي آنتول و کومارین تشکیل می دهد

اسلاید 35: کاربردمهمترین خواص درمانی میوه ها (بذور) آنیسون عبارتند از: افزایش دهنده ی شیر مادران، کمک کننده به هضم غذا، ضدنفخ، ضد انگل، درمان سرماخوردگی، رفع بوی بد دهان و ... . اسانس این گیاه در ترکیب تعدادی از داروهای موجود در داروخانه ها وجود دارد.داراي )خواص ضددرد ي، ضدباکتري، ضدویروسی ومصرف آن در رفع سردردهاي میگرنی ، سرگیجه، سرفه، آسم، برونشیت، گرفتگی عضلانی و کولیت هاي همراه نفخ اثرات مفیدي دارد

اسلاید 36: بهره برداریبهره برداری عبارت است ازبرداشت درصدی از اندام گیاه دارویی به نحوی كه به آن گیاه خسارتی وارد نشود این درصد با توجه به نوع گیاه دارویی متفاوت است اگر اندام رویشی در گیاه چند ساله مد نظر باشد نباید تمام اندام رویشی را برداشت نمود بلكه باید درصدی از اندام رویشی بر روی گیاه بماند تا با فتوسنتز وتولید ماده آلی ذخیره كافی برای رشد سال بعد گیاه انجام شود این درصد را ضریب برداشت مجاز می گویند كه معمولاً50 درصد در نظر گرفته می شود اگر اندام مورد نظر گل باشد باید به گیاه اجازه داد درصدی از گل ها تلقیح تا تضمین نسل گیاه تأ مین شود این درصد بین 50 تا 70 درصد است یعنی 30 تا 50 درصد گل ها باقی بماند برای بذر هم همینطور است .

اسلاید 37: تعیین حد مجاز بهره برداری از اندام ها مورد بهره برداری جامعه گیاهی موضوع مهم در بهره برداری از گیاهان دارویی حفظ و بقای گیاهان مولد و مستمر بودن بهره برداری است بدین معنی که میزان بهره برداری ونحوه برداشت باید به صورتی باشد که رویشگاه گیاه مولد حفظ شود و بتوان به طور مستمر از گیاه بهره برداری نمود برای این منظور، ضروریست حد مجازی برای برداشت در نظر گرفته شود حد مجاز بهره برداری به عوامل مختلفی بستگی دارد که برخی از آنها به شرح زیر می باشد:گیاه مولدگیاهان در برابر عمل بهره برداری واکنش های مختلف از خود نشان می دهند برخی گیاهان نسبت به بهره برداری از اندام هایشان حساسیت زیادی دارنداندام مورد بهره برداریعکس العمل اندام گیاهان مختلف در برابر بهره برداری متفاوت است به طوری که اندام های زیر زمینی به خصوص ریشه ها بیشتر از اندام های دیگر گیاهان در برابر بهره برداری حساس می باشند به طوری که برداشت بیش از اندازه ویا غیر اصولی ریشه اغلب گیاهان موجب نابودی آنها می شود به همین دلیل بهره برداری از ریشه گیاهان جنگلی به جز در موارد خاص از نظر قانون جنگل ها و مراتع کشور ممنوع می باشد و حتماً باید در قالب طرح و رعایت اصول فنی این عمل صورت پذیرد ودر هنگام تهیه طرح حد مجاز بهره برداری را تعیین ودر زمان اجرا دقیقاً رعایت نمود.تولید سالیانه گیاه میزان برداشت محصول از گیاهان دارویی ومعطر به تولید گیاه بستگی دارد یعنی در مناطقی که به دلایل مختلف از جمله شرایط آب و هوایی،خاک و بهبود روش های کاشت ، داشت و برداشت میزان تولید محصول بیشتر وامکان رشد ونمو سریع گیاه فراهم باشد حد مجاز بهره برداری را می توان بالا تر در نظر گرفت . و برعکس در مناطقی که رشد و نمو گیاه شرایط لازم فراهم نباشد بایبستی حد مجاز بهره برداری را کمتر در نظر گرفت وبه گیاه اجازه داد تا مواد از دست داده خود در مجدداً بدست آورد .بهره برداری مستمرمهمترین اصل در بهره برداری از گیاهان اصل بهره برداری مستمر یا استمرار تولید است بدین معنی که به اندازه ای از مرتع برداشت شود که نه تنها به ادامه حیات طبیعی منبع تولید لطمه وارد نشود بلکه بتواند وضعیت رویشی آن را ارتقاع بخشد این مقدار تولید برابر با میزان رویش یا توان منبع است برداشت بیش از رویش باعث ایجاد عدم تعادل در فیزیولوژی گیاه و یا عدم تعادل در جامعه گیاهی است زیرا این نحوه برداشت موجب ضعیف شدن پایه گیاهان مرغوب می گردد وزمینه را برای استقرار گیاهان نامرغوب فراهم می کند.توجیه اقتصادی برداشت محصول بایستی به میزانی در طرح پیش بینی شود که توجیه اقتصادی داشته باشد زیرا اگر حد مجاز بهره برداری را آنقدر پایین گرفته شود که طرح از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد با شکست مواجه می گردد.

اسلاید 38: زمان بهره برداری از صمغ و مان گیاهان داروییزمان بهره برداری از صمغ گیاهان به مراحل فنولوژیکی(دوره رویشی و زایشی گیاه) گیاهی وشرایط جغرافیایی واکولوژیکی بستگی دارد. مثلاً برداشت سقز از درختان بنه از استان های غربی کشور ازجمله کردستان از نیمه دوم خرداد ماه شروع شده و تا اواسط مرداد ادامه می یابد در اوایل شروع بهره برداری جریان شیره نباتی به خارج از گیاه حداکثر بوده در تابستان هرچه دما افزایش می یابد جریان شیره نباتی به تدریج کند تر می شود بعضی صمغ ها ممکن است در دو فصل تشکیل شوند مانند یک نوع گزانگبین حاصل از درختان بلوط که تحت تأثیر تغییر ناگهانی شرایط آب و هوا به وجود می آید این صمغ یک بار در ماه های خرداد و تیر ویک بار هم در ماه های شهریور ومهر برداشت می شود به طور کلی بهتر است بهره برداری ازصمغ ها بعد از پایان باران های بهاره وقبل از شروع باران های پاییزی انجام شود زمان برداشت مان ها از درختان جنگلی هم تابع شرایط مختلف محیط است جمع آوری آنها معمولاًدر ساعات خنک صبح انجام می شود.در روزهایی که بادهای تند می وزد یا احتمال بارندگی وجود دارد نباید بهره برداری مان انجام شود زیرا وزش بادهای تند وریزش باران در روز های برداشت سبب از بین رفتن مان و یا عدم تولید آن می شود .

اسلاید 39: زمان بهره برداری گال های گیاهانگال درختان را از اواسط تابستان به مدت تقریبی دو ماه یعنی تا قبل از شروع باران های پاییزی بهره برداری می نمایند به طور مثال زمان بهره برداری از مازوج سبز از حدود بیستم تیر ماه شروع شده وتا نیمه مرداد ادامه دارد از این زمان به بعد رنگ گال ها به سفید گرایش پیدا می کند و مازوج سفید نامیده می شود در این هنگام است که حشره گال را سوراخ کرده از آن خارج می شود و همین امر سبب کاهش ارزش مازوج سفید نسبت به مازوج سبز است .برداشت مازوج سفید تا شروع باران های پاییزی ادامه می یابد گال ها پس از برداشت باید یک تا دو روز برای خشک شدن و پیش گیری از قارچ زدگی در معرض آفتاب قرار گرفته زیر و رو شوند. به طور کلی بهره برداری از گال های درختان جنگلی باید در گرما انجام شود چون در این مدت گال ها بیشترین مواد موثر را دارند .

اسلاید 40: زمان بهره برداری از پوست گیاهان داروییپوست بعضی از درختان گیاهان دارویی دارای مواد موثر دارویی است. زمان بهره برداری از این پوست ها اواخر زمستان تا اوایل بهار می باشد که در این مدت پوست درخت به تدریج در اثر رطوبت محیط نرم می شود بهتر است بهره برداری از پوست درخت بلافاصله پس از قطع انجام شود معمولاً بیشترین مواد موثر در پوست درختان وشاخه ها ی جوان وجود دارد لذا برای بهره برداری از آنها در اوایل بهار پوست شاخه های جوان را جدا کرده واز مواد موثر آن استفاده می کنند.تعدادی از گونه هایی که از پوست آنها استفاده می شود شامل:Berberis vulgar زرشک معمولی Salix alba بید سپیدSalix aegyptica بید مشکTaxus baccata سرخ دار

اسلاید 41: بهترین زمان بهره برداری از اندام های زیر زمینی گیاهان داروییریشه و ریزوم گیاهان در دوره خواب یعنی در هنگامی که بیشترین مواد موثر در آنها موجود است بهره برداری می شود. گاهی این کار را در بهار قبل از رویش انجام می دهند بهترین زمان برای جمع آوری ریشه و ریزوم گیاهان دارویی حدود سال های دوم و سوم و برای گیاهان دو ساله پاییز سال اول می باشد به طور کلی برای بهره برداری از ریشه و اندام زیر زمینی گیاهان باید مسائل فنی وحفاظتی را دقیقاً در نظر گرفت بخصوص دوره تناوب بهره برداری و زمان برداشت را باید رعایت نمود و چنانچه بهره برداری ریشه موجب بروز خسارت به گیاه مولد می شود نباید بهره برداری گردد .

اسلاید 42: بهترین زمان بهره برداری از برگ ها وسرشاخه های گیاهان داروییزمان برداشت برگ ها وسرشاخه گیاهان با توجه به اهداف مجری طرح متفاوت می باشد در صورتی که هدف استفاده از مواد موثر دارویی وعطری باشد برگ ها وسرشاخه های گیاهان را بایستی در زمانی بهره برداری نمود که بیشترین مواد موثر را داشته باشد به طور کلی در آغاز زمان گلدهی برگ ها حداکثر مواد موثر دارویی را دارند در نتیجه چنانچه هدف از بهره برداری فقط برداشت برگ وسر شاخه باشد بهترین زمان برداشت زمان شروع گل دادن گیاه است.

اسلاید 43: بزرگترین جنس تیره LamiaceaeSalveoدو مرکز بزرگ پراکنش این سرده در آمریکا و جنوب شرق آسیادارای بیش از 900 گونه در جهان، 58 گونه در ایران14 گونه انحصاری ایران

اسلاید 44: ریخت شناسی Salviaعلفی یک ساله یا دو ساله، چند ساله.برگ ها متقابل، ساده تا شانه ای مانند.گل آذین خوشه گرزنگل ها در چرخه های 40 – 12 – 2جام گل نامنظم دو لبهHedge, I. C., 1982a. Salvia L. In: Flora Iranica. K.H.Reshingerm(ed.). 150. Graz. Akademische Druckund 401-476.Judd, W.S., Campbell, C.S, Kellogg, E.A. and Srwven, P.F. 2002. Plant systematic-a phylogenetic approach. Sunderland. Sinauer association, Inc.44

اسلاید 45: ریخت شناسی Salviaخامه دو شاخه و طول کلاله نابرابرفندقه ها بدون کرک، بیضی یا کروی، سه گوش، سطح فندقه گاهی رگه دار، معمولاً در محیط مرطوب موسیلاژیپرچم ها دو عدد، رابط کوتاه یا به طور مشخص طویلJudd, W.S., Campbell, C.S, Kellogg, E.A. and Srwven, P.F. 2002. Plant systematic-a phylogenetic approach. Sunderland. Sinauer association, Inc.Claβen-Bockhoff, R., T. Speck, E. Tweraser, P. Wester, S. Thimm and M. Reith, 2004. The staminal lever mechanism in Salvia L.(Lamiaceae): a key innovation for adaptive radiation? Organisms Diversity & Evolution 4: 189-205.Ryding, O., 2010. Pericarp structure and phylogeny of tribe Mentheae (Lamiaceae). Plant Systematics and Evolution 285: 165-175.45

اسلاید 46: گرده افشانی46تکامل پرچمWalker,J. B.and K. J. Sytsma, 2007. Staminal Evolution in the Genus Salvia (Lamiaceae): Molecular Phylogenetic Evidence for Multiple Origins of the Staminal Lever. Annals of Botany 100: 375-391.Wester, P. and R. Claßen-Bockhoff, 2007. Floral diversity and pollen transfer mechanisms in bird-pollinated Salvia L. species. Annals of botany 100: 401-408.

اسلاید 47: Family: Labiatae Subfamily: Nepetoideae Tribe: Mentheae Subtribe: Salviinae Genus: SalviaHarley, R. M., S. Atkins, A. L., Budantsev, P. D., Cantino, B. J., Conn, R. Grayer, M. M., Harley, R., De Kok, T. Krestovskaja, R. Morales, A. Paton, O. Ryding, O. and T. Upson, 2004. Labiatae. In: The families and genera of vascular plants, flowering plants: dicotyledons (Lamiales except Acanthaceae including Avicenniaceae) Kadereit, J. W. (ed.). Vol VII. Berlin and Heidelberg. Springer Verlag 167-275.47

اسلاید 48: قسمت های مورد استفاده : برگ های خشک ، گل ها و میوه های گیاهمواد موثره : در روغن این گیاه آلفا- توجون و بتا - توجون وجود دارد که آلفا - توجون ماده اصلی بوده و به همراه بتا - توجون 60 درصد مواد موثره را به خود اختصاص می دهند  . همچنین در این گیاه اسید های فنولیک مانند اسید روزمارینیک و فلاونوئیدهای مختلف و دی ترپنوئیدهایی چون کارنوزول و روزمانول و تری ترپن ها هستند. کامفور و سینئول نیز در این گیاه یافت می شود.

اسلاید 49: نیاز اکولوژیکی •مریم گلی گیاهی است مدیترانه ای که در طول رویش به گرما و هوای خشک نیاز دارد (مقاومت این گیاه به گرما زیاد است) این گیاه5تا 7 سال عمر می کند. مریم گلی برای رویش به خاک خاصی نیاز ندارد. و تقریباً در هر نوع خاکی به خوبی رشد می کند رشد گیاه در سال اول کند است و گل دهی تا اوایل تابستان (تیر – مرداد) همچنان ادامه می یابدهوای گرم و خاکهای با بافت متوسط )خاکهای شنی – رسی) که حاوی مقادیر مناسبی ترکیبات کلسیم باشند برای کشت گیاه مناسب است

اسلاید 50: تاریخ و فواصل کاشت •زمان مناسب برای کشت مستقیم بذر در زمین اصلی اواخر پائیز است. زمان مناسب برای کشت بذر در خزانه هوای آزاد، بهار (بین ماههای فروردین و اردیبهشت) می باشد. کاشت•مریم گلی را می توان توسط بذر یا از طریق رویشی تکثیر نمود.

اسلاید 51: داشت•بهار سال دوم (اوایل اردیبهشت) برای تسریع در رویش و افزایش عملکرد ، ساقه گیاهان از فاصله 8 تا 10 سانتی متری سطح زمین بریده می شوند. پس از آن گیاه بسرعت رشد می کند و شاخه های جدید با برگهای انبوه که سرشار از اسانس می باشد، بوجود می آیند.در طول رویش گیاه وجین علف های هرز ضروری است در مقیاس وسیع کشت علاوه بر برداشت مکانیکی علفهای هرز، مبارزه شیمیایی نیز ضرورت دارد برداشت•چنانچه تکثیر توسط بذور انجام گیرد و بذر به صورت مستقیم در فصل پائیز کاشته شده باشند یا نشاء ها در فصل بهار به زمین اصلی منتقل شده باشند می توان یکسال بعد محصول را برداشت نمود.در سال می توان تا 3 بار محصول برداشت نمود. اولین برداشت قبل از گل دهی و اوایل خرداد انجام می گیرد.پیکر رویشی گیاه را در سطوح کم کشت به وسیله داس و در مقیاس وسیع کشت با ماشین و از حد فاصل بین قسمت چوبی شده و قسمت سبز ساقه برداشت می کنند. دومین و سومین برداشت به ترتیب در تابستان (اوایل مرداد) و پائیز (مهر) انجام می گیرد.

اسلاید 52: گونه هاي مختلف جنس سالويا نشان داده اند كه دارايخواص ضد باكتري، ضد قارچي، ضد توموري، آنتي اكسيدانتي وضد التهابي بوده و علاوه بر آن در صنايع عطر سازي و آرايشيكاربرد فراواني دارند. به همين علت در طب سنتي به منظوردرمان سرماخوردگي، برونشيت، ناراحتي هاي گوارشي، سلمورد استفاده قرار مي گرفتند

اسلاید 53: هنگام سومین برداشت باید توجه داشت گیاهان از نواحی تحتانی و نزدیک به سطح زمین برداشت شوند و در غیر اینصورت گیاهان در زمستان دچار سرمازدگی شده و خشک می شوند اندام های جمع آوری شده را می توان در سایه خشک کرد یا از خشک کن الکتریکی در دمای 40 درجه سانتی گراد استفاده نمود. در سالهای دوم و سوم عملکرد برگ تازه (در هر سه مرحله) 5/2 تا 3 تن در هکتار و عملکرد پیکر رویشی تازه به 5 تا 8 تن در هکتار می باشد. نسبت اندام تازه به خشک 5 به 1 می باشد. گیاه در مرحله گل دهی حاوی بیشترین مقدار اسانس است و ساعت 12 ظهر پیکر رویشی حداکثر مقدار اسانس را دارد. لذا ظهر زمان مناسبی برای برداشت محصول مریم گلی است مقدار اسانس حاصل از پیکر رویشی گیاه 8 تا 10 کیلوگرم در هکتار است

اسلاید 54: روش بهره برداری از زرشك(Berberis vulgar)درختچه زرشك گیاهی است بسیار مقاوم كه در حاشیه جنگل ها و زمین های سنگ لاخی به صورت خودرو می روید و در برابر كم آبی مقاومت زیادی از خود نشان می دهد. رویش گاه عمده گیاه زرشك در ایران حاشیه كویر و مناطق مختلف استان خراسان می باشد برخی از درختچه های زرشك كه با دانه تكثیر شده اند دارای میوه دانه دار است كه در این حالت رنگ میوه كمی تیره تر از نوع بی دانه است . زرشك دانه دار ارزش اقتصادی چندانی نداشته و فقط برای تهیه نوشابه یا آب زرشك استفاده می شود زرشك بی دانه به عنوان عطر و طعم دهنده و همچنین تسهیل كننده اعمال كبد مورد استفاده قرار می گیرد. گل ها در اردیبهشت ماه ظاهر و میوه در ماه های مهر وآبان رسیده و آمده بهره برداری می شود . بهترین زمان بهره برداری میوه زرشك آبان ماه می باشد. میوه زرشک طبیعتی سرد و خشک دارد و در طب سنتی مقوی کبد و قلب، صفرابر، مسکن حرارت معده، همچنین از خونریزی مزمن جلوگیری می کند. در مورد اشخاص سرد مزاج اگر آن را مخلوط با داروهای گرم مانند سنبل الطیب بخورند برای تقویت و رفع انسداد کبد بسیار نافع است.

اسلاید 55: میوه زرشک به دلیل داشتن اسیدهای آلی مدری ملایم بوده که برای درمان سنگ کلیه مناسب است. عصاره میوه زرشک همچنین دارای اثر تصفیه کننده خون و ضد عفونی کننده است بربرین را به عنوان مقوی معده و ضد استفراغ های دوره بارداری توصیه کرده اند. عصاره زرشک باعث پایین آوردن تب، کاهش تورم و فشار خون شده و به تنظیم ضربان و انقباض عضلات قلب کمک می کنند.

اسلاید 56: گونه های زرشک با توجه به تنوع زیادی که دارند یکی از ذخایر گیاهی ارزشمند کشورمان محسوب می شوند. آنها بسته به نوع مصرف و کاربردشان از جنبه های متفاوتی مورد توجه قرار می گیرند. مثلا زرشک بی دانه بعنوان یک میوه و بیشتر به صورت یک محصول خشکباری مورد استفاده قرار می گیرد ولی انواع دانه دار زرشک عمدتا به صورت یک درختچه خودرو و به عنوان یک گیاه دارویی شناخته شده اند. به علاوه در سالهای اخیر ارقام زینتی زرشک در پارکها و فضای سبز شهری کاربرد وسیعی یافته استاین درختچه به دلیل سازگاری فوق العاده با شرایط سخت محیطی بویژه در مناطق کوهستانی به عنوان یکی از اجزای پوشش سبز طبیعی نقش مهمی را در جلوگیری از فرسایش خاک در این گونه مناطق به عهده دارد به علاوه به دلیل قدرت تجدید حیات و زادآوری طبیعی اش از طریق بذر و اندامهای زیر زمینی می تواند همراه با سایر گونه های مناسب در جهت احیای جنگلهای تخریب شده مناطق نیمه خشک کشورمان مورد استفاده قرار گیرد.

اسلاید 57: در حال حاضر بخش اعظم میوه زرشک تولیدی به صورت سنتی خشک شده و عرضه می گردد در روش سنتی ابتدا زرشک از سطح باغات به سه روش برداشت می گردد و براساس روش برداشت نحوه خشک کردن نیز متفاوت است. 1- برداشت خوشه ها به وسیله دست 2-برداشت به وسیله ضربه زدن به شاخه ها 3- برداشت به وسیله بریدن شاخه های حامل میوه تحقیقات در مورد روش برداشت با استفاده از سست کننده های گیاهی و جمع آوری توسط مکنده نیز انجام شده است که هنوز کاربرد وسیع پیدا نکرده است. در دو روش اول یعنی برداشت خوشه به وسیله دست و برداشت به وسیله ضربه زدن به شاخه های زرشک جمع آوری شده درون کیسه یا کارتهای مقوایی و چوبی ریخته شده و به محل خشک کردن که معمولا دور از باغ قرار دارد حمل می گردد. اکثر روستاییان از پشت بام خانه ها که به طور معمول از کاهگل یا آسفالت پوشیده شده است استفاده می کنند غالبا با پهن کردن پلاستیک، گونی یا برزند در زیر آن از آلوده شدن میوه در اثر تماس با زمین جلوگیری می کنند. زرشک در شرایط مناسب در زیر آفتاب پاییزی ظرف 15-10 روز به رطوبت مطلوب رسیده و خشک می گردد. زرشک خشک شده جمع آوری می شود و با روشهای دستی و نیمه دستی و نیز بوجاری تمیز شده و به صورت فله درون کارتن یا گونی بسته بندی شده عرضه می گردد. کیفیت زرشک برداشت شده به وسیله دست پس از خشک شدن به مراتب بهتر از روش ضربه زدن و جمع آوری از زیر درخت است زیرا میوه زرشک تازه آسیب کمتری دیده و در هنگام خشک شدن سالم تر می ماند اما زرشک جمع آوری شده از زیر درخت به علت آسیبهای ناشی از ضربه و سقوط دچار لهیدگی شده و کیفیت پایین تری دارد.

اسلاید 58:

اسلاید 59: کنترل فعالیت های آنزیمی:جلوگیری از فعالیت آنزیم های موجود در میوه را به هر شکل عمل بلانچینگ می گویند. همان گونه که قبلا ذکر گردید یکی از عوامل موثر در تغییر و تخریب رنگ زرشک وجود آنزیم های موجود در میوه است. البته بایستی خاطر نشان ساخت که فقط آنزیم های نیستند که سبب تجزیه و تعییر رنگ زرشک می شوند بلکه عوامل مهم دیگری نظیر نیمه عمر آنتوسیانیتها، حرارت PH، اسید اسکوربیک، فلزات و غیره نیز مؤثر می باشد از آنجا که رنگ قرمز زرشک به عنوان پارامتر اصلی کیفیت ظاهری زرشک مطرح می باشد لذا حفظ این رنگ در طی عملیات بعد از برداشت فرآوری و نگهداری تا مصرف بایستی مورد توجه خاص قرار گیرد لذا عمل بلانچینگ و توقف فعالیت های آنزیمی می تواند در مورد زرشک تازه انجام شود بلانچینگ می تواند به روشهای ذیل اعمال گردد: الف) استفاده از بخار داغ یا شوک حرارتی: چنانچه در مدت زمان کوتاه کمتر از یک دقیقه بخار داغ بر روی زرشک اعمال شود سبب دناتوره شدن پروتئینهای آنزیم و توقف فعالیت آنها به صورت غیر قابل بازگشت می گردد. مطالعات نشان داده است که اگر چه این روش عملی و مؤثر سات اما سبب بی رنگ شدن زرشک به میزان جزئی و تغییر طعم آن می گردد که تغییر رنگ پس از خشک شدن میوه تا حدودی بهبود می یابد اما طعم زرشک تغییر جزئی پیدا می کند.ب) استفاده از آب جوش: نگهداری میوه زرشک به مدت 3-1 دقیقه در آب جوش اثری مشابه استفاده از بخار را دارد با این تفاوت که چنانچه پوست میوه پاره شود بخشی از مواد جامد محلول موجود در میوه وارد آب جوش شده و افت کمی و کیفی پیدا می کند. ج) استفاده از آب نمک : اگر چه آب نمک قادر به توقف آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز است اما تحقیقات نشان داده است که اختلاف معنی داری بین زرشک های تیمار شده با غلظتهای مختلف آب نمک و شاهد وجود نداشته است.د) استفاده از اسید: اسیدهای آلی رقیق مثل اسید سیتریک و اسید اسکوربیک با غلظت تقریبی 1 درصد تا حدود زیادی قادر به توقف فعالیت های آنزیمی و شفافیت رنگ میوه تازه می باشند

اسلاید 60: خشکاندن:مهمترین مرحله فرآوری زرشک خشکاندن آن یعنی جداسازی رطوبت اضافی از میوه تازه به منظور افزایش عمر نگهداری محصول می باشد

اسلاید 61:

اسلاید 62: مراقبتهای قبل از فرآوری صنعتی:میوه تازه زرشک بسیار حساس بوده و عمر ماندگاری چندانی ندارد لذا پس از برداشت بایستی هر چه سریعتر مصرف شده یا فرآوری گردد. هرچند که تحقیقات جامع و کاملی در خصوص شرایط مطلوب نگهداری و جلوگیری از فساد زرشک تازه انجام نشده است اما به نظر می رسد به مانند سایر میوه های دانه ریز مثل انگور و توتها شرایط مساعد نگهداری آن در سرد خانه بین 75-15 روز باشد. فساد میکروبی بیشتر ناشی از حمله قارچهایی مانند پنی سیلیوم، کلادوسپوریم و آلترناریا می باشد و فساد شیمیایی همان طور که قبلا ذکر شد براثر صدمات مکانیکی و رسیدگی بیش از حد بوده که شرایط را برای بروز فساد میکروبی تسهیل می نماید. علائم ماندگاری بیش از حد، کاهش شفافیت پوست، نرم شدن بافت، تغییر رنگ از قرمز روشن به خاکستری یا قهوه ای و بالاخره چروکیدگی پوست می باشد

اسلاید 63: کنترل فعالیت های آنزیمی:جلوگیری از فعالیت آنزیم های موجود در میوه را به هر شکل عمل بلانچینگ می گویند. همان گونه که قبلا ذکر گردید یکی از عوامل موثر در تغییر و تخریب رنگ زرشک وجود آنزیم های موجود در میوه است. البته بایستی خاطر نشان ساخت که فقط آنزیم های نیستند که سبب تجزیه و تعییر رنگ زرشک می شوند بلکه عوامل مهم دیگری نظیر نیمه عمر آنتوسیانیتها، حرارت PH، اسید اسکوربیک، فلزات و غیره نیز مؤثر می باشد از آنجا که رنگ قرمز زرشک به عنوان پارامتر اصلی کیفیت ظاهری زرشک مطرح می باشد لذا حفظ این رنگ در طی عملیات بعد از برداشت فرآوری و نگهداری تا مصرف بایستی مورد توجه خاص قرار گیرد لذا عمل بلانچینگ و توقف فعالیت های آنزیمی می تواند در مورد زرشک تازه انجام شود بلانچینگ می تواند به روشهای ذیل اعمال گردد: الف) استفاده از بخار داغ یا شوک حرارتی: چنانچه در مدت زمان کوتاه کمتر از یک دقیقه بخار داغ بر روی زرشک اعمال شود سبب دناتوره شدن پروتئینهای آنزیم و توقف فعالیت آنها به صورت غیر قابل بازگشت می گردد. مطالعات نشان داده است که اگر چه این روش عملی و مؤثر سات اما سبب بی رنگ شدن زرشک به میزان جزئی و تغییر طعم آن می گردد که تغییر رنگ پس از خشک شدن میوه تا حدودی بهبود می یابد اما طعم زرشک تغییر جزئی پیدا می کند.ب) استفاده از آب جوش: نگهداری میوه زرشک به مدت 3-1 دقیقه در آب جوش اثری مشابه استفاده از بخار را دارد با این تفاوت که چنانچه پوست میوه پاره شود بخشی از مواد جامد محلول موجود در میوه وارد آب جوش شده و افت کمی و کیفی پیدا می کند. ج) استفاده از آب نمک : اگر چه آب نمک قادر به توقف آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز است اما تحقیقات نشان داده است که اختلاف معنی داری بین زرشک های تیمار شده با غلظتهای مختلف آب نمک و شاهد وجود نداشته است.د) استفاده از اسید: اسیدهای آلی رقیق مثل اسید سیتریک و اسید اسکوربیک با غلظت تقریبی 1 درصد تا حدود زیادی قادر به توقف فعالیت های آنزیمی و شفافیت رنگ میوه تازه می باشند

اسلاید 64: زرشک بی دانه به روش غیر جنسی و معمولا به وسیله پاجوش یا به اصطلاح محلی بر جوش تکثیر می شود. تکثیر توسط  پاجوش متداول ترین روش ازدیاد این درختچه است. معمولا از پاجوشهای 2 تا 3 ساله که دارای مقدار کافی ریشه و در حدود 70-60 سانتی متر طول داشته باشند استفاده می شود، البته گاهی تنه های بزرگ درختچه های پیر و قدیمی نیز به عنوان نهال جدید مورد استفاده قرار می گیرند که این عمل صحیح نبوده و غیر یکنواختی در رشد و اندازه درختچه ها را در باغ جدید الاحداث سبب می گردد. بهترین زمان جداسازی و کاشت پاجوشها اواخر آبان و اوایل آذر ماه می باشد

اسلاید 65: کبر، کور یا علف مار Capparis spinosaکبر گیاهی بوته مانند است و دارای شاخه‌های چوبی باریک و دراز است که شاخه‌های کهنسال آن بی برگ ولی شاخه‌های جوان آن دارای برگ‌های کوچک، باریک و به درازای ۱۲-۴ میلیمتر و منتهی به نوک خار مانند است.این گیاه ریشه بسیار سخت و بلند با پوست کلفت دارد که پس از خشک شدن از مغز چوبی آن جدا می شود. این گیاه ممکن است تا سی سال عمر کند.میوه این گیاه کروی شکل (به درشتی یک گیلاس کوچک)، بدون تار و به رنگ سبز با خطوط موازی سبز و یا زرد کمرنگ است و درون میوه آن قرمز گل هامعمولا منظم و شامل 4 كاسبرگ و 4 گلبرگ مي باشند (از مشخصات آنها اين است كه نهنج گل آنها بصورت استطاله اي طویل در مي آيد .

اسلاید 66:

اسلاید 67: مناطق رویش رویش این گیاه بیشتر در مناطق گرمسیر آسیا می باشد. در هندوستان می روید و در ایران نیز در دامنه های کم ارتفاع البرز، هرزویل، منطقه ای طالقان، در شیراز و بلوچستان و در اراضی لم یزرع و خرابه ها می روید. اندام هاي مورد استفاده كبر : تمامي اندام هاي هوائي و زميني كبر قابل استفاده است ولي معمولاً از گل هاي ناشكفته گياه بهره برداري بيشتري مي شود ، زمان برداشت : زمان برداشت گياه کبر (اگر هدف گل هاي ناشكفته باشد) از اواسط خرداد تا اواسط شهريور ماه مي باشد .

اسلاید 68: برداشت کبر یا همان هندوانه کوهی در روستاها و کوههای اطراف شهر اصلاندوز اردبیل اواخر فصل بهار آغاز و تا اوایل فصل تابستان ادامه دارد. میزان برداشت روزانه هر نفر را حدود  15تا 20 کیلو گرم عنوان کرد و گفت:کبرهای جمع شده به قیمت کیلویی 25000ریال به کارخانه خرید این گیاه تحوبل داده می شود.

اسلاید 69: پوست گياه با طعمي تند و گس ، اثر آرام كننده ، معرق ، ملين و ضد كرم دارد . * جوانه هاي ناشكفته و مولد گل آن اثر نيرو دهنده و كمي مدر دارد و از جوشانده آن در مصارف داخلي ، هنوز هم در الجزاير براي مداواي نقرس استفاده مي شود . * مايع غليظ حاصل از جوشانيدن قطعات كوچك ريشه ، ساقه ، گل و ميوه هاي نارس و كامل اين گياه ،اثر بسيار قابل توجهي در رفع بيماري درد مفاصل بزرگسالان دارد) * ميوه كاملا” رسيده گياه محتوي انواع الكالوئيد و گليگوزوئيد هاي ويژه اي است كه بيش از ديژل و .ماژل ( داروهاي آنتي اسيد معده ) در تنظيم اسيد معده و نيز تسكين درد هاي مربوطه تاثير داردموثر در گرفتگی های طحال و کبد است و جزء بهترین داروهای برطرف کننده مشکلات سیروز نام برده شده است.

اسلاید 70: برگ و پوست ریشه آن از بین برنده کلیه کرم های معده و روده می باشد و همچنین پودر پوست ریشه این گیاه و یا پودر برگ خشک شده آن برای خشک کردن زخم ها و جراحت های بدخیم مؤثر است. از میوه ٔ این گیاه که به خار کبر معروف است ترشی خوشمزه ای به دست می آید که اشتهاآور بوده و جهت رفع گرفتگی های کبد و طحال مؤثر است. مصرف این ترشی بیشتر در استان فارس مرسوم است. در طب سنتی هند از پوست کبر به عنوان تونیک مدر، نرم کننده ی سینه،، قائده آور و مسکن درد استفاده می شود

اسلاید 71: روشهای برداشت،آماده سازی،خشک کردن و نگهداری گیاهان دارویی چیدن(بریدن یا شکستن) قسمتی از گیاه که بهتر است به کمک چاقوی تیز یا اگر آن قسمت چوبی است توسط قیچی باغبانی انجام شود،در قسمت جدا شده باعث یکسری تبدیلات بیولوژیک شده و یاخته های گیاهی شروع به ضعیف شدن می کنند.جدا شدن قسمت هوایی از ریشه قبل از هر چیز قطع جریان مواد غذایی و تعرقی را باعث شده و آبی را که مواد غذایی در آن محلول است،و به سمت بالا می رود متوقف می شود.در صورتیکه گیاه فورا به صورت ورقه های نازک در معرض هوا پهن نگردد،خطر گرم شدن آن می رود.زیرا آنزیمهایی که در گیاه وجود دارند،و قبلا تشکیل مواد محرکه را می داده اند،شروع به تجزیه شدن می کنند.

اسلاید 72: فعل و انفعالات تخریبی در گیاه جانشین اعمال اصلی سنتز آلی شده و مواد تولید شده از نقطه نظر شیمیایی دچار تغییراتی می شوند.این تبدیلات بوسیله ی عواملی مانند بو(در پیاز،سیر،سنبل الطیب) تظاهر می کنند.از سوی دیگر طریقه ی غلط خشک کردن گیاه نیز مقدار مواد تخریب شده را که ارزش درمانی ندارند بالا برده و درنتیجه گیاه کیفیت خود را از دست می دهد. مواد اولیه ی موجود در گیاهان بایستی به تناسب طبیعت خاص گیاه مورد نظر و کاربرد درمانی آنها با انجام یک رشته اعمال شیمیایی یا مکانیکی عمل آورده شوند. روشهای آماده نمودن گیاه پس از جمع آوری و در هنگام آماده کردن آن،با دستورات دقیق مشخص شده اند.دستوراتی که بر اثر تجربیات طولانی و اندازه گیریای بسیار مقدار مواد موثره س گیاهان بدست آمده اند.این دستورات شامل طرز برداشت یا جمع آوری،خشک کردن،پوست کندن،خرد کردن،حذف برخی قسمتها،آسیاب کردن،الک کردن،کوبیدن،گیاهان است.هر کدام از این اعمال برای حفظ و ثابت نگه داشتن مواد موثره ی موجود در نوعی گیاه است.

اسلاید 73: خشک کردن گیاهان دارویی مانند دیگر گیاهان مفید(از قبیل ادویه جات و گیاهانی که مصارف صنعتی دارند)باید بوسیله ی خود تولید کننده یا جمع کننده ی آنها انجام شود.زمان جمع آوری گیاه در طبیعت یا در مزرعه در ارتباط با وجود حداکثر ماده ی موثره ی موجود در گیاه در طول رشد آن انتخاب می شود. معمولا گیاه جمع آوری شده باید هر چه سریعتر در معرض خشک شدن قرار گیرد تا از آسیب دیدگی در هنگام پژمردگی جلوگیری شود.در اکثر موارد،از روش خشک کردن گیاه زیر نور مستقیم خورشید استفاده نمی شود.چراکه نور خورشید باعث از بین رفتن مواد اولیه گردیده و گیاه به سرعت زرد و قهوه ای می شود.گیاهانی که برای اسانس گیری جمع آوری می شوند،با عمل خشک کردن در نور خورشید، گل گندم یک سوم و نعناع یک پنجم مواد اولیه ی خود را از دست می دهند.در برخی از موارد استثنائا قرار دادن گیاه برای مدت کوتاهی در نور آفتاب قبل از اینکه گیاه در یک محل سرپوشیده ه دارای جریان هوا بوده و یک هواکش نیز داشته باشد،توصیه می گردد.

اسلاید 74: خشک کردن یک گیاه به معنای گرفتن تدریجی رطوبت گیاه است.اغلب قبل از خشک کردن برای از بین بردن گردوخاک و آشغالها و خاک چسبیده یه آن لازم است برای مدت کوتاهی در جریان آب شستشو شود.اگر خشک کردن برگها کار نسبتا آسانی است،در مورد ساقه ها و سر شاخه ها وضع بصورت دیگری است.عمل خشک کردن باید آنقدر ادامه یابد تا بتوان گیاه را کوبیده و پودر نمود و قسمتهای سخت نیز بایستی در صورت خم شدن به آسانی بشکنند.اگر گیاه بیش از حد خشک شود ضمن جذب گردوغبار مقداری از مواد فعاله موجود در آن نیز از بین می رود و بر عکس اگر به مقدار کافی خشک نشود و کمی مرطوب باقی بماند،در مدت نگهداری گندیده و خراب می شود.در تابستان در یک محل سرپوشیده معمولا گلها در مدت 3 تا 8روز و برگها در مدت 4تا6روز خشک می شوند،اما در پاییز و بهار باید وقت بیشتری برای آن صرف شود.برخی از گیاهان دارویی که به خاطر استفاده از میوه شان کشت می شوند،(نظیر:انیسون، رازیانه) یا برای سرشاخه هایشان(مانند:مرزنگوش و آویشن) را می توان ابتدا برای مدتی به حال خود رها نمود.به شرطی که زیر باران یا نور آفتاب قرار نداشته باشند.

اسلاید 75: در کاخانه های صنعتی از خشک کنهایی استفاده می شود که دارای حرارت سنج و رطوبت سنج قابل تنظیم بوده و سیستم جریان هوا داشته باشد.برای خشکانیدن گیاه،قرار دادن آن روی منبع حرارت مناسب نیست و بهتر است از یک خشک کن برقی با قطع و وصل خودکار استفاده شود.با این وجود بهترین نتیجه را گرمای طبیعی بدست می دهد.در زمستان باید گیاهان را در اتاقی گرم و در تابستان در یک انباری در سایه و در محلی که هوا جریان داشته باشد بگذارید.قسمتهای گیاه را بصورت قشری نازک روی یک سبد چوبی که قبلا میوه و یا سبزیجات در آن بوده یا می توانید از روش قفسه بندی استفاده کنید،به شکلی که بتوان بر حسب نیاز در مدت خشک کردن این مواد را برگردانده و به قسمتهای مختلف آن هوا رساند

اسلاید 76: خشک کردن گیاهان روی زمین به هیچ وجه روش مناسبی نیست و زیر آنها نبایستی روزنامه پهن نمود،بلکه باید با استغاده از کاغذ سفید کاملا تمیز استفاده کرد. گیاهان کامل را می توان بصورت بسته یا آویزان نمود به شکلی که گل بصورت پایین و در هوای آزاد مثلا در کنار یک پنجره قرار بگیرد. از این روش برای خشک کردن گلهای تزئینی برای درست نمودن دسته های خشک(گیاهن،خارها،گیاهانی با گلهای بادوام و گیاهانی با گلهای غشائی)نیز استفاده می گردد. از گلهایی که بایستی رنگ اولیه ی خود را حفظ نمایند،مراقبتهای خاصی بعمل می آید.(نظیر بنگ سفید).دانه ها و میوه هایی که خشک بوده و آب کمی داشته باشند برای خشک کردنشان اشکال چندانی بوجود نمی آید.هر نوع از گیاهان بایستی جداگانه خشک شوند.تا در شناسایی آنها اشکالی ایجاد نشود.پس از خشک کردن نیز باید توجه زیادی در رابطه با انبار کردن آنها نمود. اینکار بستگی به نوع مواد موثره ی موجود در گیاه دارد.همه ی داروها بایستی بصورت خشک و در تاریکی ودرظروف بسته و یا در جعبه های مقوایی یا بسته های کاغذی بصورت موقت نگه داری شوند و در صورتیکه مقدار آنها زیاد باشد از کیسه های کتانی که دور از نور و رطوبت قرار داشته باشد استفاده می گردد.به هیچ وجه نبایستی از مواد پلاستیکی دربسته بندی استفاده کرد.در انبارهای بزرگ معمولا گیاهان در کیسه های کاغذی یا کنفی،در صندوقچه های چوبی که با ورقه های کاغذ سولفوریزه پوشانده شده اند یا در جعبه های فلزی بر حسب نوع دارو نگاه داری می شوند.

اسلاید 77: ریشه و ریزوم:ریشه ی قسمت زیرزمینی گیاه را تشکیل می دهد.ریشه ها در اشکال مختلف از قبیل:ریشه ی ساده یا منشعب،مخروطی،استوانه ای،کلافی و غیره دیده می شوند.ریزوم نوعی ساقه ی خزنده زیرزمینی است که تولید ریشه های نابجا می کند مانند زنبق. ریشه و ریزوم را در دوره ی خواب گیاه یعنی در هنگامی که بیشترین مقدار مواد موثره در آنها موجود است جمع آوری می کنند.گاهی این کار در بهار نیز انجام میگیرد.بهترین هنگام برای جمع آوری ریشه و ریزوم گیاهان دائمی حدود سالهای دوم و سوم و برای گیاهان دو ساله پائیز اولین سال است.هنگام جمع آوری گیاهان کمیاب همیشه یک قسمت از ریشه را در خاک رها می کنیم تا شایددوباره سبز شود. ریشه و ریزوم را قبل از خشکاندن بایستی سریعا و به مدت کوتاهی با آب جاری شست تا گردوخاک،قسمتهای آسیب دیده و دیگر مواد زائد آن پاک شود. پاک کردن با برس یا وسایل دیگر توصیه نمی شود.بعنوان مثال در مورد سنبل الطیب سلول های سطحی آن سرشار از اسانس روغنی است.

اسلاید 78: ریشه های نازک با حرارت طبیعی خشک می شوند،اما ریشه های کلفت را بصورت طولی بریده و بعنوان مکمل از خشک کن برای جذب رطوبت و خشکاندن استفاده می شودتا سخت شده و با خم کردن به راحتی شکسته شود.در هنگام انبار نمودن آنها باید دقت کرد تا حشرات در میان آنها نباشند. پوست بعضی از ریشه و ریزوم ها را باید کنده شود مانند:زنبق،زنتیان و ختمی.

اسلاید 79: سرشاخه:منظور قسمت انتهایی ساقه است که برگ یا برگ و گل دارد و با چاقو یا قیچی باغبانی چیده شود.به هیچ وجه نباید اندام های گیاه را با دست چید،زیرا این نوع شکستگی،همان طور که قبلا نیز گفته شد،سبب آسیب دیدگی می شود.برای این که گیاه بتواند در سال بعد دوباره رشد کند،ریشه یا قسمتی از آن را باید در خاک باقی گذاشت.در گیاهان بزرگ فقط قسمت بالایی شاخه به طول بیست تا سی(20تا30)سانتی متر مورد استفاده قرار می گیرد،زیرا قسمت های پایین تر غالبا چوبی شده و دارای برگ های زردتری هستند.گیاهانی که روی زمین خوابیده یا خزنده باشند،باید به مدت بسیار کوتاهی با آب شسته شوند تا مواد زائد روی آن ها زدوده شود.

اسلاید 80: برگ:برگ ها اندام تنفسی گیاه هستند که روی شاخه به صورت یک شکل می رویند.برگ ها از یک پهنک،یک دم(دمبرگ)و احتمالا یک غلاف تشکیل می شوند. پهنک اشکال مختلفی از قبیل خطی،بیضی،سرنیزه ای،قلبی،پیکانی،و غیره دارد و ممکن است ساده یا مرکب باشد.برگ ها باید در زمان آغاز گل دادن گیاه جمع آوری شوند.در این هنگام آن ها سرشار از مواد موثره هستند. برای این که گیاه یکباره عاری از برگ نشود و صدمه نبیند،نباید همه ی برگ های آن را چید.برگ های جمع آوری شده باید جوان،شاداب،سالم و عاری از علایم بیماری یا آفت باشند و باید از تلمبار کردن و مچاله کردن آن ها در سبد یا ساک خودداری کرد. برگ گیاهانی از قبیل بارهنگ،پنیرک،انگور فرنگی سیاه،ختمی و توت فرنگی درصورت انبار شدن روی هم به آسانی شروع به گرم شدن می کنند و برگ های گل انگشتانه در صورت مچاله شدن گلوکوزید خود را از دست می دهند.برای این که از این پیش آمدها جلوگیری شود،لازم است که گیاهان را به صورت لایه های نازک پهن و خشک کنند.در مورد گیاهان اسانس دار باید از قرا ر دادن آن ها در برابر نور مستقیم خورشید یا حرارت های مصنوعی بالاتر از 35درجه سانتیگراد اجتناب کرد.

اسلاید 81: گلگل ها ممکن است به صورت ساده یا گل آذینی به شکل خوشه ای،چتری،محوری،سنبله ای،انتهایی و غیره باشند.بهترین زمان جمع آوری گل ها هوای خشک و در بعضی در هنگام ظهر است که گل ها کاملا باز شده باشندو برخی گیاهان صبح ها و هوای مرطوب برای این کار مناسب است.گاهی جمع آوری محدود به قسمت هایی از گل می شود(گلبرگ پنیرک،خشخاش). گل ها با دست یا با کمک یک شانه (مانند بابونه) چیده می شوند،آن ها بسیار آسیب پذیرند.برای حمل و ذخیره کردن هرگز نباید از وسایل پلاستیکی غیرقابل نفوذ نسبت به هوا استفاده کرد.از نقطه نظر بیوشیمی گل ها نسبت به اثرات محیط اطراف خود حساس و آسیب پذیرند و ضمنا در مرحله ی خشک کردن باید رنگ اولیه ی خود را حفظ کنند.هنگامی که به مدت طولانی انبار شوند،قهوه ای می شوند و عطر آن ها تغییر میکند

اسلاید 82: گل راعی Hypericum perforatum گل راعی گیاهی است علفی و چندساله با ارتفاع 30 تا 90 سانتی متر که دارای ساقه ای بدون کرک و تا حدودی خزنده است. برگ های این گیاه قاشقی شکل و بدون دمبرگ می باشند و دارای حفرات فراوان اسانس هستند که نام گونه ی این گیاه (perforatum) از همین ویژگی آن حاصل شده است. گل های زرد رنگ این گیاه در یک گل آذین دیهیم قرار گرفته اند.

اسلاید 83: گل راعی گیاهی است آفتاب دوست و تا حدودی رطوبت پسند که در خاک هایی با بافت سبک تا متوسط با pH خنثی بخوبی رشد می نماید.قسمت مورد استفاده: سرشاخه هاي گلدار تازه يا خشک شده گياه اگر در بين انگشتان فشرده و له شود ،بوي معطر و رزيني ازآن استشمام مي شود. براي منظورهاي درماني گل را بايد زماني از گياه جداکرد که در حال طراوت يعني قبل از پلاسيده شدن باشنددر کناره های گلبرگ زرد رنگ نقاط تیره به رنگ قرمز مایل به قهوه ای دیده می شود که از خصوصیات بارز این گیاه است. این نقاط فضاهایی هستند که حاوی مواد موثر گیاه ( هیپریسین و ترکیبات وابسته ) می باشنداز بین ترکیبات موجود در گیاه مهمترین آنها هیپریسین و پزدوهیپریسین است که از 0095/0 تا 466/0 درصد در برگ ها و تا 24/0 درصد در گل ها وجود دارند. گیاه و داروی های تهیه شده صنعتی از این گیاه بر حسب این دو ماده استاندارد میشوند.

اسلاید 84: سرشاخه های گلدار و برگ های این گیاه دارای ترکیباتی چون اسانس، تانن، هایپرسین، هایپرین، کولین، فلاونوئید ها و ... می باشند. اسانس این گیاه و روغن این گیاه (حاصل خیساندن گل های آن در روغن آفتابگردان است که به دلیل حضور هایپرسین در آن، به رنگ قرمز می باشد)

اسلاید 85: برخی از اثرات درمانی این گیاه عبارتند از: آرام بخش و ضد میگرن، درمان ناراحتی های ریوی، درمان مشکلات شب ادراری کودکان، درمان عفونت های دستگاه تناسلی زنان و  ... . در استعمال خارجی برای بهبود زخم ها و درمان سوختگی پوست بکار می رود. اخیرا توجه فراوانی به این گیاه جهت درمان ایدز شده است.اثرات ضد سوختگی و زخم : محصولات بسیار متنوعی از جمله چای ، عصاره ی روان ،‌قرص ،‌دراژه ، کپسول ، قطره ،‌پماد و لوسیون از این گیاه تهیه شده است.

اسلاید 86: معرفی مورفولوژیکی گیاه گلپرگياهي کوهستانی علفی چند ساله، ایستاده ، به ارتفاع 120-50 سانتیمترساقه هاي ایستاده ، بسیار حجیم ، زاویه دار منشعب و توخالیدر قسمت انتهايي ساقه، دارای شاخه های منتهی به گل آذین های چتر مرکب با گل های سفید

اسلاید 87: برگ های کاملاٌ بریده و به شکل پنجه غاز ، نوک تیز،دندانه دار، سبز تیره ، منحصرا کرکدار ، در سطح روئی فاقد کرک ، پهن و وسیع میوه واژ تخم مرغی پهن و کمی ضخیم و معطر به رنگ سبز تیره به طول 1/5 سانتي متر ریشه های ضخیم

اسلاید 88: پراکنش گیاه گلپر در ایرانالبرز ، دره کرج ، گچسر ، ارتفاعات اطراف تهران : اوشان ، آهار ، درکه ، کندوان ،دماوند . فیروزکوه و گدوک ، آذزبایجان ، غرب : ارتفاعات الوند ، گرگان .اطراف خلیج فارس .

اسلاید 89: در تحقيقی به نقش عصاره گياه گلپر در طب سنتی اغلب کشورها در تنظيم قاعدگی و تسکین دردهای ناشی از دیسمنوره و دردهای رحمی اشاره شده است(Tiumen و همكاران 2005) . که به خاطر داشتن ترکیبات فلاونوئیدی آن است .در گیاه گلپر عملکرد آنتی اکسیدانی قوی در احیای یون فریک، کلاته کردن عناصر، حذف رادیکال های نیتریک اکسید، پراکسید هیدروژن گزارش شده است (Yazdanparast & Bahramkia, 2010). نتایج به صورت واضح نشان داد که عصاره گیاه گلپر ظرفیت آنتی اکسیدانی بالایی دارد.

اسلاید 90: نتایج عملکرد آنتی باکتریال عصاره ها نشان داد که به ترتییب عصاره برگها (28-12 میلیمتر قطر هاله عدم رشد) و میوه ها (18-12 میلیمتر قطر هاله عدم رشد) از بیشترین عملکرد ضد باکتریال نسبت به سایر عصاره ها ،مخصوصا علیه باکتریهای گرم مثبت برخوردار بود وریشه از حداقل اثر ضد باکتریال (12-9 میلیمتر)و نتایج در سطح p<0/05 معنی دار بود .

اسلاید 91: بررسی میزان روغن های اسانسیاز بين ترکيبهای شناسايی شده در اسانس گلپر آنتول دارای بیشترین در صد بوده که یک مونوترپن حلقوی اکسیژن دار با فرمول C10H12O است. اثر فارماکولوژيک و دارویی آنتول به عنوان مقوی قلب، کاهش فشار خون و چربی ، جلوگیری از تصلب شرایین و در تسکین دردهاي دوران قاعدگي و افزايش شير مادر در دوران شيردهي به اثبات رسیده است (. Ostad SN و همکاران ، 2001) ، (Namavar Jahromi B و همکاران ،2003)که با تحقیقات ما مطابقت دارد. لیمونن سوزش سر دل و رفلاکس معده را از بین میبرد.لیمونن به عنوان ضد سرطان و ضد ویروس و خلط آور نیز ذکر شده است.( Hirota و همکاران2010).اسانس ریشه گلپر ، اثر ضد تشنج و ضدعفوني كننده دارد . با مصرف آن تعداد گلبولهاي سفيد خون نيز زياد مي‌گردد و از اين اسانس براي معطر ساختن طعم بعضي اغذيه استفاده مي‌شود (زرگری گياهان دارويی جلد 5). ( Atefeh hemati و همکاران 2010)

اسلاید 92: مقوی معده و ضد نفخافزایش ترشحات معده و ضد سمضد عفونی کننده و میکروب کش قوی افزایش ترشح شیر در زنان و افزایش ترشح عرق بدن مدّر (ادرارآور).محرک اشتها و مقوی سیستم هاضمه محرک نشاط و شادی و در هضم غذا موثر است.کرم کش قوی برای دفع انگل های روده ایدر تسکین دردهای روماتیسمی ، کمردرد، دست و پا درد گلپر قطع کننده بلغم و دفع کننده باد و نفخ شکم است.مسکن درد ، درمان کننده سکسکه .و اشتهاآور خوبی نیز می باشد.خواص غذایی – دارویی گیاه گلپر

اسلاید 93: بومادران Achillea millefolium معرفي و گياه شناسيدر كتب طب سنتي با نام هاي بومادران و بوماران نامبرده شده است. نام لاتين آن برگرفته از نام آشيل، قهرمان افسانه اي يونان است.بومادران گياهي است از تيره كاسني، چند ساله با ارتفاع 30 تا 90 سانتي متر، دارايساقه ساده، برگ ها پوشيده از كرك، با قطعات متعدد خطي نوكدار هستند. رنگ برگ هاسبز تيره، بدون دمبرگ و كشيده هستند. گل آذين آن از نوع ديهيم (خوشه مركب) بودهگل ها آن بيشتر سفيد است. ميوه آن فندقه می باشد.قسمت هاي مورد استفاده: ريشه و ريزوم خشك شده. گل و برگ ها

اسلاید 94: زيستگاهاين گياه بومي اروپا و آسيا است و تا ارتفاع 2700 متري از سطح دريا قادر به رشد كردن مي باشد. گياهي است روز بلند كه مناسب ترين دما براي رشد و گل دهي آن 2618 درجه سانتي گراد است. بنابراين در مناطق گرم و آفتابي بهتر رشد مي كند. خاك سبك و شني را بيشتر ترجيح مي دهد. اسديته مناسب براي رشد بومادران 7مي باشد. در سرتاسر مزارع، پرچين ها، جاده ها و زمينهاي باير و مراتع پراكنده است