خود آگاهی ۲

خود آگاهی ۲

اسلاید 1: خودآگاهيهر زندگی بدون در نظر گرفتن طولانی بودن یا یچیدگی آن از لحظه‌ای واحد تشکیل شده است. لحظه‌ای که در آن انسان یک بار و برای همیشه می‌فهمد که کیست!افراد از طریق شناخت خود میتوانند خدای خود و اعتقادات خودشان را بهتر بشناسند ، در این زمینه حضرت علی ( ع ) می فرمایند : « هر کس خودش را بشناسد خدای خود را شناخته است عرف نفسه من عرف ربه ».

اسلاید 2: با بررسی دیدگاه مکاتب و روش‌های مشاوره‌ای و رواندرمانی در روان‌شناسی و حتی پیش از آنها، مکاتب الهی و به ویژه اسلام، متوجه این موضوع میشویم که همگی آنها تمام افراد را به تدبر درخویشتن فراخوانده‌اند. چنین به نظر می‌رسد انسان هرچه بیشتر خود را بشناسد و درک بهتری از ویژگیهای خود داشته باشد، احتمال رشد استقلال و اعتماد به نفس را در خود افزایش داده، همچنین زمینه را برای پذیرش بهتر دیگران تقویت می‌کند. بنابراین خودآگاهی مقدمه ارتباط مؤثر با دیگران می‌باشد، چراکه علی‌رغم تفاوتهای فردی فراوان ، انسانها ویژگیهای مشابه و زیادی با هم دارند.

اسلاید 3: خودآگاهيخودآگاهی،توانایی شناخت خود و آگاهی از خصوصیات،نقاط ضعف وقوت،خواسته ها و احساسات است . (سازمان جهانی بهداشت،1993). بررسی واقع‌گرایانه باورها، ارزش‌ها، احساسات، آرمان‌هاوتوانایی‌های بالقوه و بالفعل خود و استفاده از آنها درتصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای که به نفع خود و روابطمان با دیگران باشد. در واقع مهارتی است که به حس پرورش یافته‌ای از عزت نفس منجر خواهد شد. در واقع آگاهی از خود روندی مستمر و استنتاجی است که طی آن متوجه می‌شویم که هستیم. ».

اسلاید 4: انواع خودآگاهی: 1- خود فیزیکی: به تصوری که هرکس ازظاهرفیزیکی خود دارد گفته میشود.آیا از مشخصه های فیزیکی خود راضی هستیم؟ یااحساس خوبی داریم؟ اولین بخش از خود که آسان‌تر از جنبه‌های دیگر قابل شناسایی است، خود فیزیکی است که به حسی و تصوری گفته می‌شود که نسبت به بدن خود داریم. آیا تصور خوب یا بدی از بدن یا بخشی از آن داریم؟ به یاد داشته باشیم که بخشی از ارتباط ما با دیگران از این طریق صورت می‌گیرد. کانال ارتباطی که به آن زبان بدن یا ارتباط غیر کلامی می‌گویند که عناصر مهم عبارتند از تماس چشمی، فاصله با دیگران، حرکات دست و پا، حالات صورت و غیره.

اسلاید 5: شاید بدون اینکه خود کاملاً مطلع باشیم با بدن‌مان پیام‌های مختلفی ارسال می‌کنیم. بخشی از خود شناسی فیزیکی این است که راجع به پیامی که از این طریق به دیگران ارسال می‌کنیم، با خبر شویم. 2-خود جنسی: تصور وبرداشتی است که هرکس ازهویت جنسی خود (مرد یازن) وتمایلات جنسی خوددارد. . به عبارت دیگر آیا از زن یا مرد بودن خود احساس رضایت داریم یا خیر ؟3- خود واقعی: (انسان همانند قطعه یخ بزرگی است که مقداری ازآن خارج ازآب (.وپیداست وقسمت اعظم آن درون آب است

اسلاید 6: خود واقعی درونی‌ترین بخش وجود ما می‌باشد. خودمان این بخش را به خوبی می‌شناسیم ولی افراد معدودی از این بخش ما آگاه هستند. غالباً ما انرژی زیادی را صرف پنهان نگاه داشتن این بخش از وجود خود می‌کنیم. شاید نگران این هستیم که اگر دیگران خود واقعی ما را بشناسند، علاقه‌شان را به ما از دست بدهند. کارل راجرز می‌گوید: آنچه را من از دیگران پنهان می‌کنم، اغلب همان چیزی است آنان از من پنهان می‌کنند. برخی معتقدند خود واقعی وجود ندارد و انسان بر اساس شرایطی که در آن قرار می‌گیرد، نقش‌های گوناگونی را بازی می‌کند. با این نگرش می‌توان گفت خود از نقش‌های گوناگونی تشکیل شده که بازیگرش ما هستیم. مثلاً هنگام سخنرانی نقش استاد را بازی می‌کنم. وقتی در خانه هستیم نقش همسر یا پدر و یا مادر را بازی می‌کنیم (البته ممکن است گاهی نقش یک هیولا را بازی کنیم!)

اسلاید 7: 4-خود اجتماعی: به تصوری که فرد ازجایگاه اجتماعی خود دارد.مثلا،دیگران ماراچگونه می بینند؟ چه نقش هایی بایددراجتماع داشته باشیم؟ آیاشخصیت درون گرا یا برون گرا داریم؟ تصور می‌کنید دیگران شما را چگونه می‌بینند؟ ما در میان جمع و گروه‌های مختلف چگونه رفتار می‌کنیم؟ بهتر است گاهی به تفاوت رفتار خود در میان جمع دوستان صمیمی با گرو‌ه‌های رسمی‌تر مثلاً در محیط کاری بیاندیشیم. در هر گروه افراد با رفتار خود به ما فشار می‌آورند تا با آنان همنوا شویم. ما ترغیب می‌شویم شبیه افرادی شویم که بیشتر با آنان سر و کار داریم.بنابراین ویژگیهای فردی خود و شرایط اجتماعی‌مان در روند تشکیل خود اجتماعی ما مؤثر هستند. رفتارما با دیگران باید چگونه باشد؟ .

اسلاید 8: 5- خود تاریکی: جنبه خاصی ازخود است که دربرگیرنده اسرارماست که دوست نداریم آشکارشود. 7اغلب ما دارای رازهای پنهانی هستیم. جنبه های خاصی از خودمان که آنها را دوست نداریم. بعضی وقتها انرژی زیادی صرف می کنیم و به خودمان فشار زیادی وارد می کنیم تا این رازها فاش نشوند. گاهی این کار قابل قبول است، چون لازم نیست درباره افکار، احساسات خودمان با هر کسی صحبت کنیم. از طرفی جای تأسف است که مسائلی در زندگی مان وجود داشته باشد که نتوانیم آنها را با هیچ کس در میان بگذاریم. اغلب مواقع جنبه “تاریک” و مخفی “خود” با مسائل زیر ارتباط دارد:داشتن احساسات خصمانه و بد نسبت به دیگرانداشتن احساساتی که فکر می کنیم عجیب هستندافکار و احساساتی که فکر می کنیم در هیچ شخص دیگری وجود ندارداین مسئله در روان شناسی روشن شده است که افکار و احساساتی را که ما مخفی می کنیم، همان افکار و احساساتی هستند که بیشتر افراد آنها را مخفی می کنند

اسلاید 9: 6-خود معنوی: تصوری که شخص ازاعتقادات،اخلاق واحکام دینی دارد.مثلا، آیا فردی مذهبی هستیم؟ آیا به معاد اعتقاد داریم؟ جنبه معنوی خود ، مرتبط با آن چیزی است که به آن اعتقاد داریم، که می‌تواند مربوط به مذهب بوده یا به دیدگاه‌های انسانی دیگر ارتباط داشته باشد. آگاهی از جنبه معنوی خود به ما کمک می‌کند تا انتظار نداشته باشیم همه افراد درباره همه چیز همانگونه فکر کنند که ما فکر می‌کنیم. همچنین با داشتن چنین آگاهی، زمانی که با انسانی روبرو می‌شویم که حس معنایی خود را از دست داده بهتر می‌توانیم به او کمک کرده و از موعظه کردن کمتر استفاده کنیم. کارل راجرز می‌گوید: وقتی به انسان‌ها اجازه داده شود، خودشان دربارة خودشان و اعتقاد‌هایشان تصمیم بگیرند، راحت‌تر هستند.

اسلاید 10: 7-خود آرمانی:آن بخش ازخود ما هست که دوست داریم به آن برسیم، الگوها دراین خود آرمانی سهیم هستنداز همان دوران نوجوانی افکار و تصاویر آرمانی متعدد و گاه مبهم از خود بوجود آمده و با نگاه به دیگران و مقایسة خو با آنان به این فکر فرو می‌رویم که چگونه به نظر می‌رسیم. شاید در این مقایسه‌ها به این نتیجه برسیم که زندگی برخی مردم چقدر ایده‌آل و خوب است و آرزو کنیم که ما هم مثل آنان بشویم. در طی چنین فرآیندی خود آرمانی تشکیل می‌شود. تصویر ایده‌آل برخی افراد آنچنان دور از دسترس و واقعیت می‌باشد که هر چه تلاش کنند به آن نمی‌رسند. در چنین شرایطی امکان بروز احساس ناامیدی و افسردگی خیلی زیاد است. خود آرمانی چنانچه واقع‌بینانه تکوین یابد، زمینه رشد و پیشرفت را مهیا می‌سازد.

اسلاید 11: نکته : هر چه فاصله بین خود واقعی و خود آرمانی یعنی آن چه که هستیم با آن چه که میخواهیم باشیم بیشتر باشد ، اعتماد به نفس کمتری خواهیم داشت و هر چه خود واقعی خود را بیشتر پذیرفته باشیم اعتماد به نفس بیشتری خواهیم داشت.

اسلاید 12: اولین قدم خود آگاهی : وادار کردن خویشتن به دیدن ونگریستن خود است .شناخت هرچه بیشتر وسطح خود آگاهی هرچه بیشتر افزایش یابد ،تامل بر اجزای خود شناسی بیشتر است .

اسلاید 13: اجزاء خود آگاهی : شناخت ویژگی ها شناخت گفتگو ها ی درونی شناخت پیشرفتها وتجربیات منفی شناخت نقاط قوت وضعف چگونگی خود ارزیابی صحیح

اسلاید 14:  شناخت ویژگی ها :جسمانی : رنگ پوست –وزن –قد وویژگی های فیزیکی ووضع ظاهری وسلامت جسمی (قند –چربی-اوره )خود شناسی جسمانی ویا ظاهری آسان تر ودردسترس تر است .  هیجانی :  حالتهایی مانند غم –شادی –ناامیدی –امیدواری –عصبانیت –اضطراب –پشیمانی –دودلی –نفرت –تنهایی –ترس –خشم و....که احساس نامیده می شود .رفتاری : ویژگی های رفتاری وخصوصیات رفتاری ما را نشان میدهد مثل :صبور ،کم حرف ،با دقت ،عجول

اسلاید 15: برای شناخت احساسات(هیجانی) :اولین قدم برای کنترل احساسات :شناخت احساسات است احساسات زمانی بوجود میآید که :حوادثی برای ما ویا دراطراف ما بوجود می آید .شدت وچگونگی احساسات بستگی به تحلیل وپردازش ما از حوادث واتفاقات دارد . دقیق وجزیی بشناسیمهمان موقع که تجربه میشود بشناسیمعوامل ایجاد کننده این احساس رادرتجربه های مکرر بشناسیم

اسلاید 16: نتیجه گیری از احساسات :1)گذرا است 2)طبیعی است 3)ممکنه ناخوشایند باشد.4)متغیر است .5)متنوع است 6)عوامل بوجود آورنده آن معمولا وقایع اطراف ما وافکار ما می باشند .7)عوامل ثابت بوجود آورنده آن درافراد مختلف تجربه احساسی متفاوت بوجود می آورد 8) عوامل ثابت بوجود آورنده آن درافراد مختلفبا افکار متفاوت –اثرات متفاوت ودر نتیجهکنترل متفاوت دارد

اسلاید 17: شناخت ویژگی های رفتاری :هرانسان یک سری ویژگی های رفتاری دارد وبه انجام بعضی از آن رفتارها عادت کرده و آنها را مرتب تکرار می کند خصلت : مجموعه ای ازرفتارهای مادرکنار هم ،ویژگی رفتاری وخصوصیت های رفتاری ما را نشان می دهد مثل : منضبط – نا منظم- صبور - کم حرف ووقت شناس وبا دقت و......-

اسلاید 18: نتایج شناخت ویژگی های رفتاری توسط بازخورد های دیگران وپیامدهای ناشی از باز خورددیگران :1-سرگردانی 2-تفکر 3- تصمیم به تغییر رفتار (ممکن است با مرور کردن دوباره رفتار ) 4-تغییر ”با خود افشایی برای دیگران ودریافت باز خورد ”

اسلاید 19: باز خورد ها :خصوصیت ما از نظر دیگران ممکن است : مغرضانه باشد بی انصافی باشد تایید ویژگی های خودمان باشد عدم تطابق بین بازخورد ها وویژگی های ما باشد .برداشت های متفاوت از یک رفتار ثابت داشته باشند (مثل مهربانی ویا فضولی )

اسلاید 20: تکنیک پنجره جوهری جهت استفاده درخود آگاهی منطقه کورمنطقه معلوم منطقه تاریک منطقه خصوصی معلومکورخصوصی تاریک

اسلاید 21: پنجره جوهریمنطقه کور:خصلتهایی که خودمان نمی بینیم ولی دیگران میبینند وآگاهندمنطقه معلوم هم خودمان آگاهیم وهم دیگران آگاهند منطقه تاریک خودمان می دانیم و میبینیم ونه دیگران (ناشناخته ها )منطقه خصوصی فقط خودمان آگامیم ومیبینیمشرط لازم برای گام برداشتن دراین مسیر ها (کور و معلوم و..)جسارت وخطر پذیری میباشد.)

اسلاید 22: پنجره جوهریاین 4 منطقه باهم ارتباط داشته وتغییر وافزایش هر منطقه بر منطقه دیگر تاثیر می گذارد .هر چه قدر منطقه معلوم را آگاهانه تر گسترش دهیم هم شناخت از خودمان بیشتر گردیده وهم روابطمان با دیگران بیشتر وسالم تر خواهد شد .

اسلاید 23: خود افشایی –صراحت وصداقت با خودافشایی (شناخت آگاهانه وگسترش منطقه معلوم )وصراحت دربیان خود ودریافت باز خورد ازدیگرانa و انتقاد پذیر بودن ، پذیرش خود ودیگران برای ما آسان تر است .

اسلاید 24: مثلث شناختی :افکار رفتار Δ احساس

اسلاید 25: مثلث شناختی :افکارناکارامد رفتارنامناسب Δ احساس ناخوشایند

اسلاید 26: برای ایجاد رفتار نامناسب یا احساس ناخوشایند افکار ناکارآمد مولد است.با شناخت ویژگی های جسمانی روانی ورفتاری ، میتوان ویژگی های مثبت ومنفی خود را بشناسیم .ویژگی های مثبت را تقویت و سعی در از بین بردن ویا رفع ویژگی های منفی می کنیم ودرپایان اگر نتوانستیم آن راتغییر دهیم ،می پذیریم .

اسلاید 27: فرمول ایجاد یک فکر نا کارامد :همیشه –همه جا- همه افراد (تعمیم ) باید (الزام ) درست (خوب دیدن از دید خود فرد )رفتارکنند .

اسلاید 28: برای جلو گیری از افکار ناکارآمد :باید یکی از قید های این فرمول را شکست .)(همیشه –همه –جا –همه افراد – باید –درست )

اسلاید 29: خود تنظیمی :شناخت نسبی افکار –احساس ورفتارهای خود وخود آگاهی دقیق تر وبهتر روی نقاط قوت وضعف خود وشناخت پیشرفت ها وناکامی ها -درموقعیت ها -درزمینه ارتباط با دیگران درزمینه شناخت بهتر خود--درزمینه اقتصادی -درزمینه های تحصیلی -درزمینه های دیگر

اسلاید 30: خود آگاهی:هویت فردی (من )هویت اجتماعی (گروه ،ما)

اسلاید 31: فشار گروه :اجبار درآن نیست ولی به آن تن میدهیم تا موقعیت خود راازدست ندهیم یعنی بدون هیچ فشاری تحت فشار گروه قرار می گیریم اگر این فشار شناخته شود ودرست برخورد کنیم ،میتوان تحت تاثیر گروه قرار نگرفت .

اسلاید 32: عواملی که باعث می شودفرد تحت تاثیر گروه قرار گیرد :عوامل درونی (فردی )عوامل بیرونی (محیطی )

اسلاید 33: عوامل درونی (فردی ) -نداشتن اعتماد به نفس یا پایین بودن اعتمادبه نفس -نداشتن مهارت ابراز وجود -نوع شخصیت -سطح دانش وآگاهی فرد به موضوع-میزان اعتقاد فرد -احساس امنیت -ترس از پیامد اینکه اگر تحت تاثییر فشار گروه قرار نگیرم چه می شود

اسلاید 34: عوامل بیرونی (محیطی ) -عواقب عدم مطابقت با گروه-جایگاه واهمیت گروه -اهمیت موضوع -تخصص گروه وترکیب گروه -تعداد موافقان جایگاه فرد درگروه -فضای حاکم بر گروه -نتایج ناخوشایند ارتباط با گروه

اسلاید 35: نقش در گروه :وظیفه ای که فرد در گروه انجام می دهد .گروه خانواده مادر-مادرشوهر-خواهر –همسر –دختر –و....گروه های اجتماعیکارشناس – رهبر –لیدر –رییس و....

اسلاید 36: تعارض درنقش برداشت نقش :برداشتی که فرد از نقشی که درآن هست انجام می دهد انتظار نقش :انتظاراتی که اطرافیان ودیگران درنقشی که فرد دارد از فرد دارند اگر برداشت وانتظار با هم همخوان نباشد تعارض نقش بوجود می آیید

اسلاید 37: انواع تعارض درنقش ها :تعارض داخل خود نقش : مثل مشاوری که در اداره کارش دادن مشاوره وراز دار ی است ولی رییس اداره از او می خواهد که هر کس معتاد است به او معرفی گردد . تعارض بین بخشی : مثل پدردراداره رییس است ودرخانه نقش مرئوس رابازی می کند.خود آگاهی از نقش از تعارض جلوگیری میکند .

اسلاید 38: راههای شناخت اجزاء خود آگاهی : 1- خودارزیابی صحیح  :  ( شناخت ویژگی های مثبت و منفی ) 2- خود آگاهی هیجانی   : آگاهی داشتن از احساسات و هیجان های خود در موقعیت های مختلف 3- اعتماد به نفس -  عزت نفس  :  اعتماد به نفس یعنی اعتماد  به اینکه فرد میتواند رفتاری را بطور موفقیت آمیزی انجام دهد. ( اعتماد به توانایی خود )  عزت نفس عبارتست از ارزشی که فرد برای خود قایل است.

اسلاید 39: ویژگی های افراد خودآگاه : • خصوصیات مثبت و توانایی و استعدادهای خود را می شناسند و به آنها افتخارمی کنند. • خصوصیات منفی و نقاط ضعف خود را می شناسند ، می پذیرند و در جهت اصلاح آنها تلاش می کنند. • موفقیتها و شکستهای خود را می شناسند، به موفقیت هایشان افتخار می کنند و از شکست هایشان درس می گیرند. • به خود و دیگران احترام می گذارند.

اسلاید 40: ویژگی های افراد خودآگاه :• برای رسیدن به اهداف خود تلاش می کنند. • مسئولیت اعمال و رفتار خود را می پذیرند. • توانمندی‌های اجتماعی : برخورداری از طیف وسیعی از مهارت ها و راهبردهای اجتماعی شامل مهارتهای گفتگو ، جراتمندی و گوش دادن ، آمادگی برای گوش دادن به دیگران واحترام گذاشتن به احساسات و عقاید دیگران که در تعاملات اجتماعی بسیار مهم است. • خوش بینی : اعتقاد راسخ به اینکه آینده می تواند بهتر باشد ،‌ احساس امید و هدفمندی ،‌این باور که شما می توانید زندگی و آینده خود را کنترل کنید

اسلاید 41: خود پنداره : احساسی که هر کس درباره خود دارد، نقش مهمی در سلامت روانی او دارد. به برداشت و تصویری که هر فرد درباره خود دارد،خود پنداره می گویند.    طرز برداشت ما از خودمان تا حد زیادی به وسیله تجارب گذشته ما ،‌(موفقیت‌ها و شکست‌های ما)و آنچه دیگران درباره ما فکر می کنند، شکل می گیرد.

اسلاید 42: اهمیت خود پنداره : خودپنداره بر احساس ما از خودمان نیز تأثیر می‌گذارد. کسانی که احساس خوبی درباره خودشان دارند در مقایسه با کسانی که احساس منفی  به دیگران دارند، از اعتماد به نفس و رضایت بیشتری برخوردارند ، افراد موفق‌تری هستند ، و کمتر احتمال دارد که به سراغ سیگار ، مواد و سایر رفتارهای پرخطر بروند. چگونه می توان خود پنداره را اصلاح کرد ؟ هیچگاه پس از یک یا دو تجربه بد از خودتان خود پنداره منفی نسازید. اوضاع را بررسی کنید . به هر اندازه که می‌توانید به طور واقع بینانه تر به خود نگاه کنید و نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید. سعی کنید نقاط ضعف را اصلاح کنید . شما با تعیین اهداف خاص و رسیدن به آنها می‌توانید خود پنداره خود را تغییر دهید.

اسلاید 43: تمرين‌هاي کسب خود آگاهي:1- فرصتي فراهم کنيم و سري به خودمان بزنيم و از خود سوال کنيم که «من کيستم؟»2- با اتکاء به خداوند بزرگ و پي بردن به قدرت لايزال الهي که منبع عظيم انرژي دروني است، خود را تقويت نماييم.3- به اين باور برسيم که در جهان هستي وجودي منحصر به فرد هستيم و توانايي‌هايي داريم که ديگران فاقد آنند.

اسلاید 44:   تمرين‌هاي کسب خود آگاهي:4- بدانيم انسانيت‌ ما در اعماق وجود ما نهفته است، آن‌ها را کشف کرده و در رفتارهايمان به کار گيريم.5- سعي کنيم  از خود تصويري مثبت، تصوير انساني موفّق و توانا داشته باشيم.6- گاهي اوقات در تنهايي، با خود خلوت کرده و به رفتار و عملکردهاي خود بيشتر بيانديشيم.

اسلاید 45:   تمرين‌هاي کسب خود آگاهي:7- مهمترين عامل موفقيت و شادکامي در زندگي، اعتقادي است که به خويشتن خويش داريم، سعي کنيم آن را کشف کنيم.8- انسان‌ها همان‌گونه که مي‌انديشند، زندگي مي‌کنند، پس مثبت بيانديشيم.9- عواملي که موجب نگراني و اضطراب در ما مي‌شود را شناسايي کنيم و با اولويت‌بندي در رفع آن‌ها اقدام نماييم.

اسلاید 46:   تمرين‌هاي کسب خود آگاهي:10- شناخت علايق و تمايلات مي‌تواند شوق به زندگي را در ما تزريق کند. براي شناخت آن‌ها در وجود خود تلاش نماييم.11- نقايص و معايب رفتاري، احساسي و عاطفي خود را شناسايي کنيم و در جهت رفع آن‌ها اقدام نماييم.12- مراقب باشيم! اگر نقاط قوّت ما با غرور همراه باشد، جزئي از ضعف ما به شمار مي‌رود.13- موانعي را که در کمين است تا نگذارد به شخصيت اصلي خود دسترسي پيدا کنيم را بنويسيم و راه‌هاي مقابله با آن را از منابع مختلف کشف کنيم.14- از تعلّقات و هر چيزي که ما را غمگين مي‌کند رها شويم.

اسلاید 47:   تمرين‌هاي کسب خود آگاهي:15- هر روز در بهترين اوقات خود و در لحظاتي خاص در خلوت، با خدا گفت‌ و گو کنيم و از او بخواهيم تا قدرت دروني ما را افزايش دهد و بدانيم که خواسته‌هاي ما از خداوند مانند يک ليوان آب از يک اقيانوس است.16- عشق ورزيدن را در خود توسعه دهيم و از دشمني و تنفّر که زيبايي‌ها را زشت و کدر مي‌کند و انرژي دروني انسان را کاهش مي‌دهد، بپرهيزيم. تمرين کنيم هر روز يکي از کينه‌هايي را که در دل داريم فراموش کنيم.17- گاهي با پناه بردن به سکوت مي‌توانيم نداهاي دروني خويشتن را بهتر بشنويم و به آگاهي عميق‌تر نسبت به خود دست يابيم.

اسلاید 48:   تمرين‌هاي کسب خود آگاهي:18- بعضي از باورهاي غلط که از قبل در ذهن ما خانه کرده، موجب مي‌شود که شناخت حقيقي از خود نداشته باشيم. چه خوب است که گاهي با خانه تکاني ذهني بتوانيم صندوقچه‌ي ذهن خود را از باورهاي غلط قديمي خالي کنيم و فضا را براي ايجاد آرامش و خودشناسي در وجودمان باز کنيم.19- پناه بردن به دامن طبيعت مي‌تواند به کسب خودآگاهي عميق‌تر ما کمک کند. پس گاهي به کوه و بيابان سر بزنيم، در جنگل يا ساحل دريا قدم بزنيم، در هواي آزاد کوهستان به آسمان و ستارگان بنگريم تا به عظمت آن‌ها در وجود خويش بيشتر پي‌ ببريم.20- فرض کنيم فقط يک سال ديگر فرصت زندگي داريم. چه کارهايي را انجام خواهيم داد؟ چرا از هم اکنون انجام ندهيم؟

اسلاید 49:   تمرين‌هاي کسب خود آگاهي:21- خيلي روشن به اين سوال پاسخ دهيم (به‌طوري که يک موجود غيرزميني بتواند پاسخ ما را درک کند).براي چه در اين دنيا هستيم و هدف و مقصود ما از زندگي چيست؟22- تصميم‌هاي مهم زندگي خود را بنويسيم و پاسخ دهيم که مرکز تصميم‌گيري ما جسممان است يا قلبمان يا ذهنمان؟اگر مرکز تصميم‌گيري جسم باشد، فردي مقتدر و مسالمت‌جو هستيم.اگر مرکز تصميم‌گيري قلب باشد، فردي دوست داشتني، اهل عمل و مبتکر هستيم.اگر مرکز تصميم‌گيري ذهن باشد، فردي دانا، صادق، وفادار، با نشاط و مسرور هستيم.23- با مصاحبه با افراد نزديک فهرستي از نقاط مثبت خود را بدست آوريم.

اسلاید 50: امام علی (ع) فرمود عِبَادَ اللهِ، زِنُوا أَنْفُسَكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تُوزَنُوا، ترجمه فارسی ای بندگان خدا! خودتان را وزن كنید و بسنجید قبل از آنكه شما را وزن نمایند و بسنجند (نهج البلاغه- خطبه 90