امر به معروف و نهی از منکر
اسلاید 1: موضوع : امر به معروف و نهي از منكر استاد : جناب آقاي دكتر حیدري دانشجو : فاطمه سپهريان بهاري نژاد رشته : كارشناسي ارشد برنامه ريزي آموزشي
اسلاید 2: واژه معروف : به معني چيزي است كه عقل و فطرت پاك آن را به نيكي بشناسد. و واژه منكر چيزي كه عقل و فطرت آن را به پاكي نشناسد. بهترين راه براي بدست آوردن مصداقهاي معروف و منكر ( خوب و بد ) مراجعه به شرع مقدس است كه همان عقل خارجي است. چنانچه عقل در وجود انسان شرع داخلي است ، بر اين اساس هر چيزي را كه شارع مقدس اسلام به آن امر كرد و مردم را به انجام آن تشويق نمود آن چيز معروف و به عكس هرگاه شارع مقدس از چيزي نهي كرد و مردم را از انجام دادن آن سرزنش كرد آن چيز منكر است.
اسلاید 3: از مهم ترين و عظيم ترين فرايض اسلامي امر به معروف و نهي از منكر است. امام صادق (ع) مي فرمايند : امر به معروف و نهي از منكر روش پيامبران و شيوه صالحان و دو فريضه بزرگ الهي است كه ساير فرايض و واجبات به وسيله آن بر پامي شوند و در پرتو آن راه ها امن مي گردد و كسب و كار مردم حلال مي شود ، و حقوق افراد تأمين مي گردد و زمين ها آباد و از دشمنان انتقام گرفته مي شود.
اسلاید 4: ربّنا آمنّا بما انزلتَ و اتَّبنعنا الرَّسولَ فَاكُتَبنا مَعَ الشاهدين پروردگارا ما به آنچه نازل كرده اي ايمان آورده ايم و از فرستاده تو پيامبر اسلام پيروي مي كنيم پس ما را در صف شاهدان و گواهان براست بنويس.
اسلاید 5: شرايط امر به معروف و نهي از منكر امر به معروف و نهي از منكر كننده ، به معروف (نيكي) و منكر (بدي) از ديدگاه شرع مقدس آگاهي داشته باشد. احتمال بدهد كه امر و نهي او تأثير مي كند. بداند كه گنهكار بناي تكرار گناه را دارد ( پشيمان از عمل خود نشده است ) بداند كه در امر و نهي ، مفسده ( ضرر جاني و مالي براي خود و يا بر مؤمنين ) وجود ندارد.
اسلاید 6: شرط اول : علم به معروف و منكر شرط اول بر اين اساس است كه امر به معروف و نهي از منكر كننده نيكي و بدي را از نظر اسلام بداند تا در امر و نهي خود ، اشتباه و خطا نكند و اين ( شرط وجوب ) ناميده مي شود. بر ما واجب است كه معروف و منكر ( نيكي و بدي ) از ديدگاه اسلام را بياموزيم و به آن آگاه شويم سپس انجام دهيم.
اسلاید 7: شرط دوم : احتمال تأثير احتمال بدهد امر و نهي او تأثير دارد ، در بين فقهاي عظام هيچگونه خلافي در اين شرط نيست و تأثيري كه در مورد امر به معروف و نهي از منكر لازم است عموميت دارد هم شامل شخص بجا آورنده بدي ها و ترك كننده خوبيها مي شود هم شامل شخصي ديگر يا جامعه خواهد شد. بايد مسلمانان در وهله اول بينديشند و سپس اقدام و تلاش در برطرف نمودن موانع سر راه تأثير امر به معروف و نهي از منكر نمايد.
اسلاید 8: شرط سوم : استمرار گناه اگر شخصي مثلاً شراب بخورد و بعد قصد كند كه فقط يكي ديگر نيز بخورد واجب است او را نهي از منكر نمود.
اسلاید 9: شرط چهارم : عدم ضرر جاني و مالي و ناموسي نظر به اين كه امر به معروف ونهي از منكر به خاطر زنده كردن حق و نابود نمودن باطل در سطح گسترده جهاني ، تشريع شده ، هدف از آن پيكار و مبارزه با ترك كنندگان كارهاي نيك و گنهكاران و مفسدان است طبعاً از ضرر جدا نيستند.
اسلاید 10: فلا تقطِع الكافرين و جاهِدَهُم به جِهاداً كبيراً. ( فرقان آيه 52 ) از كافران اطاعت مكن و به وسيله قرآن با آنها جهاد بزرگي نما. منظور از جهاد در اين آيه امر به معروف و نهي از منكر است
اسلاید 11: در آيه 10 و 12 سوره صف : قرآن تحمل اين گونه ضررها و سختي ها را به عنوان تجارت از ناحيه خدا و خير و سعادتي كه موجب آمرزش و ورود به بهشت و رستگاري عظيم شده ميشمرد. جان نثاري و فداكاري در راه خدا و امر به معروف و نهي از منكر بزرگترين كرامت و شرافت براي انسان است.
اسلاید 12: مراتب مراحل امر به معروف و نهي از منكر مراتب امر به معروف و نهي از منكر سه مرحله دارد : 1- انكار با قلب 2- انكار با زبان 3- انكار با عمل علامه حلّي ( متوفي سال 726 ه.ق ) نخستين مرتبه از مراتب نهي از منكر قلبي ، اعتقاد به وجوب واجبات و حرمت محرمات ، با نارضايتي از گناه است.
اسلاید 13: امام حسن عسگري (ع) مي فرمايد : كسي از شما كار بدي را ديد بايد با عمل ، از آن نهي و انكار كند ، اگر قدرت آن را داشته باشد و چنانچه قدرت آن را ندارد با زبان نهي از منكر كند و اگر قدرت آن را نيز ندارد با قلب نهي از منكر نمايد. حضرت علي (ع) مي فرمايد : اي مؤمنان ، هر كس ظلم وستمي را مشاهده كند و يا كار زشتي را كه مردم را به سوي آن مي خواند ببيند ، اگر تنها با قلبش آن را انكار كند ، راه صحيح و سلامت را اختيار كرده است و گناهي بر او نيست ، و آن كس كه با زبان و بيان نهي از منكر نمايد پاداش الهي خواهد داشت و مقامش برتر از گروه نخست است و آن كس كه با شمشير براي بزرگداشت نام خدا و سرنگوني ظلم ظالمان به مبارزه برخيزد او به طريق هدايت راه يافته و بر جاده حقيقت گام گذارده و نور يقين بر قلبش تابيده است.
اسلاید 14: اگر در مرحله سوم نوبت به مجروح ساختن يا قتل گنهكار رسيد ، بايد تحت نظر در فقيه جامع شرايط باشد. آياتي كه در قرآن كلمه امر به معروف و نهي از منكر را داراست : سوره عصر – سوره لقمان آيه 17 سوره اعراف آيه 199 سوره اعراف آيه 163 تا 166 سوره آل عمران آيه 104 و 110 و آيه 113 تا سوره حج آيه 41 سوره توبه آيه 71 و 111 و112 و 64 سوره مائده آيه 104و 105
اسلاید 15: امر به معروف و نهي از منكر معروف در لغت ، به معناي شناخته شده و منكر به معناي ناشناخته و نادانسته آمده است. اما در اصطلاح معروف به كار و حالتي گفته مي شود كه خوب بودن آن از نظر شرع و يا عقل به اثبات رسيده باشد ، و منكر كاري است كه از نظر شرع يا عقل ، زشت و ناپسند تشخيص داده شود. در واقع ، معروف كاري است كه انجام آن ترجيح داشته باشد و منكر كاري است كه انجام ندادن آن بهتر است. تفاوت امر به معروف و نهي از منكر با ارشاد و نصيحت گاهي امر به معروف و نهي از منكر ، با ارشاد و نصيحت به يك معني مي آيد ؛ ولي واقعيت آن است كه نصيحت و ارشاد ، بيشتر جنبه دلسوزي و اندرز و تعليم و موعظه دارد و همراه با وفق و مداراست ، ولي امر به معروف و نهي از منكر به صورت تكليف دستوري از سوي شرع مقدس است.
اسلاید 16: اهميت امر به معروف و نهي از منكر پيامبر خدا (ص) در بيان اهميت فريضه امر به معروف و نهي از منكر مي فرمايد : امتم همواره در خير و نيكي خواهند بود مادامي كه امر به معروف و نهي از منكر و تعاليم نيكي كنند ؛ ولي اگر چنين نكنند ، بركات از آن ها گرفته ، بعضي از آن ها بر بعضي مسلط مي شوند ؛ در حالي كه نه در زمين و نه در آسمان يار و ياوري ندارند. امير بيان علي (ع) نيز در اهميت اين موضوع مي فرمايند : « تمام اعمال و حتي جهاد در راه خدا ، در برابر امر به معروف و نهي از منكر، همچون قطره اي است در مقابل دريايي پهناور » ايشان در بيان ديگري مي فرمايند: « امر به معروف و نهي از منكر را ترك نكنيد ؛ زيرا در آن صورت ، اشرار و ستمگران بر شما مسلط خواهند شد و آن گاه هر چه دعا كنيد ، دعاي شما مستجاب نخواهد شد »
اسلاید 17: امر به معروف و نهي از منكر ضامن اجراي دين يكي از راه هايي كه ضامن اجراي احكام ديني است ، عمومي شدن امر به معروف و نهي از منكر در جامعه است. در فرهنگ اسلام ، افراد جامعه همانند سرنشينان يك كشتي هستند. چنانچه يكي از آن ها بخواهد ديواره كشتي را سوراخ كند ، همگي وظيفه دارند كه مانع او شوند وگرنه همه آن ها غرق خواهند شد. امام باقر (ع) اين فريضه الهي را ضامن اجراي واجبات مي دانند و مي فرمايند : « به وسيله امر به معروف و نهي از منكر ، واجبات به پا داشته مي شود و راه ها امن و كسب ها حلال و ظلم ها دفع و زمين آباد مي شود. دشمنان به قبول انصاف وادار مي شوند و كارها روبه راه مي شود. »
اسلاید 18: امر به معروف و نهي از منكر و سلب آزادي ! برخي به اشتباه امر به معروف و نهي از منكر را موجب سلب آزادي افراد و دخالت امور شخصي به ديگران ، يا عامل ايجاد اعمال خشونت آميز مي دانند. حال آن كه فلسفه امر به معروف و نهي از منكر ، احياي احكام الهي ، كنترل جامعه و جلوگيري از هرج و مرج است. اگر امر به معروف و نهي از منكر با شرايط تعيين شده در احكام ديني به اجرا درآيد هيچ گاه با آزادي هاي فردي و سلب امنيت افراد منافات نخواهد داشت.
اسلاید 19: آمر عامل چه خوب است امر كننده به معروف ، خود نيز عمل كننده به آن باشد. نقل شده است كه زني فرزند خود را خدمت حضرت علي (ع) آورد تا ايشان آن كودك را از خوردن خرماي زياد نهي كند ، حضرت به آن زن فرمودند كه فردا مراجعه نمايد. روز بعد حضرت علي (ع) رو به كودك نموده ، فرمودند : « خرما نخور » آن زن بسيار تعجب كرد و پرسيد كه اين سخن را ديروز نيز مي توانستيد بفرماييد ! حضرت فرمودند : من خود روز گذشته خرما خورده بودم و نخواستم از كودك ترك كاري را بخواهم كه خود انجام داده بودم.
اسلاید 20: نقش منكرات در از دست دادن نعمت هاي الهي قرآن كريم يكي از دلايل نابودي تمدن ها را رواج منكرات و زشتي در جامعه مي داند. در آيه 21 سوره مؤمن آمده است : « آيا مردم در روي زمين سير نمي كنند تا عاقبت كار پيشينيان خود را ببينند و آنان كه بسيار از اينان قويتر و اثر وجودشان بيشتر بود سرانجام خداوند آنان را به كيفر گناهان بگرفت و از قهر و انتقام خداوند هيچ كس نگه دارشان نبود. »
اسلاید 21: خوش رويي در امر به معروف و نهي از منكر قرآن كريم ، در سوره آل عمران ، آيه 159 در بيان اخلاق نيك پيامبر (ص) در دعوت مردم به دين مبين اسلام مي فرمايد : « از رحمت هاي خداوند نسبت به تو اين است كه تو را مهربان و خوش خوي گردانيد كه اگر تندخو و سخت دل بودي ، مردم از گرد تو پراكنده مي شدند.»چه زيباست اگر اين سيره نيكوي پيامبر اكرم (ص) الگوي همه افراد در اجراي فريضه امر به معروف و نهي از منكر باشد.
اسلاید 22: امر به معروف و نهي از منكر از بين برنده فسق امر به معروف و نهي از منكر موجب محكم شدن پايه هاي اقتدار جامعه اسلامي مي شود و فسق و فجور را از ريشه قطع مي كند. حضرت علي (ع) در اين باره مي فرمايند : « كسي كه امر به معروف كند ، در واقع پشت و تكيه گاه مؤمنين را محكم و استوار مي گرداند و كسي كه نهي از منكر مي كند ؛ بيني فاسقان را با اين عمل به خاك ذلت مي مالد. »
اسلاید 23: اهميت امر به معروف و نهي از منكر علي (ع) امر به معروف و نهي از منكر را دو صفت از صفات الهي مي شمارند و مي فرمايند : « امر به معروف و نهي از منكر دو صفت از صفات خداوند سبجان هستند ، اين دو قطعاً نه مرگ انسان را نزديك مي كنند و نه از رزق و روزي انسان مي كاهند »حضرت امام رضا (ع) نيز در اين زمينه مي فرمايند : « وقتي امت من از امر به معروف و نهي از منكر شانه خالي كردند و آن را به يكديگر واگذار كردند ، حتماً بدانند كه با هلاكت و عذاب الهي روبه رو خواهند شد »
اسلاید 24: سلامت فرد ، سلامت جامعه دين اسلام كه سعادت بشر را عهده دار است ، احكام زندگي اجتماعي او را نيز درنظر گرفته است ، و گاه به احكام اجتماعي بيشتر از احكام فردي توجه كرده است. اسلام بر اين نكته نيز تأكيد دارد كه سلامت فرد از سلامت جامعه جدا نيست. بنابراين ، با طرح نظارت عمومي ، يا امر به معروف و نهي از منكر ، اميد به آينده اي درخشان و به دور از فساد را در دل ها مي پروراند و ترك اين دو امر مهم را موجب گرفتاري مردم مي داند. رسول اكرم (ص) در اين باره مي فرمايند : « هر زمان كه امت من امر به معروف و نهي از منكر را ترك كنند ، پس منتظر بلاهاي الهي باشند. »
اسلاید 25: مصاديق منكرات منكر را نمي توان منحصر در مصاديق خاص دانست. آنچه در فرهنگ قرآن به عنوان منكر شناخته است ، كفر، نفاق ، دوستي با بيگانگان ، سستي در دفاع از حق ، تفرقه افكني و .... است. از اين رو همان گونه كه بد حجابي منكر است تضعيف دولت اسلامي ، نا اميد كردن مردم ، تلقين روحيه بي تفاوتي در مردم نيز از مصاديق منكراند و بايد از آنها اجتناب كرد.
اسلاید 26: امر به معروف ، طبيب روح گاه برخي از انجام دهندگان كارهاي منكر ، همانند بيماران ، احتياج به مراقبت هاي مداوم دارند و آمرين به معروف بايد ، مانند يك طبيب ، شخص را تا ترك منكر همراه نمايند. روش برخورد فرد ناهي از منكر نيز بسيار مهم است. چه بسا يك برخورد اشتباه موجب اصرار بر منكر شود. در سيره عملي ائمه معصومين (ع) موارد ظريف بسياري ، در اين زمينه ، ديده شده است. به عنوان نمونه ، وقتي امام حسن و امام حسين (ع) در كودكي ديدند كه پيرمردي در وضو گرفتن دچار اشتباه است ، او را به عنوان داور براي خود انتخاب كردند كه بگويد : وضوي كدام يك از آنها صحيح است. آنها با اين روش ، پيرمردي را متوجه اشتباهش نمودند.
اسلاید 27: راه حلي براي جلوگيري از ارتكاب منكرات يكي از راه هاي جلوگيري از شيوع منكرات ، ترويج فرهنگ نماز است. در سوره عنكبوت آيه 45 آمده است ( اِنَّ الصّلوةَ تَنهي عَن الفَحشاءِ و المُنكَر) نمازگزار با دليل اين كه در طول روز ، در برابر خدا مي ايستد و با او سخن ميگويد ، هنگام ايجاد زمينه گناه،خداوند را حاضر مي بيند و از انجام گناه دور مي شود.
اسلاید 28: گفتار همراه با رفتار در انجام فريضه امر به معروف و نهي از منكر ، علاوه بر هدايت زباني شايسته است كه رفتار و عمل شخص ، الگويي شايسته بر اين معنا باشد. امام صادق (ع) در اين باره مي فرمايند : « مردم را با اعمالتان (به خير) دعوت كنيد و (فقط) با زبان مردم را دعوت نكنيد.
اسلاید 29: موانع پذيرش امر به معروف و نهي از منكر گاه بعضي از افراد از پذيرش سخن حق سرباز مي زنند و تسليم حقيقت نمي شوند. در نپذيرفتن حقيقت ، چند چيز دخالت دارد : گاهي جهل و ناداني شخص ، مانع از قبول حقيقت مي شود ؛ ديگر خودبيني فرد است كه هر چه بيشتر شود ، به تكبر و خود بزرگ بيني مي انجامد و واضح است كه شخصي كه خود پرست باشد ، عيب خويش بر نمي تابد.
اسلاید 30: وصيت امام حسين (ع) امام حسين (ع) در ضمن وصيت خود به برادرش ، محمد حنيفه ، فرمودند : « من براي راحت طلبي و خوشگذراني خروج نكردم و نه از روي ستم و نه به منظر فساد ؛ بلكه مقصود من اصلاح و نجات دادن امت از انحراف است. من مي خواهم امر به معروف و نهي از منكر كنم »
اسلاید 31: حضرت ابراهيم (ع) وقتي در يك حركت انقلابي ، بت ها را شكستند و تبر را بر دوش بت بزرگ گذاشتند ، خواستند با اين كار مردم را به تفكر وادار كنند. ايشان با اين كار ، منكر بودن و زشتي كار بت پرستان را به آن ها گوشزد نمودند و با اين حركت تفكر غلط بت پرستي را نابود كردند. شيوه عملي حضرت ابراهيم (ع) در نهي از منكر
اسلاید 32: امر به معروف و نهي از منكر در كلام امام خميني (ره)امام خميني (ره) در وجوب فريضه امر به معروف و نهي از منكر مي فرمايند : « .... امر به معروف و نهي از منكر بر همه مسلمين واجب است. جلوگيري از منكرات بر همه مسلمين واجب است. شما و ما موظفيم كه همه ، در تمام اموري كه مربوط به دستگاه هاي اجرايي است ، امر به معروف كنيم و اگر اشخاصي پيدا مي شوند كه خلاف مي كنند ، معرفي كنيم به مقاماتي كه براي جلوگيري مهيا هستند مشكلات را هم تحمل كنيم.»
اسلاید 33: جلوگيري از انحراف و منكرات وظيفه همه مردم امام خميني (ره) مي فرمايند : « امر به معروف و نهي از منكر از اموري است كه بر همه كس واجب است. يك چيزي نيست كه بر يكي واجب باشد و بر ديگري نه ، همه ما مكلفيم كه همان طور كه مكلفيم خودمان را حفظ كنيم و خارج كنيم از ظلمت به نور ، مكلف هستيم ديگران را همين طور دعوت كنيم .... اگر انسان ديد معصيت خدا مي شود ، بايد جلوش را بگيرد. نگذاريد معصيت خدا بشود.»
اسلاید 34: خلاصه و نتيجه گيري امر به معروف ونهي از منكر ، نقش مهمي در دستگاه فكري اعتزالي دارد ، اين اصل پنجم معتزله ، عهده دار تبيين و توضيح راهبرد اجتماعي و سياسي معتزله است. آنان همچون ساير فرقه هاي اسلامي بر وجوب آن تأكيد دارند. معتزله كه در اكثر مسائل در جست وجوي عقلاني اند در اين مسئله به دو دسته تقسيم مي شوند ، برخي طريق وجوب را عقلي و برخي ديگر شرعي انگاشته اند. آنان به جز ابوعلي جبائي ، بر كفايي بودن آن حكم كرده اند. امر به معروف را به واجب و مستحب تقلي كرده اند اما نهي از منكر را يك پارچه واجب تلقي كرده اند ولي درباره منكرات قائل به تقسيم اند. معتزله مراتب امر و نهي را تا قيام و كاربرد شمشير و خلع و عزل امامت جايز مي شمارند. اما شروط پنج گانه و شرايط قاضي را مد نظر قرار داده اند.
اسلاید 35: خوارج بي آن كه هيچ مرتبتي براي امر و نهي قائل شوند شورمندانه بر آن پاي مي فشردند ، تقيه را حرام دانسته و حتي برخي از آنان سراي مسلمانان را سراي كفر و شرك و .... مي شمرده اند. اينان راديكال ترين فرقه مسلمانان به شمار مي آيند. معتزله با اينان در اصل وجوب اتفاق داشته و در گشوده بودن راه خروج و عزل حاكم هم نواست اما در چگونگي ، شرايط مراتب آن ، اختلاف شديد دارد.
اسلاید 36: زيديه ، نزديك ترين گروه به معتزله بخصوص در اين موضوع و به ويژه در دوره مورد بررسي است. آنان امر به معروف و نهي از منكر را همانند معتزله ، اصل پنجم خود مي دانند اما بيشتر از معتزله بر آن اصرار و تأكيد مي ورزند. همان شروط پنج گانه همان مراتب از خفيف به شديد معتزله را قايلند. اما بر خلاف معتزله ، اتلاف مال را موجب امتناع از نهي از منكر نمي شمارند. معتزله اعتقادي به اجبار بر فعل معروف ندارند اما زيديه الزام بر آن را جايز نمي دانند. معتزله حدود را در صورت عدم حضور امام جايز نمي داند اما زيديه محتسب را جانشين امام مي انگارند. معتزله در افعال قلوب كاربرد شمشير را منع مي كند اما زيديه در اعتقاداتي كه به عمل مي انجامد جايز مي دانند.
اسلاید 37: اماميه بر خلاف معتزله ، امر به معروف و نهي از منكر را از فروع دين مي شمارند. در دوره مورد بررسي ، بيشتر در كتاب هاي كلامي بدان پرداخته شده است و نزديكي بيشتري با معتزله در مجموع به چشم مي آيد. سيد مرتضي و شيخ طوسي در نسبت با مفيد ، همرأيي بيشتري با معتزله دارند. مفيد مرحله دست و شمشير را متعلق به امام مي داند. اما مرتضي و شيخ طوسي همانند معتزله اظهار نظر كرده اند. اما شيخ طوسي بر خلاف مرتضي طريق وجوب را عقل مي شمارد و نيز آن را عيني مي داند كه در هر دو مسئله با نظر ابوعلي جبائي مطابق است. در هر چه درباره عقلي يا شرعي بودن و كفايي و عيني بودن ، نظرات متفاوتي در ميان علماي اين دوره موجود است. بيشتر آنان ، فرارفتن امر و نهي از مرحله زبان را جايز نمي داند و بخصوص كاربرد شمشير را در زمان غيبت امام بر نمي تابند كه در اين باره به كلي نظري مغاير با معتزله دارند.
اسلاید 38: اهل سنت بر وجوب امر ونهي اتفاق نظر دارند. بيشتر آنان بلكه اتفاق آنها اين فرم را كفايي و طريق وجوبش را سمعي و نقلي انگاشته اند. اهل سنت بر خلاف معتزله نهي از منكر را هم به واجب و مستحب تقسيم نموده اند و سلسله مراتب را از شديد به خفيف يعني ابتدا دست و سپس زبان و آنگاه قلب در نظر گرفته اند. اكثر آنان خروج عليه امام را روا نمي شمارند و خلع و عزل او را هر چند فسقش آشكار باشد جايز نمي دانند.
اسلاید 39: بر اين اساس معتزله در اصل وجوب با تمامي فرقه ها ، در جواز خروج بر امام و عزل امام با خوارج و زيديه ، در كاربرد شمشير با خوارج و زيديه ، برخي از اماميه و اشاعه اهل سنت ؛ در كفايي و نقلي بودن با بخشي از زيديه ، اكثر اماميه و اهل سنت هم نواست.
اسلاید 40: در شروط پنج گانه با زيديه و اماميه هم رأي است. در سلسله مراتب هم با زيديه و اماميه منطبق اند اما در عزل و خروج بر امام اختلافاتي اساسي با اهل سنت و اماميه دارند.در مجموع اهل سنت محافظه كارترين و خوارج راديكال ترين فرقه ها به شمار مي آيند و معتزله ظرفيت هاي لازم براي هر دو حالت انقلاب و اصلاح را دارا است و مجموع حد وسط فرقه ها ايستاده است.
اسلاید 41: امر به معروف و نهي از منكر در كلام علي (ع) الف : فضيلت امر به معروف و نهي از منكر امر به معروف برتر از جهاد
اسلاید 42: حضرت علي (ع) اهميت امر به معروف و نهي از منكر را در مقايسه با جهاد در راه خدا اين گونه بيان مي فرمايند : همه اعمال نيك و حتي جهاد در راه خدا در مقايسه با امر به معروف و نهي از منكر مثل قطره در مقابل درياست. همچنين امام علي (ع) در پاسخ به اين شبهه كه ممكن است بر اثر امر به معروف و نهي از منكر جان يا روزي كسي به خطر بيفتد مي فرمايند : امر به معروف و نهي از منكر نه اجل كسي را نزديك مي سازد و نه روزي او را كم مي كند.
اسلاید 43: امر به معروف و نهي از منكر دو صفت الهي حضرت علي (ع) در اهميت امر به معروف و نهي از منكر آن دو را اوصاف الهي مي شمارند : امر به معروف و نهي از منكر دو صفت از صفات پسنديده خداوند سبحان است و اين دو مرگ كسي را نزديك نمي كنند و روزي را نمي كاهند.
اسلاید 44: امر به معروف برترين اعمال علي (ع) در تبيين اهميت مسأله امر به معروف و نهي از منكر مي فرمايد : « امر به معروف با فضيلت ترين اعمال بندگان خداست » و در جاي ديگر مي فرمايند :« هدف نهايي دين امر به معروف و نهي از منكر و برپاداشتن حدود الهي است »
اسلاید 45: امر به معروف و نهي از منكر ، نوعي از جهاد از علي (ع) درباره ايمان سؤال كردند ، آن حضرت فرمودند : « ايمان بر چهار ستون صبر ، يقين و عدل و جهاد استوار است ، حضرت در ادامه و در معرفي بيشتر جهاد اضافه مي كنند : جهاد كه از پايه هاي اصلي ايمان است خود بر چهار گونه تقسيم مي گيرد كه دو صورت آن امر به معروف و نهي از منكر است .... هر كه امر به معروف به جاي آورد ، با مؤمنان همراهي كرده و آن ها را نيرومند ساخته است و هر كه نهي از منكر كند در حقيقت بيني منافقان و افراد دو رو را به خاك ماليده است.
اسلاید 46: ب : تشويق به امر به معروف و نهي از منكر
اسلاید 47: در موارد بسياري علي (ع) مردم را به امر به معروف و نهي از منكر تشويق فرموده اند : به عنوان نمونه به چهار مورد اشاره مي شود : دستور به اجراي امر به معروف و نهي از منكر حضرت در مناسبت ها و موقعيت هاي گوناگوني از افراد مي خواهند كه اين دو تكه را به جاي آورند. از جمله مي فرمايند : عمل كننده به نيكي و بازدارنده از شر و بد باش. نيز مي فرمايند : امر كننده به معروف ونهي كننده از منكر باش.
اسلاید 48: سبقت گيري در امر به معروف مردم بيشتر در امور مادي نظير كسب مقام و مال به رقابت مي پردازند. علي بن ابي طالب (ع) به عنوان رهبري الهي كه مسئوليت نشان دادن راه هاي كمال را به عهده دارد راه صحيح سبقت گيري را اين گونه بيان مي كنند : اي مردم اگر به ناچار مي خواهيد با هم رقابت كنيد ، پس چه بهتر كه در برپايي حدود الهي و امر به معروف بر هم پيشي گيريد و سعي كنيد هر يك از شما بيشتر و بهتر بر ديگري در اين عرصه بكوشد
اسلاید 49: اظهار رضايت از آمرين به معروف و ناهين از منكر چون مردم مصر در مقابل ستم و فساد وتباهي ايستادگي كردند و از رهبران خود درخواست كردند كه احكام الهي را رعايت كنند و از ستم خودداري كنند ، اين كار آنان كه مصداق كامل امر به معروف و نهي از منكر ، موجب خوشنودي علي (ع) شده بود. از اين رو آن حضرت هنگامي كه مالك اشتر را به عنوان استاندار مصر به آن سرزمين فرستادند ، طي نامه اي كه نوشتند از كار آن ها قدرداني كردند. حضرت در نامه فرمودند : اين نامه از بنده خدا علي اميرالمؤمنين به سوي آن دسته از مردم است كه براي خدا به خشم آمدند ، در آن هنگام كه در زمين نافرماني خدا مي شود حق خدا رعايت نمي شد و ستم در همه جا شايع بود و نه به معروف عمل مي شود نه از منكر و زشتي جلوگيري به عمل مي آمد......
اسلاید 50: منع از ترك امر به معروف و نهي از منكر شيوه ديگر از تشويق به رعايت تكليف امر به معروف و نهي از منكر اين است كه حضرت به جاي امر مستقيم به اجراي اين دو تكليف از ترك اين دو مهم منع فرموده و مي گفتند : از پشت كردن به يكديگر و ترك امر به معروف و نهي از منكر پرهيز كنيد.
اسلاید 51: تسلط بدكاران نتيجه ترك امر به معروف و نهي از منكر وقتي علي بن ابي طالب (ع) در بستر شهادت قرار گرفتند ، به امام حسن و امام حسين (ع) سفارش هاي بسياري درباره رعايت احكام و مقررات اسلامي و نحوه شركت در فعاليت هاي اجتماعي كردند. از جمله مواردي كه در آن سفارش ها به چشم مي خورده توجه به امر به معروف و نهي از منكر است:امام (ع) در قسمتي از اين مطالب مي فرمايند :از تشويق همديگر به انجام كارهاي شايسته و بازداشتن از ارتكاب كار زشت خودداري نكنيد و بدانيد كه اگر انجام اين كار را ترك كرديد بدكاران بر شما مسلط مي شوند ، وقتي آن ها مسلط شدند هر اندازه دعا كنيد دعاي شما قبول نمي شوند .....
اسلاید 52: عذاب و لعنت و .... نتيجه امر به معروف و ....در خطبه قاصعه علي (ع) هشدار مي دهند و مي فرمايند : خداوند سبحان گذشتگان را از رحمت خود دور نكرد مگر به خاطر ترك امر به معروف و نهي از منكر يعني افراد سفيه را كه بي خردانه مرتكب گناه مي شدند براي نافرماني هايشان از رحمت خود دور ساخت و خردمندان و صاحبان انديشه را هم به جهت ترك نهي از منكر دچار عذاب و لعن كرد.
اسلاید 53: از دست دادن نيروي تشخيص از آثار بسيار خطرناك ترك امر به معروف و نهي از منكر آن است كه قدرت تشخيص امور از انسان گرفته مي شود. ابوجحيفه ، از ياران مورد اعتماد علي (ع) مي گويد : شنيدم كه اميرالمؤمنين (ع) درباره امر به معروف و نهي از منكر مي فرمودند : بر اثر دور ماندن از رحمت الهي اول چيزي كه از آن محروم مي شويد جهاد با دست است ، سپس با زبان و بعد از آن جهاد با قلب هايتان است. آنگاه فرمودند : كسي كه حتي با قلبش به طرفداري از نيكي ها و مبارزه با منكرات برنخيزد ، قلبش واژگون مي شود يعني توان تشخيص نيك و بد را از دست مي دهد.
اسلاید 54: شكايت از تاركان امر به معروف و نهي از منكر علي (ع) در ضمن خطبه اي دشمن ترين مردم را در نزد پروردگار عالم در طايفه معرفي مي كنند : دسته اول كساني اند كه به جهت نافرماني خداوند ، آن را به خودشان واگذاشته است. دسته دوم گروهي اند كه ناداني ها را در خود جمع كرده اند و افراد ناآگاه را گمراه مي كنند. آن حضرت در ادامه مي فرمايند : به خدا شكايت مي كنم از آن گروهي كه با جهل و ناداني زندگي مي كنند و در گمراهي مي ميرند. در نزد آن ها چيزي زشت تر از معروف و پسنديده تر از منكر نيست. اگر كتاب خدا را به صورت صحيح به آن ها ارائه كنيد وقعي نمي نهند ، ولي اگر در احكام خدا به گونه اي كه با ميل آنها هماهنگ شود تحريفي انجام گيرد ، آن را با اشتياق مي پذيرند.
اسلاید 55: وضع امر به معروف و نهي از منكر در آخر الزمان حضرت امير (ع) در يكي از خطبه ها ، ضمن اخبار از حوادث بعد از خود مي فرمايند : بعد از من روزگاري خواهد آمد كه چيزي در آن پنهان تر از حق و آشكارتر از باطل نخواهد بود. و در شهرها چيزي زشت تر از كار نيك و زيباتر از اعمال زشت و منكر نخواهد بود.
اسلاید 56: فلسفه امر به معروف و نهي از منكر و آثار آن براي امر به معروف و نهي از منكر حكمت هاي بسيار نقل شده است اما آنچه در برخي از سخنان علي (ع) آمده است چنين است :
اسلاید 57: امر به معروف و نهي از منكر ، مايه اصلاح عوام علي بن ابي طالب (ع) در مورد حكمت امر به معروف و نهي از منكر مي فرمايند : خداوند متعال فرمان دادن به كارهاي پسنديده را براي اصلاح عوام و سوق دادن آن ها به راه رستگاري و سعادت واجب كرد. همين طور نهي از منكر و بازداشتن از كارهاي ناپسند را واجب فرمود تا از كارهاي ناشايست و ارتكاب معاصي جلوگيري شود.
اسلاید 58: موجب سلامت دنيا و آخرت است امر به معروف و نهي از منكر در فرهنگ اسلامي ( برخلاف نظر اغلب مردم كه گمان مي كنند پايبندي به اين دو تكليف ممكن است به مصالح دنيوي فرد ضرر داشته باشد) از جمله عوامل حفظ سلامت دنيا و حتي آخرت انسانهاست. علي (ع) در اين باره مي فرمايند : هركه در او سه چيز وجود داشته باشد دنيا و آخرتش سالم خواهد بود اول اين كه امر به معروف كند و اگر كسي او را به معروف امر كرد آن را بپذيرد. دوم اين كه از كارهاي زشت نهي كند و خود نيز از مرتكب شدن منكران بپرهيزد.
اسلاید 59: از علل تشريع امر به معروف برپايي دين ذكر شده است. حضرت امير (ع) مي فرمايند : استواري و برپايي دين نتيجه امر به معروف و نهي از منكر است. در جايي ديگر مي فرمايند : هر كه امر به معروف كند ، مؤمنان را تقويت كرده و پشت آن ها را محكم ساخته است و كسي كه نهي از منكر كند بيني منافقان را به خاك ماليده است. پابرجايي شريعت و توانمندي مؤمنان
اسلاید 60: مراتب امر به معروف و نهي از منكر نهي از منكر به شكل هاي مختلف قابل اجراست و مراتب آن از جهت ثواب و ارزش از همديگر متفاوتند. علي (ع) مي فرمايند : گروهي از مردم با دست و زبان قلب خود به مبارزه با منكرات مي پردازند. اين طايفه همه خصلت هاي نيك را در خود جمع كرده اند. گروهي تنها با زبان وقلب ، و نه با دست ، به مبارزه با منكر مي پردازند كه اين طايفه به دو خصلت نيك تمسك جسته اند يكي را رها ساخته اند. گروهي ديگر تنها با قلب خود به مبارزه با منكر مي پردازند و مبارزه با دست و زبان را وا مي نهند. اين گروه تنها به يك خصلت نيكو اكتفا كرده اند اما دسته اي هم هستندكه نه با زبان و نه با قلب و نه با دست با منكرات مبارزه نمي كنند ، اين ها در حقيقت مردگان زنده نمايند.
اسلاید 61: ذم آمران بي عمل در يكي از خطبه هاي نهج البلاغه علي (ع) مردم را نصيحت مي كنند و آن ها از ناپايداري دنيا سخن مي گويند و سفارش مي كنند كه وظايف خود را به دقيق انجام دهند در قسمتي از آن مي فرمايند
اسلاید 62: لَعَنَ اللّهُ الامرينَ بالمَعروُف التاركينَ لَهُ وَ النّاهينَ عَن المُنكَر العامِلين بِهِ.خدا لعنت كند كساني را كه امر به معروف مي كند ولي خود به آن پايبند نيستند و نهي از منكر مي كنند ، ولي خود مرتكب آن مي شوند.
اسلاید 63: امام علي (ع) مي فرمايند:در گمراهي فرد همين بس كه مردم را به چيزي امر كند كه خود آن را به جا نمي آورد و از چيزي باز دارد كه خود آن را ترك نمي كند.
نقد و بررسی ها
هیچ نظری برای این پاورپوینت نوشته نشده است.