مدل‌ها و الگوریتم‌های بازیابی

مدل‌ها و الگوریتم‌های بازیابی

اسلاید 1: عنوان ارائهمدل ها و الگوریتم های بازیابیاستاد گرامیدکتر عزیز هدایتیارائه دهندهرعنا عبدالله زادهبهار 98بسم الله الرحمن الرحیم1

اسلاید 2: مقدمهبه ساده ترین سخن، ذخیره و بازیابی اطلاعات:فعاليت‌هايي كه براي تحليل و سازماندهي مدارك و منابع صورت مي‌گيرد ذخيره اطلاعات، و تلاش‌هايي كه براي يافتن يك يا چند مدرك از ميان انبوه مدارك ذخيره شده انجام مي‌شود بازيابي اطلاعات نام دارد.نظام‌هايي كه اين جريان‌ها در آنها روي مي‌دهد نظام‌هاي ذخيره و بازيابي اطلاعات خوانده مي‌شود.نظام‌هاي ذخيره و بازيابي اطلاعات معمولاً به منظور دسترس‌پذير كردن مجموعه‌اي از منابع اطلاعاتي براي استفاده‌كننده‌اي كه مايل به كسب اين اطلاعات است طراحي مي‌گردد.2

اسلاید 3: مقدمه ... ادامهاطلاعاتي كه در نظام‌هاي ذخيره و بازيابي اطلاعات ذخيره مي‌شود يا صرفاً شامل داده‌هاي كتابشناختي است، مانند مشخصات كتاب‌ها، اسناد و مدارك، و مقاله‌هاي مجلات؛ يا اصل مدرك است كه همراه مشخصات آن عرضه مي‌شود. حالت اخير پايگاه داده‌هاي تمام متن نام دارد.هدف هر نظام ذخيره و بازيابي اطلاعات آن است كه در اسرع وقت بيشترين اطلاعات مرتبط با نياز استفاده‌ كننده را آن‌طور كه در درخواست وي ذكر شده در اختيار بگذارد.3

اسلاید 4: تعریف بازیابینظام بازيابي اطّلاعات به سازماندهي، ذخيره سازي، بازيابي و نمايش اطّلاعات مربوط است. سيستمهاي بازيابي اطّلاعات با هدف فراهم آوردن زمينة لازم براي پاسخگويي به جستجوهاي کاربر از طريق ارجاع به مدارک مربوط، طراحي مي‌گردند. در چنين محيطي، مجموعه‌اي از مدارک مانند کتابها، مقاله‌ها، گزارشهاي تحقيقاتي و... وجود دارد، به اضافه گروهي از کاربران. نياز اطّلاعاتي کاربر در يک زمان خاص مي‌تواند شامل يک يا چند مدرک باشد. 4

اسلاید 5: فرایند بازیابیدریافت پرسش کاربرپردازش پرسش کاربرتطبیق پرسش با مجموعهانتخاب مدارک مرتبطتعیین میزان ربط مدارک به پرسشنمایش مدارک منتخب به کاربراخذ بازخورد کاربراصلاح نتایجارائه راهنمایی و یا پیشنهادهای بیشتراتمام بازیابی5

اسلاید 6: مدل چیست؟مدل الگويي اوليه براي نشان دادن چيزي است كه هنوز ساخته نشده است و به عنوان يك ساختار آزمايشي و موقتي و براي آزمون در شرايط مشابه واقعي به كار برده مي شود. استفاده از مدل باعث مي شود كه بتوان در مقياس كوچك، اجزا و متغيرها را ارائه كرد و با تجزيه و تحليل شرايط پيچيده اي كه در اندازه واقعي انجام آن ممكن نيست، به صرفه جويي هاي اساسي در انجام طرح دست يافت. به اين ترتيب فرضيه هاي قابل تحقيق، آزمون پذير و خاصي به وجود مي آيند كه از طريق آنها پيش بيني نتايج، تصميم ها و شرايط بدون عمل كردن در شرايط واقعي حاصل مي شود (مزینانی،1370). در مجموع، مدل ها امکان انديشيدن در خصوص مسائل و مشکلات را فراهم می سازند. آنها ابزارهای انديشه اند و از رکود و ايستايی پيشگيري مي كنند (ويلسون).6

اسلاید 7: مدل های بازیابی اطلاعاتدر مقابل واژه «مدل» در واژه‌نامه وبستر آمده:« نظامي مفروض براي توصيف رياضي داده‌ها، نتايج، ماهيت يا وضع امور» تعبير دومي نيز به اين صورت آمده: «مدل، الگويي است براي چيزي که مي‌خواهد ساخته شود» نقش مدل، نمايش عناصراصلي و روابط موجود دريک نظام، فرايند، موجوديت، ساختار، انديشه و مانند آن است. موارد يادشده را مي‌توان به صورتهای متعدد و درعين حال متفاوتي نمايش داد و مدل‌ها خود از نظر چگونگي نمايش عناصر و روابط موجود، مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند (حريري 1383).مدل بازيابی اطلاعات عبارت است از مجموعه‌اي از ديدگاه‌ها يا بازنمون‌هاي منطقي مربوط به مدارک موجود دريک مجموعه (مثلاً در يک پايگاه) و نيازهاي اطلاعاتي بيان‌شده کاربران که تحت چارچوبي خاص با يکديگر ارتباط مي‌يابند و درقالب نتايج جستجو ارائه مي‌گردند. 7

اسلاید 8: چهار مولفه اصلي درهرمدل بازيابي مجموعه‌اي از نمادهاي منطقي يا بازنمون‌هاي مربوط به مدارک موجود در مجموعه‌اي که به شکل اصطلاح‌هاي نمايه در پايگاه ارائه مي‌شود؛مجموعه‌اي از نمادهاي منطقي يا بازنمون‌هاي نيازهاي اطلاعاتي کاربران که به صورت عبارت پرسش از سوي آن‌ها به نظام ارائه مي‌گردد؛ چارچوبي نظري و مفهومي که درقالب آن، بازنمون‌هاي مدارک، عبارت‌هاي پرسش و روابط آن‌ها مدلسازي مي‌گردد؛الگوريتم رتبه‌بندي در پايگاه که مدارک را براساس ميزان تطابق نتايج بازيابي با عبارت پرسش، مرتب مي‌سازد. 8

اسلاید 9: 9مدل های بازیابی اطلاعاتکلاسیکساختار یافته/ساختمندتورق/مرور

اسلاید 10: براي ايجاد يک مدل، ابتدا بازنمون‌هاي مدارک (اصطلاحات نمايه‌اي) و نياز اطلاعاتي کاربر مورد توجه قرار مي‌گيرد. سپس با دردست داشتن اين بازنمون‌ها، چارچوب مدلسازي آن‌ها مشخص مي‌شود که درقالب آن، رتبه‌بندي نتايج بازيابي انجام پذيرد. هر يك از مدل‌هاي بازيابي داراي چارچوب خاص خود هستند و از نظريه‌‌هاي متفاوتي براي رتبه‌بندي و ارائه‌ نتايج استفاده مي‌کنند.10